«Θέμα μου πάντα ήταν η γυναίκα και ο μαγικός της κόσμος. Ο αγεωμέτρητος, γεμάτος απαλές καμπύλες, σκληροτράχηλες ακμές, απρόσμενες κυρτώσεις, υπόγειες σήραγγες, άνυδρες εκτάσεις, διαβάσεις, θανατηφόρα αδιέξοδα, οπωρώνες παραδείσιους και υπερώα, απ? όπου μπορείς -εάν σου επιτρέψει- να θαυμάσεις το ένα και μοναδικό της θαύμα», υποστηρίζει η συγγραφέας Ελένη Στασινού και σε όλη της τη λογοτεχνική διαδρομή το τηρεί απαρέγκλιτα.
«Επιθυμούσα το θέμα μου, να μην έχει αγγιχτεί από πολλά “χέρια” ώστε να υπάρχει το δονκιχωτικό ενδιαφέρον να το διασώσω κατά κάποιον τρόπο, ανα-συστήνοντάς το. Έτσι άρχισα να μπάζω ιστορικά στοιχεία στα βιβλία… κάτι από την ιστορία των μοναστηριών στην “Η Αγία Πόρνη της καρδιάς του” την μεγάλη ανασκαφή στο “Η Γυναίκα των Δελφών” την μεγάλη ηθική κρίση του 90 όπου άνθιζε στην γείτονα η σωματεμπορία με συνέπειες και στον τόπο μας, μέχρις ότου, φτάνω στο σημείο όπου ο κοντινός ορίζοντας του κάθε ενός έργου μου, θα αποτελεί το καθαρό ιστορικό πλαίσιο των ηρώων: “Ο χορός των Κρυστάλλων” κατά την διάρκεια των εξεγέρσεων των Σικελών αγροτών κατά της Ιταλικής ενοποίησης και στα τελευταία μου, στα “Βρομοθήλυκα της Ιστορίας” γεγονότα από το 1821 και μετά σε κεντρική Πελοπόννησο, Κεφαλλονιά, Πάτρα στις “Μαινάδες του Κηφισού” το μετεμφυλιακό κλίμα της πατρίδας. Και φυσικά στο υπό έκδοση, που η ιστορία αρχίζει από τον “Χαλασμό της Πρέβεζας” έως το 1826 με την δήωση της Πελοποννήσου από τον Ιμπραήμ. Για να φτάσω, σε αυτό που δουλεύω τώρα και που θα είναι η συνέχεια του κατά κάποιον τρόπο και θα εξιστορεί από το 1826 έως και το 1967.»
Αποκαλύπτει, αναφερόμενη στο σκεπτικό αλλά και στη θεματολογία της συγγραφής, μιλώντας στο Liberal.gr. Για να φτάσει ως το παρόν της και να μιλήσει για τα βιβλία που ετοιμάζονται κι αυτά από τις εκδόσεις Γκοβόστη:
«Είμαι μεταξύ δύο συγγραφικών περιόδων. Ενώ επιμελούμαστε με την επιμελήτριά μου (Dionysia Zafira των εκδόσεων Γκοβόστη) αυτό που θα εκδοθεί Νοέμβρη με Δεκέμβρη, παράλληλα γράφεται εδώ και ένα χρόνο περίπου, το συγγενές του επόμενο. Το υπό έκδοση αφορά στην ιστορία δυο οικογενειών από το 1780 - 1826 όπου με την επέλαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, κορυφώνονται και τα επί μέρους προσωπικά και οικογενειακά δράματα. Για να συνεχιστούν στο επόμενο που θα φτάνει μέχρις το 1967. Και όλα, γύρω από ένα χωρικό άξονα. Μια Λίμνη -αποξηραμένη από τον καιρό της δικτατορίας- όπου θα διαδραματιστούν τα πάντα, αφήνοντας στην ιλύ της μνήμες παραχωμένες…. που στο δεύτερο βιβλίο θα απαιτήσουν.»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κυρία Στασινού, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Υπάρχει ένα «τυπικό» θα έλεγα. Λόγω του ότι διαρκώς και διακαώς με κυνηγούν αφ? ενός εφιάλτες παρελθοντικών συμπεριφορών, όνειρα απραγματοποίητα, ιδέες ανεφάρμοστες, αναμνήσεις από αλήθειες και γεγονότα που δεν ακυρώνονται, καταπιεσμένες επιθυμίες, σχέδια -που αφορούν όχι μόνο εμένα- και αφ? ετέρου, μια πραγματικότητα απαιτητική, την οποία δεν σκοπεύω να αγνοήσω λόγω «ηθικής τάξης», έχω την ανάγκη πριν καθίσω να σκεφτώ ή να γράψω, να υπάρχει ένα κλίμα ειρηνικής συνενοχής θα το ονόμαζα. Που σημαίνει κάλυψη των αναγκών όσων ζουν δίπλα μου, τάξη του χώρου μου, συν μουσική και καφές σε μεγάλη κούπα.
