Ο Γκεόργκι Κωνσταντίνοβιτς Ζούκοφ (1896-1974) παραμένει μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες φιγούρες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
Στρατάρχης και στρατηλάτης, ξεκίνησε την στρατιωτική του θητεία ως υπαξιωματικός στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και την ολοκλήρωσε στο ηττημένο Βερολίνο της χιτλερικής Γερμανίας.
Παιδί του αιώνα του, πίστεψε στην κομμουνιστική ευαγγελική θεωρία, αφοσιώθηκε σε αυτήν και στην υπόθεση υπεράσπισης της πατρίδας του, η οποία τα χρόνια εκείνα «οικοδομούσε τον σοσιαλισμό σε καπιταλιστική περικύκλωση».
Συμμετείχε στην Ανώτατη Διοίκηση των σοβιετικών στρατευμάτων, έζησε την καταστροφή των πρώτων ημερών του πολέμου, τις περικυκλωμένες μονάδες που αιχμαλωτίζονταν κατά εκατοντάδες χιλιάδες από τους Ναζί, την πολιορκία του Λένινγκραντ, την Μάχη της Μόσχας, το Στάλινγκραντ. Σχεδίασε την αντεπίθεση της Ε.Σ.Σ.Δ., την προέλασή της στα γερμανικά εδάφη και την τελική επίθεση της νίκης.
Καινοτόμος και αναμορφωτής, συνέβαλε στην αναμόρφωση των σοβιετικών ενόπλων δυνάμεων και στα μεταπολεμικά χρόνια, ασχολήθηκε με την πολιτική, στους κόλπους του σοβιετικού Κομμουνιστικού κόμματος.
Αντικείμενο φθόνου και φόβου, παραμερίστηκε από την κομματική ηγεσία και τελείωσε τις μέρες του γράφοντας τα απομνημονεύματά του. Ωστόσο, ένα τμήμα αυτών των απομνημονευμάτων, για τον φόβο της λογοκρισίας, παρέμεινε αδημοσίευτο.
Για πρώτη φορά είδε το φως της δημοσιότητας το 1999. Πρόκειται για σημειώσεις που έχουν σχέση με την εσωκομματική πάλη για την εξουσία μετά τον θάνατο του Ι. Β. Στάλιν. Μέσα από τις σελίδες του, ο αναγνώστης πληροφορείται άγνωστες λεπτομέρειες για τα «αυλικά πραξικοπήματα» και την χωρίς όρια και όρους διαπάλη των διαφόρων ομάδων και επιγόνων, χωρίς την ωραιοποίηση και τα ψιμύθια των ιστορικών - απολογητών του σοβιετικού πειράματος.
Λόγω της έκτασης του κειμένου, δημοσιεύεται σε συνέχειες.
* * *
Ταυτόχρονα με την ανακοίνωση της απόφασης της ολομέλειας της Κ.Ε. στον Τύπο, δημοσιεύτηκε ένα άρθρο για μένα του στρατάρχη Κόνεφ, γεμάτη επινοημένα στοιχεία και συκοφαντικές επιθέσεις.
Ο Κόνεφ με εξέπληξε με την παντελή έλλειψη αρχών.
Ως γνωστόν, ο Κόνεφ ήταν αναπληρωτής μου. Τουλάχιστον τρεις μήνες τον χρόνο με αντικαθιστούσε στην θέση του υπουργού Άμυνας και συνεπώς, πολύ συχνά ήταν υποχρεωμένος να υλοποιεί τις βασικές αποστολές του Υπουργείου Άμυνα, ερχόμενος καθημερινά σε επαφή με την Κ.Ε. και την κυβέρνηση. Δεν γνωρίζω καμία περίπτωση που να είχε κάποια ιδιαίτερη δική του γνώμη για όλα τα θεμελιώδη ζητήματα. Συχνά επαίρονταν, λέγοντας πως στα τόσα χρόνια συνεργασίας μαζί μου, έχουμε καταλήξει σε μία ενιαία άποψη για όλα τα βασικά ζητήματα της οικοδόμησης και της ανάπτυξης των Ενόπλων Δυνάμεων.
Εκτιμούσα τον Κόνεφ σαν παλιό πολιτικό επίτροπο και άκουγα τις συμβουλές του για τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης των αντρών και τα πρακτικά ζητήματα της κομματικής-πολιτικής δουλειάς.
Ο Κόνεφ συχνά με διαβεβαιώνει για την αναλλοίωτη φιλία μας.
