Πώς τα λύνουν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες

Μία έννοια που συνήθως ξεχνάμε τη σημασία της στην Ελλάδα και αποτελεί βασικό συστατικό της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι η νομοκρατία. Ο Ανώνυμος Έλλην την έλεγε Νομαρχία, οι σημερινοί απόγονοί του την αποκαλούν συχνά Κράτος Δικαίου. Όπως και να την πει κανείς, η έννοια αυτής της λέξης είναι ότι οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι και δεν κυβερνώνται από τους διαχειριστές της εξουσίας αλλά από κανόνες και νόμους. 

Στην εξωτερική πολιτική μιας χώρας η προσήλωση στη νομοκρατία είναι αρκετά συχνά μικρότερη από ότι στην εσωτερική. Στις διεθνείς σχέσεις είναι πιο εύκολο οι πολιτικοί να γίνονται περισσότερο «ωφελιμιστές» στις προσεγγίσεις τους για δύο (τουλάχιστον λόγους). Από τη μία πλευρά, το κόστος της προσήλωσης στο δίκαιο, είτε μιλάμε για διεθνές δίκαιο είτε για εθνικό, αρκετά συχνά είναι πολύ μεγάλο. Για παράδειγμα, ζούμε σε μία εποχή που η Κίνα παραβιάζει αδιάκοπα τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της, είτε μιλάμε για τους Κινέζους Χαν είτε για παράδειγμα Ουιγούρους, αλλά και αυτών του Χονγκ Κονγκ. Παρά τις εξώφθαλμες παραβιάσεις αυτών των θεμελιωδών δικαιωμάτων, οι αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας είναι ελάχιστες, ασθενικές και επιφέρουν ελάχιστο κόστος στην Κίνα. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλες χώρες που αποτελούν σημαντικές γεωπολιτικές οντότητες, όπως η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία, και πρόσφατα η Τουρκία. 

Το κόστος του να επιβληθούν κυρώσεις στα ισχυρά «κακά παιδιά» του κόσμου είναι μεγάλο. Έχει τεράστιες οικονομικές, πολιτικές, και γεωπολιτικές προεκτάσεις που μπορεί βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα να βλάψουν τις χώρες που τις υιοθετούν. Όμως, γιατί ενώ στο εσωτερικό μίας φιλελεύθερης δημοκρατίας η ισχύς και η θέση του παραβάτη παίζει μικρό ρόλο, όταν μεταφερόμαστε στην εξωτερική πολιτική παίζουν μεγάλο; Η απάντηση, όπως και όλα τα παράδοξα της πολιτικής, ενδεχομένως να εδράζεται στον τρόπο λειτουργίας της φιλελεύθερης δημοκρατίας - η οποία ενώ είναι το καλύτερο σύστημα που έχει δοκιμαστεί στην ανθρώπινη ιστορία, δεν είναι και δεν μπορεί να είναι τέλειο. Αν, για παράδειγμα, ένας πανίσχυρος οικονομικός ή πολιτικός παράγοντας δολοφονήσει έναν πολίτη, η δικαστική εξουσία, τα μέσα ενημέρωσης, οι ίδιοι οι πολίτες θα απαιτήσουν την απονομή δικαιοσύνης. Η φιλελεύθερη δημοκρατία έχει προνοήσει για τέτοιου είδους περιστατικά δίνοντας στη δικαιοσύνη και τον τύπο την ανεξαρτησία τους και στους πολίτες την ελευθερία να μιλούν, να γράφουν, και να ψηφίζουν ελεύθερα. Το να περάσει μία τέτοια πράξη ατιμώρητη έχει δυσθεώρητα μεγάλες αρνητικές συνέπειες για το ίδιο το πολίτευμα και για αυτό, όταν ένας πανίσχυρος πολιτικός ή οικονομικός παράγοντας διαπράττει κάποιο αδίκημα, είναι θέμα χρόνου να αναμετρηθεί με τη δικαιοσύνη και να πληρώσει το τίμημα της πράξης του. 

Στον αντίποδα, όταν η Κίνα κλείνει τους Ουιγούρους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, το πολιτικό κόστος της αναγνώρισης της πράξης και της επιβολής κυρώσεων θα βαρύνει τους πολίτες που απολαμβάνουν κινεζικά προϊόντα, που εξαρτώνται από το διεθνές εμπόριο, ή που εργάζονται σε έναν από τους εκατοντάδες κινεζικούς κολοσσούς. Για τον μέσο πολίτη της Δύσης, οι Ουιγούροι είναι δυστυχώς πολύ μακρινοί για να ξεβολευτεί προκειμένου να τους υπερασπιστεί. Το να αγοράζει όμως φτηνά κινητά και ρούχα είναι πολύ σημαντικό για να το στερηθεί. 

Το να φτάσει λοιπόν μία φιλελεύθερη δημοκρατία να τηρήσει τη νομοκρατία στις διεθνείς σχέσεις απαιτεί μία σημαντική προσήλωση σε αρχές και τη διάθεση ανάληψης πολιτικού κόστους, πράγματα που συχνά οι πολιτικοί αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι. Για το λόγο αυτό, η χθεσινή ανακοίνωση του ΥΠΕΞ του Καναδά με την οποία σταματά και επισήμως η εξαγωγή καναδικού στρατιωτικού εξοπλισμού και τεχνολογίας στην Τουρκία, είναι μία πολύ σημαντική και θετική εξέλιξη. Αφορμή για αυτή την κίνηση στάθηκε το πόρισμα της αρμόδιας επιτροπής που συμπέρανε πως η Τουρκία παρενέβη τους όρους χρήσης στρατιωτικού υλικού και τεχνολογίας αφού διαπιστώθηκε πως καναδικός οπλισμός και τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε από το Αζερμπαϊτζάν κατά τις συμπλοκές με την Αρμενία στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. 

Ο Καναδάς με αυτόν τον τρόπο μπορεί να βλάπτει τα οικονομικά συμφέροντα  της αμυντικής του βιομηχανίας, επιβάλλοντας κυρώσεις κατά μιας σύμμαχης στο ΝΑΤΟ χώρας, όμως δείχνει στον υπόλοιπο κόσμο ότι η νομοκρατία και η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν είναι πάντοτε έρμαια του στυγνού και μυωπικού οφελισμού που συχνά χαρακτηρίζει τις διεθνείς σχέσεις.