Κάποτε, βεβαίως και έγραφα σε καφέ, σε σκαλάκια στην Πλάκα, σε αρχαίες κολόνες, σε άδεια σπίτια, χιονίζοντας και βρέχοντας, καπνίζοντας ασταμάτητα, χορεύοντας η κλαίγοντας, αλλά τότε ήμουν η άλλη, η άναρχη, που αντλούσε από κάθε τι και από παντού, όμως εκείνη, όπου επάνω της θα πατούσε η τωρινή, περισσότερο σκεπτική και φυσικά εκ των πραγμάτων «περιορισμένη». Βεβαίως και μπορώ παντού να σημειώσω το κάτι τις, αλλά… αλλάζουν οι εποχές κι αλλοίμονο σε όποιον το αγνοήσει.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Αρχικά δούλεψα με τις ιδέες. Πηγαία, αλλά πολυδαίδαλα (επόμενο αφού αφορούσαν σε ιδέες) οπότε και μοιραία. Που ερμηνεύεται δυο λόγια, πως κάθε εκδότης με παρότρυνε να γίνω κατανοητή και να υπάρχει αρχή-μέση και τέλος. Συνειδητοποίησα μετά δυο-τρία χρόνια, πως όφειλα «υπακοή» αν ήθελα τον «έναν» αναγνώστη.
Στη συνέχεια αντιλήφθηκα πως υπήρχαν θέματα καυτά -που πονούσαν πολύ ακόμα και που «πουλούσαν»- και που πληθώρα δημιουργών, επάνω σε αυτά τα θέματα δημιουργούσαν, άλλοτε με επιτυχία κι άλλοτε δίχως. (Να διευκρινίσω πως λέγοντας επιτυχία εννοώ πάντα την ηθική, καλαίσθητη και σεβαστική ματιά και όχι το τιράζ των πωλήσεων).
Αυτά τα θέματα δεν θα ήταν ποτέ αντικείμενο του συγγραφικού μου ενδιαφέροντος. Επιθυμούσα το θέμα μου, να μην έχει αγγιχτεί από πολλά «χέρια» ώστε να υπάρχει το δονκιχωτικό ενδιαφέρον να το διασώσω κατά κάποιον τρόπο, ανα-συστήνοντάς το. Έτσι άρχισα να μπάζω ιστορικά στοιχεία στα βιβλία… κάτι από την ιστορία των μοναστηριών στην «Η Αγία Πόρνη της καρδιάς του» την μεγάλη ανασκαφή στο «Η Γυναίκα των Δελφών» την μεγάλη ηθική κρίση του 90 όπου άνθιζε στην γείτονα η σωματεμπορία με συνέπειες και στον τόπο μας, μέχρις ότου, φτάνω στο σημείο όπου ο κοντινός ορίζοντας του κάθε ενός έργου μου, θα αποτελεί το καθαρό ιστορικό πλαίσιο των ηρώων: «Ο χορός των Κρυστάλλων» κατά την διάρκεια των εξεγέρσεων των Σικελών αγροτών κατά της Ιταλικής ενοποίησης και στα τελευταία μου, στα «Βρομοθήλυκα της Ιστορίας» γεγονότα από το 1821 και μετά σε κεντρική Πελοπόννησο, Κεφαλλονιά, Πάτρα στις «Μαινάδες του Κηφισού» το μετεμφυλιακό κλίμα της πατρίδας.
Και φυσικά στο υπό έκδοση, που η ιστορία αρχίζει από τον «Χαλασμό της Πρέβεζας» έως το 1826 με την δήωση της Πελοποννήσου από τον Ιμπραήμ. Για να φτάσω, σε αυτό που δουλεύω τώρα και που θα είναι η συνέχεια του κατά κάποιον τρόπο και θα εξιστορεί από το 1826 έως και το 1967.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Για μια δωδεκαετία περίπου τα έργα μου εγράφησαν σε μια παρατεταμένη περίοδο πένθους. Χάνοντας πρόσωπα αγαπημένα, η γραφή με διέσωζε -αν κανείς μπορεί να πει πως διασώθηκε μετά από μια απώλεια- έστω ως έναν νέο άνθρωπο, που είχε έρθει πρόσωπο με το αναπότρεπτο.
