«Αυτές τις μέρες, έρχεται ο γιος μου που σπουδάζει στο Ρέθυμνο. Έχω να τον δω πέντε μήνες. Όταν τον αγκαλιάσω, θα αναστηθώ.
Ανάσταση για όλους μας θα είναι ακριβώς αυτό: όταν μπορέσουμε να αγκαλιάσουμε και να αγκαλιαστούμε.»
Αυτός είναι ο ορισμός της Ανάστασης για την γνωστή και βραβευμένη ποιήτρια Χλόη Κουτσουμπέλη τον καιρό της πανδημίας. Την ίδια στιγμή κατά την οποία στην ολοκαίνουργια ποιητική της συλλογή «Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον» (εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, 2021) «νοιώθει ταυτόχρονα τον πόνο από τα καρφιά και την χαρά και τη χαρά της ανάληψης».
Επίκεντρό της και πάλι η απώλεια, θεατρική, αφηγηματική, μοιάζει με μαύρο παραμύθι που ήρθε και τη βρήκε, έχει και πάλι ήρωες με ψηλά καπέλα και ηρωίδες μ’ άσπρα γάντια που έτσι και φύγουν αφήνουν τον ποιητή ολομόναχο αλλά με ποιητικά σημάδια βαθιά που όλοι χαιρόμαστε, πατώντας σ’ αυτά τα σημάδια για όλα μιλήσαμε, περισσότερο όμως μέρες που είναι στο Liberal.gr για της ποίησης τα αναστάσιμα και τα σταυρικά.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Η ποίηση, κυρία Κουτσουμπέλη, είναι σταυρική ή αναστάσιμη διαδικασία;
Και τα δύο και μάλιστα ταυτόχρονα. Νιώθεις ταυτόχρονα τον πόνο από τα καρφιά και τη χαρά της ανάληψης.
- Για το ποίημα ποιος αποφασίζει πότε θα έρθει, ο ποιητής ή το ίδιο το ποίημα;
Αναμφισβήτητα το ίδιο το ποίημα. Μερικές φορές στέλνει πρώτα το επισκεπτήριό του. Ένα μικρό πουλί που πεταρίζει στο στήθος προμηνύει την έλευση.
- Διαβάζοντας ποίησή σας κυρία Κουτσουμπέλη, αισθάνομαι σα να αφηγείστε μαύρα παραμύθια στον εαυτό σας, πώς είναι όταν αρχίζει ένας ποιητικός κύκλος;
Ναι, αφηγούμαι μαύρα παραμύθια γιατί μόνο μέσα σ’ αυτά μπορεί κανείς να διακρίνει το φως που αστράφτει. Όταν αρχίζει ένας ποιητικός κύκλος αρχίζει ταυτόχρονα μία ερωτική ιστορία με τον αναγνώστη. Υπάρχει ένταση, προσδοκία, ανυπομονησία, άγρια χαρά.
- Και όταν αυτός ο ποιητικός κύκλος κλείσει;
Ο ποιητής αισθάνεται πάλι γυμνός και μόνος.
- Από την έλλειψη ή από το περίσσευμα αναβλύζει η ποίηση;
Από την έλλειψη. Είναι ο γάντζος με τον οποίο γράφει ο Κάπταιν Χουκ.
- Τραπεζικός τομέας και ποίηση: Προκρούστης! Το νοιώθατε;
Κάθε μέρα. Γι' αυτό και όταν μπόρεσα να φύγω, δεν το ξανασκέφτηκα. Νομίζω ότι η ζωή μου βρισκόταν σε αναστολή και ξανάρχισε όταν έφυγα από την Τράπεζα.
- Πώς είναι δυνατόν να αισθάνεται μοναξιά ο Όμικρόν σας με τα τόσα πολλά φαντάσματά του; Δεν επιζούν οι ήρωες εκτός βιβλίου;
Μα φυσικά οι ήρωες επιζούν εκτός βιβλίου. Για τον ποιητή δεν ξέρω. Αυτός πιστεύω ότι νιώθει έξω από τα νερά του όταν δεν βρίσκεται μέσα στο μελανοδοχείο του.
- Μαγδαληνή και Ιούδας, υπηρετούντες ως το τέλος μ’ αγάπη και προσήλωση ρόλους σκληρούς και σχέδιο δύσκολο, προαποφασισμένο, βλέπω έχετε αδυναμία στους αποσυνάγωγους, να κάνουμε μια αναδρομή στις ποιητικές ιστορίες σας;
Στο Ιερό Δοχείο με απασχόλησε η ιστορία μίας απλής κοπέλας που ο Νώε πήρε μαζί του στην Κιβωτό αντί για τη νόμιμή του σύζυγο με την πρόφαση ότι η γυναίκα του δεν θα μπορούσε να τεκνοποιήσει και την ανάγκασε να υποστεί τις σεξουαλικές του ορέξεις. Με απασχολεί όμως και η γυναίκα του Λωτ και όλες οι παρεξηγημένες και φιμωμένες γυναικείες μορφές στην Ιστορία που ποτέ δεν μπόρεσαν να προφέρουν τη δική τους αλήθεια γιατί η πατριαρχική κοινωνία τις καταδίκασε στη σιωπή.