Πόσο μεγάλη ήταν η έκπληξη που δοκίμασα όταν στην ολομέλεια δήλωσε πως αυτός, ο Κόνεφ, δεν ήταν ποτέ φίλος μου, πως πάντα θεωρούσε ότι υποτιμούσα την δουλειά του, ότι τον αγνοούσα και πως αυτός, για μία σειρά ζητημάτων διαφωνούσε μαζί μου, αλλά φοβόταν να θέσει το ζήτημα για τις διαφωνίες του στο προεδρείο της Κ.Ε. θεωρώντας πως ο Ζούκοφ θέτει τα ζητήματα, αφού έχει πάρει έγκριση από το προεδρείο.
Έξι μήνες περίπου μετά την ολομέλεια, συνάντησα τυχαία τον Κόνεφ στην οδό Γκρανόφσκαγια. Δεν ήθελα να συναντήσω και να συζητήσω με τον Κόνεφ, αλλά εκείνος μόλις με είδε, στάθηκε δίπλα στο αυτοκίνητο και με περίμενε. Είχαμε την παρακάτω συζήτηση:
Κόνεφ: «Καλημέρα! Γιατί δεν έρχεσαι να μας δεις; Ξέκοψες εντελώς, ξέχασες τους παλιούς σου φίλους».
Απάντησα στον χαιρετισμό και είπα: «Ιβάν Στεπάνοβιτς! Για ποιους φίλους λες; Αν μιλάς για τον εαυτό σου, εσύ δεν ήσουν που στην ολομέλεια δήλωσες πως ποτέ δεν ήσουν φίλος με τον Ζούκοφ;».
Κόνεφ: «Φυσικά, δεν γνωρίζεις τι προηγήθηκε της ολομέλειας της Κ.Ε., τα πράγματα ήταν πολύ σοβαρά. Έλα μέσα να τα πούμε».
Του απάντησα: «Δηλαδή, Ιβάν Στεπάνοβιτς, φοβήθηκες κι άρχισες να αποκηρύσσεις την φιλία σου μ’ εμένα; Γενικά, δεν σε καταλαβαίνω. Είσαι στρατάρχης της Σοβιετικής Ένωσης, μέλος της Κ.Ε., ήξερες καλά πως όσα λέγονταν για μένα ήταν ψέματα, χαλκευμένα εναντίον μου με έναν συγκεκριμένο σκοπό. Γιατί δεν αντιστάθηκες σε αυτήν την συνομωσία; Αναφορικά με την πρόσκλησή σου να μπω στο Υπουργείο Άμυνας, νομίζω πως εκεί πια δεν έχω να κάνω τίποτα».
Οι διαβάτες είχαν αρχίσει να μας αναγνωρίζουν, άρχισα να σταματούν μπροστά μας κι έτσι αποχαιρετήσαμε ο ένας τον άλλον.
Ο Κόνεφ μπήκε στο αυτοκίνητο κι εγώ πεζός πήγα να πάρω λίγο αέρα από αυτήν την δυσάρεστη συζήτηση.
Μετά την αποπομπή από το προεδρείο όλης της ομάδας Μόλοτοφ-Μάλενκοφ, από το προεδρείο αποπέμφθηκαν οι Κιριλένκο, Αρίστοφ, Ιγκνάτοφ, Φούρτσεβα και Ποσπέλοφ.
Από την παλιά φρουρά του προεδρείου απέμεινε μόνο ο Μικογιάν. Φυσικά, ήταν παλιός διπλωμάτης. Κανείς δεν ξέρει να προσανατολίζεται στα πράγματα και να προσαρμόζεται σε αυτά, όπως ο Α. Ι. Μικογιάν.
Στην απόφαση της ολομέλειας της Κ.Ε. αναφέρθηκε πως μου πρότειναν άλλη δουλειά, μα η απόφαση αυτή δεν υλοποιήθηκε και εγώ, απολύτως ικανός προς εργασία, αποστρατεύτηκα.
Μετά την αποστρατεία μου, για ένα μεγάλο διάστημα στις σελίδες του Τύπου, σε ομιλίες, σε διαλέξεις κ.λπ. προσπαθούν να περιγράψουν την δράση μου διαστρεβλωμένα, αποδίδοντας μου μία σειρά ανύπαρκτων αρνητικών περιστατικών.
Μπορώ όμως να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στο κόμμα και στον λαό γιατί, συνεχίζει, να με αντιμετωπίζει με μεγάλο σεβασμό η πλειοψηφία των σοβιετικών πολιτών και κομμουνιστών.
Ρωσικά Αρχεία Στρατιωτικής Ιστορίας, Κιβώτιο 41104, Κατάλογος 2, Φάκελος 1, Φύλλα 1-26
Αντίγραφο - Δαχτυλόγραφο.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ιστορικό Αρχείο, Νο 3, 1999.
ΤΕΛΟΣ
