Η πρόεδρος της Επιτροπής μιλά στο Liberal.gr για τις προτεραιότητες προσεχούς περιόδου σε θεσμικό, εποπτικό και νομοθετικό επίπεδο. Εξηγεί πως η κεφαλαιαγορά θα εξελιχθεί σε μοχλό στήριξης της οικονομίας και των επιχειρήσεων, αλλά και πως η ίδια η Επιτροπή θα περάσει στην ψηφιακή εποχή. Αναφέρεται ακόμα στην αναμόρφωση της εταιρικής διακυβέρνησης, αλλά και το νέο έργο της εποπτείας των κρυπτονομισμάτων για την αποφυγή του «ξεπλύματος».
Συνέντευξη στον Γιώργο Δασκαλόπουλο
- Αναλάβατε επικεφαλής της Επιτροπής, σε μία περίοδο στη διάρκεια της οποίας λήφθηκαν κρίσιμες αποφάσεις και έγιναν καθοριστικές κινήσεις για τη θωράκιση της λειτουργίας της αγοράς. Έχετε ήδη στο ενεργητικό σας, τομές που αποκατέστησαν πολλά κακώς κείμενα. Υπάρχουν, όμως πολλές ακόμη προκλήσεις για το μέλλον, στις οποίες έρχεται να προστεθεί και η αβεβαιότητα που προκαλεί ο covid σε αγορές και επιχειρήσεις. Ποιες είναι οι προτεραιότητες της Επιτροπής;
Οι προτεραιότητες μας εξακολουθούν διατηρούν ψηλά τους τρείς στόχους που είχαν τεθεί από τον διορισμό της σημερινής διοίκησης. Δηλαδή, α) την ενίσχυση της προληπτικής εποπτείας, για την οποία έχουν γίνει πολλές ενέργειες κυρίως με αποστολή διευκρινίσεων σε διοικούμενους αλλά και με συνεχή επικοινωνία όπου απαιτείται. Ιδιαίτερη έμφαση θα ήθελα να δώσω για την ανακοίνωση – προειδοποίηση προς το επενδυτικό κοινό για τις περιπτώσεις ηλεκτρονικής επενδυτικής απάτης. β) την αναμόρφωση του εθνικού θεσμικού πλαισίου όπου απαιτείται καθώς υπενθυμίζω ότι το πλαίσιο της κεφαλαιαγοράς είναι κατά βάση ευρωπαϊκό και η ελληνική έννομη τάξη έχει ενσωματώσει τα ευρωπαϊκά νομοθετήματα και κυρίως γ) την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για την οποία έχουμε ήδη ξεκινήσει ενέργειες από την αρχή της θητείας μας. Αυτή τη χρονιά θα δοθεί ιδιαίτερο βάρος στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και στην καλύτερη αξιοποίηση των εποπτικών δεδομένων σε εναρμόνιση με τις προτεραιότητες όλων των ευρωπαίων εποπτών. Σε συνδυασμό με το θεσμικό πλαίσιο είναι ο βέλτιστος τρόπος για την αποτελεσματικότερη εποπτεία αλλά και για τη διασφάλιση της απαιτούμενης διαφάνειας για την αγορά.
Επιπλέον, να σημειώσω ότι, πέραν των αλλαγών που επεξεργάζεται ήδη η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στην εθνική νομοθεσία, συγκροτήσαμε και δύο επιτροπές με εμπειρογνώμονες εγνωσμένου κύρους που επεξεργάζονται αλλαγές στην νομοθεσία για συγκεκριμένα θέματα τα οποία αφορούν τόσο τη θεραπεία προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί στη νομοθεσία της κεφαλαιαγοράς όσο και θεμάτων που σχετίζονται με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Μάλιστα η δεύτερη αυτή επιτροπή που παρακολουθεί τις διεργασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει αντικείμενο, τη μελέτη των νομικών επιπτώσεων στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη σύνταξη εισηγήσεων σχετικά με νομοθετικές πρωτοβουλίες που αφορούν στην Ένωση των Κεφαλαιαγορών (CMU).