- Κυρία Κουτσουμπέλη, ποια μπορεί να είναι η Ανάσταση κατ’ εσάς στον καιρό της πανδημίας;
Αυτές τις μέρες, έρχεται ο γιος μου που σπουδάζει στο Ρέθυμνο. Έχω να τον δω πέντε μήνες. Όταν τον αγκαλιάσω, θα αναστηθώ.
Ανάσταση για όλους μας θα είναι ακριβώς αυτό: όταν μπορέσουμε να αγκαλιάσουμε και να αγκαλιαστούμε.
- Αλήθεια, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Μπορώ να γράψω οπουδήποτε. Οποιαδήποτε ώρα της μέρας και της νύχτας. Στο χωριό και στην πόλη, στη θάλασσα και στο βουνό. Μαζί με άλλους ή μόνη. Η τελετουργία για μένα είναι εσωτερική. Δεν έχει να κάνει καθόλου με το περιβάλλον. Όταν με στοιχειώνει ο στίχος, παραδίδομαι.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Συνήθως μία φράση είναι ένα κλειδί που ξεκλειδώνει ή μία κλειδαρότρυπα από την οποία αντικρίζει κανείς ολόκληρη την υπόλοιπη ιστορία. Ύστερα σιγά σιγά σχηματίζεται μέσα από τους αχνούς ο σκελετός και η ιστορία ξεδιπλώνεται από μόνη.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Όλα τα βιβλία μου γράφονται με παράξενο και αλλόκοτο τρόπο. Αφού δεν τα γράφω εγώ, αλλά μία άγνωστη που εκείνη τη στιγμή παίρνει τη θέση μου. Τότε υπάρχει μία διασάλευση ταυτότητας αλλά και μία ρευστοποίηση όλων των ορίων του τόπου και του χρόνου. Τότε πραγματοποιείται το πιο αλλόκοτο συμβάν. Η γραφή.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Ναι φυσικά. Με κατατρέχει το θέμα της απώλειας. Όσο μεγαλώνω χάνω όλες μου τις απώλειες και ξεχνώ μετά που τις έχω βάλει. Ο μεγαλύτερος γρίφος για μένα είναι η ποίηση, είναι ένας λαβύρινθος χωρίς αρχή και τέλος και φοβάμαι ότι έχω παγιδευτεί μέσα της για πάντα.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Πρέπει να ανταποκρίνομαι εγώ στα δικά της κριτήρια, γιατί αυτή με επιλέγει.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Αν είναι άντρας να φοράει ψηλό καπέλο. Αν είναι γυναίκα να φοράει λευκά γάντια. Επίσης να είναι ολόκληροι. Αντιπαθώ τους μισούς χαρακτήρες, νιώθουν μειονεκτικά και κάποιες φορές εκδικούνται τον συγγραφέα τους.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Οι πιο πολλοί. Είναι απίστευτο τι τρόπους βρίσκουν για να μπoυν στα βιβλία μου. Μερικοί μεταμφιέζονται σε νυχτερίδες, άλλοι σε άσπρους λαγούς. Άλλοι κουβαλούν βαλίτσες και προσποιούνται τους πλασιέ μέχρι να τρυπώσουν στις σελίδες.
- Αντί για ευχές ας κλείσουμε με ποίησή σας, επιλέξτε…
Από τη πρόσφατη ποιητική μου συλλογή «Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον» (εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, 2021) το ομώνυμο ποίημα:
Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον
Πόσο γυμνός ένιωσε ο ποιητής Όμικρον
όταν όλα είχαν τελειώσει στο χαρτί,
η πένα αναπαύτηκε οριζόντια
και το μελάνι στέρεψε.
Τα ποιήματα διαλύθηκαν στην κοσμική νύχτα.
Ψιλή βροχή ξέβγαλε τα γράμματα στους αιώνες των αιώνων. Ξάφνου ορφανός ο ποιητής Όμικρον
όπως κάθε ποιητής πριν και μετά
χωρίς συγγενείς εξ αίματος, εξ αγχιστείας ή γραφής,
Αδάμ που η Φωνή διώχνει από τον Κήπο,
όρθιος στο απέραντο σύμπαν που συνέχεια διαστέλλεται
έκλεισε τον πάπυρο, την περγαμηνή, τον υπολογιστή
τάισε το οικόσιτο κοράκι στο μπαλκόνι
και ξάπλωσε να κοιμηθεί.
Την ώρα που αυτός κλείνει τα μάτια και κοιμάται
κάπου αλλού κάποιος άλλος απότομα ξυπνά
κάθεται στο γραφείο του και γράφει.