Πριν όμως την περίοδο αυτήν θα αναφέρω μια τραγελαφική περίπτωση παρανοϊκής δημιουργίας. Ήταν η συγγραφή του βιβλίου «Απόδραση προς το Φως». Η ιστορία έχει ως εξής. Μετά έναν χωρισμό, αφού κοίταξα πόσο καιρό είχα νομικό δικαίωμα να μείνω στο διαμέρισμα, με τα τελευταία μου χρήματα αγοράζω τσιγάρα και καφέ για τρεις μήνες. Μένω γράφοντας σχεδόν νυχθημερόν, «παστρεύοντας» όσες λίγες κονσέρβες υπήρχαν στα ντουλάπια.
Και τότε ήταν που αφηγήθηκα κάτι, που μόνο η έλλειψη και η «σχεδόν παράνοια» που σε οδηγεί ένας χωρισμός, μαζί με την ασιτία, την στέρηση του ύπνου και των κοινωνικών επαφών, μπορεί να σου υπαγορέψει. Βγήκε με μια ανάσα -που διήρκεσε τρεις μήνες – με πολύ πόνο, έκσταση σχεδόν παραισθητική (ερημητική -αν υπάρχει τέτοια λέξη), αλλά με ένα τέλος, όπου θα διαφανεί, ακριβώς αυτό που θα ήθελα. Η πίστη πως αποκτάς αυτό που θέλεις. Το Μέλλον.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Θέμα μου πάντα ήταν η γυναίκα και ο μαγικός της κόσμος. Ο αγεωμέτρητος, γεμάτος απαλές καμπύλες, σκληροτράχηλες ακμές, απρόσμενες κυρτώσεις, υπόγειες σήραγγες, άνυδρες εκτάσεις, διαβάσεις, θανατηφόρα αδιέξοδα, οπωρώνες παραδείσιους και υπερώα, απ? όπου μπορείς -εάν σου επιτρέψει- να θαυμάσεις το ένα και μοναδικό της θαύμα.
Όσο για τις τεχνικές, ο εργάτης του λόγου φαντάζομαι πως οφείλει να τις τολμήσει. Διαβάζοντας και αποτυπώνοντας κάποτε θέλοντας η μη, εντάσσεις στην γραφή σου και κάποια από τις τεχνικές που έχεις αποδεχτεί. Αυτό τον καιρό διαβάζω ένα υπέροχο βιβλίο («Ώσπου οι πέτρες να γίνουν ελαφρύτερες απ? το νερό» του Antonio Lobo Antunes) όπου με ένα τεμαχισμένο και όχι εύκολο κείμενο, βλέπουμε τις παράλληλες αφηγήσεις από τους δυο κεντρικούς ήρωες, σε διαφορετικούς χρόνους που συναιρούνται και που αλληλοσυμπληρώνουν χαρακτήρες, συμπεριφορές και γεγονότα, με μια εντελώς παραληρηματική γραφή, που ενώ πολλές φορές δείχνει ασύνδετη, εικονοποιώντας ασθματικά τον εφιάλτη που οι πρωταγωνιστές έζησαν, σε βυθίζει στον ψυχισμό ηρώων και συγγραφέα. Μια τεχνική που δεν θα ήμουν ικανή να τολμήσω ποτέ. Μπορώ όμως να την θαυμάζω απεριόριστα.
