Δημιουργική ή σκέτη καταστροφή

Η οικονομική κρίση που έχει ήδη ξεκινήσει δεν προέκυψε από τη λεγόμενη δημιουργική καταστροφή που είναι γνώρισμα της αγοράς. Είναι μία καταστροφή και ως τέτοια πρέπει να την αντιμετωπίζουμε.

Η δημιουργική καταστροφή είναι το οικονομικό φαινόμενο που προκάλεσε την κατάρρευση και εν τέλει την αντικατάσταση εταιριών όπως η Kodak, η Xerox, ή η Polaroid. Εταιριών που κάποτε ήταν ηγέτιδες δυνάμεις στους κλάδους τους και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα αποτελούσαν μία μικρή σκιά των παλαιότερων μεγαλείων τους. Η δημιουργική καταστροφή, σύμφωνα με τον Μαρξ και τον Σούμπετερ, είναι θεμελιώδες γνώρισμα της καπιταλιστικής τάσης για συνεχή εξοικονόμηση πόρων, την αναζήτηση νέων προϊόντων, υπηρεσιών, και των αντίστοιχων τεχνολογιών που καθιστούν τη συνεχή αλλαγή εφικτή. Ο Σούμπετερ θεωρούσε, μέχρι στιγμής λανθασμένα, ότι αυτό το γνώρισμα του καπιταλισμού εν τέλει θα έφερνε και το τέλος του. 

Αντίθετα, τις τελευταίες δεκαετίες, η δημιουργική καταστροφή δεν θεωρείται μειονέκτημα του καπιταλισμού αλλά αντίθετα η κινητήριος δύναμη της συνεχιζόμενης βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των χωρών που σε διάφορες βαθμίδες τον έχουν υιοθετήσει προκειμένου να ρυθμίσουν την οικονομική τους δραστηριότητα. Η Kodak δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στην ψηφιακή εποχή και έμεινε πίσω. Χιλιάδες εργαζόμενοί της απολύθηκαν αλλά σύντομα βρήκαν αλλού δουλειά, σε άλλους τομείς της οικονομίας. Τη θέση της Kodak πήραν νέες εταιρίες που δεν δραστηριοποιούνταν καν στον ίδιο τομέα με εκείνη. Η Kodak, οι εργαζόμενοι, οι μέτοχοι και οι προμηθευτές της σίγουρα έχασαν πολλά. Όμως, η οικονομία όχι μόνο δεν έχασε, αλλά κέρδισε από την αντικατάστασή της.

Σήμερα, η οικονομική κρίση του κορονοϊού σίγουρα έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά και θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι να επανέλθει η υγειονομική σταθερότητα. Δυστυχώς όμως αυτή η κρίση δεν έχει προέλθει από κάποια νέα ανατρεπτική τεχνολογία που αντικατέστησε μία παλαιότερη με πολύ μεγαλύτερη αποδοτικότητα και εξοικονόμηση πόρων. Η τωρινή κρίση θυμίζει περισσότερο τις συνέπειες ενός καταστροφικού σεισμού ή ενός πολέμου. Οι επιχειρήσεις, οι δουλειές, και οι επενδύσεις που θα χαθούν δεν θα αντικατασταθούν απαραίτητα από κάτι καλύτερο αλλά από κάτι μελλοντικό. Ο χρόνος είναι η κυριότερη παράμετρος και όχι η αποδοτικότητα ή η ανταγωνιστικότητα που επικρατεί στη δημιουργική καταστροφή. 

Το συμπέρασμα της παραπάνω παραδοχής είναι ότι οι κυβερνήσεις στην παρούσα φάση πρέπει να μειώσουν την καταστροφικότητα του κορονοϊού στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας όσο το δυνατόν περισσότερο μπορούν. Επιχειρήσεις που άντεξαν τη μνημονιακή κρίση, όπως είπε χθες και ο ομότιμος καθηγητής οικονομικών κ. Μπήτρος σε διαδικτυακή συζήτηση στην οποία συμμετείχα, έχουν ήδη αποδείξει ότι έχουν γερά θεμέλια. Εκεί πρέπει να εστιάσει τις μελλοντικές της ενέργειες η κυβέρνηση και όχι στην επιδοματική πολιτική. Όσο αποδοτικότερα στηριχθεί ο ιδιωτικός τομέας στην παρούσα φάση, τόσο καλύτερα θα είναι τα πράγματα για τη χώρα στο προσεχές μέλλον.