Όσο για τους γρίφους, ίσως να προσπαθώ μέσω των ηρώων μου να δώσω φωνή στις γυναίκες που συνάντησα στην ζωή μου και που δεν τόλμησαν να αρθρώσουν λέξη στην καταπίεσή τους απ? όπου κι αν προερχόταν.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Να έχει σχεδόν λησμονηθεί, να έχει συντμηθεί στις ιστορικές αναφορές, να έχει αποκρυβεί… ή να μην τίμησαν πολλά συγγραφικά χέρια το γεγονός.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωϊδα σας;
Χρειάζομαι υψηλό φρόνημα, πρωτοπόρα σκέψη, θέληση, ευαισθησία, μεγαλοσύνη εν ολίγοις. Με τους απαραίτητους αντίποδες τους - αντιήρωες φυσικά ώστε να συνεχίζεται το απέθαντο παιχνίδι του καλού-κακού.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας, έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Πάντα αλλόκοτη είναι η έλευση των ηρώων. Και που σε ξαφνιάζει. Θυμάμαι ένα καλοκαίρι με καύσωνα, να ακούω στις ειδήσεις πως ένας οδηγός εγκατέλειψε το τραίνο του σε κάποια έρημη περιοχή της Ινδίας. Οι επιβάτες περίμεναν ώρες μέχρι να έρθουν να τους μετακινήσουν. Ο οδηγός αυτός έγινε ήρωάς μου, σε βιβλίο που κάποτε ίσως εκδοθεί.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Ή Αταλάντη. Ένα χοντρό βιβλίο μυθολογίας, που μου έκανε δώρο ένας από τα αδέλφια μου σε ηλικία επτά-οκτώ χρόνων. Θαύμασα την ελευθερία που αντιπροσώπευε. Αυτή θα ακολουθούσε πάντα με σκέψεις και γραπτά έστω και ασυνείδητα. Στην αποτίναξη από τα δεσμά παντός τύπου, ήταν και είναι η ματιά μου.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Μεγάλωσα με Λουντέμη, Καζαντζάκη, κλασσικούς Ρώσους, κλασσικούς Γάλλους. Αυτοί με διαμόρφωσαν. Λατρεύω του Λατινοαμερικάνους. Στον Καζαντζάκη επιστρέφω πάντα.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Μόνο αυτοί που πέρασαν κάτω από το προ-εφηβικό και το εφηβικό μου δέρμα -Ελύτης, Σεφέρης, Καζαντζάκης και όσοι προανέφερα, δεν εξαλείφονται με τον χρόνο. Τώρα πιά αγαπώ και ωφελούμαι δίχως προσκόλληση- εκτός ένα κλικ που μου θύμισε παλιά κλασσική λογοτεχνία και που έγινε διαβάζοντας το «Λύκος ανάμεσα σε Λύκους» του FALLADA.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Ναι, ακούω μουσική, του αιώνα συνήθως στον οποίο αναφέρεται το υπό γραφήν πόνημα. Μουσική καθαρή δίχως λόγια, ώστε να μην παρασύρομαι εκεί που θέλει ο τραγουδοποιός, μα να μπορώ να δημιουργώ τις δικές μου εικόνες.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Είμαι μεταξύ δύο συγγραφικών περιόδων. Ενώ επιμελούμαστε με την επιμελήτριά μου (Dionysia Zafira των εκδόσεων Γκοβόστη) αυτό που θα εκδοθεί Νοέμβρη με Δεκέμβρη, παράλληλα γράφεται εδώ και ένα χρόνο περίπου, το συγγενές του επόμενο. Το υπό έκδοση αφορά στην ιστορία δυο οικογενειών από το 1780 - 1826 όπου με την επέλαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, κορυφώνονται και τα επί μέρους προσωπικά και οικογενειακά δράματα.
Για να συνεχιστούν στο επόμενο που θα φτάνει μέχρις το 1967. Και όλα, γύρω από ένα χωρικό άξονα. Μια Λίμνη -αποξηραμένη από τον καιρό της δικτατορίας- όπου θα διαδραματιστούν τα πάντα, αφήνοντας στην ιλύ της μνήμες παραχωμένες…. που στο δεύτερο βιβλίο θα απαιτήσουν.
- Μια φωτογραφία σας στο γραφείο ή και άλλες φωτογραφίες γραφείου σας, αγαπημένα ή απαραίτητα αντικείμενα, αλλά που για σας αποτελούν γούρι ή έμπνευση;
Η φωτογραφία του πατέρα μου - που λόγω του ότι τα τελευταία χρόνια του ήταν τυφλός ψηλαφούσε τα βιβλία μου και τα μύριζε. Ένα γράμμα από αγαπημένο πρόσωπο που θαυμάζω και που με ωθεί να συνεχίσω. Κι ένας μπρούτζινος Δίφρος που μου δώρισε ο σύντροφος μου, μόλις εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Δίφρος» η πρώτη μου ποιητική συλλογή, με τα λόγια, «οδήγησε ως εκεί που σε ονειρεύτηκε να φτάσεις ο πατέρας σου»