- Πρόσφατα εκλεχθήκατε ομόφωνα μέλος του ΔΣ της ESMA. Τι σημαίνει αυτό για την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και πως πιστεύετε ότι θα τη βοηθήσει; Επιπλέον, η ESMA πρόκειται να μετεξελιχθεί σε κάποιο άλλο ενιαίο επόπτη;
H Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αποτελεί ένα ενεργό και ιδιαίτερα δραστήριο μέλος της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΚΑΑ/ ESMA), δηλαδή του ευρωπαϊκού επόπτη στον οποίο συμμετέχουν όλες οι εποπτικές αρχές της ΕΕ. Τα στελέχη της ΕΚ συμμετέχουν σε περίπου 30 ομάδες εργασίας της ESMA και σε 6 κοινές ομάδες εργασίας των τριών ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών (ESMA, EBA, EIOPA). Η δική μου δε εκλογή στο Διοικητικό Συμβούλιο της της ESMA αποτελεί τιμή για μένα και συγχρόνως αναγνώριση της ενεργούς δραστηριότητας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς στην οποία αναφέρθηκα. Η ESMA έχει αναλάβει και αναλαμβάνει όλο και περισσότερες αρμοδιότητες άμεσης εποπτείας σε συγκεκριμένους φορείς και θέματα κυρίως στο πλαίσιο της επίτευξης εποπτικής σύγκλισης. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθώ στο γεγονός ότι δεν υπάρχει πλέον η συζήτηση στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών για μετεξέλιξη της ESMA σε κάτι διαφορετικό με την έννοια ενός ενιαίου επόπτη.
Η συμμετοχή μου στο Management Board έχει ιδιαίτερη όμως σημασία σε μία περίοδο που είναι σε εξέλιξη πολύ σημαντικές διεργασίες στις ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, όπως η εποπτική σύγκλιση που θα φέρει μεγάλες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας όλων των εποπτών της ΕΕ. Επίσης, θεωρώ ότι αποτελεί και πηγή έμπνευσης για μελλοντικές αλλαγές στην εσωτερική μας οργάνωση πέραν των προτάσεων που έχουμε ήδη καταθέσει στο αρμόδιο Υπουργείο με τη μορφή νομοσχεδίου που καταγράφει συγκεκριμένες και σαφώς προσδιορισμένες παρεμβάσεις για την ενίσχυση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Η πρότασή μας αυτή είναι προϊόν της εμπειρίας των στελεχών της αλλά και σύμφωνη με τις κοινές αποδεκτές πρακτικές των μελών της ESMA.
- Όπως έχετε δηλώσει, το 2021 είναι το έτος της εταιρικής διακυβέρνησης. Πως προχωρά η διαδικασία για την Επιτροπή και τις εισηγμένες;
Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η κυριότερη αποστολή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι η εξασφάλιση δημιουργίας κλίματος ασφάλειας και σταθερότητας στην κεφαλαιαγορά μέσω της εποπτείας της. Αυτός ο στόχος όμως επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, μέσα από την υγιή εταιρική διακυβέρνηση των εισηγμένων. Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό και θωράκιση της εταιρικής διακυβέρνησης των εισηγμένων εταιριών που εντοπίστηκε από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς οδήγησε στην εισήγησή της για την αναμόρφωση του αντίστοιχου πλαισίου που υλοποιήθηκε με τον Νόμο 4706/2020, η εφαρμογή του οποίου αρχίζει τις 17 Ιουλίου 2021. Για την προσαρμογή των εταιρειών στο νέο πλαίσιο, η Επιτροπή εξέδωσε Κανονιστικές Αποφάσεις και Κατευθυντήριες Γραμμές για ειδικότερα θέματα που προβλέπει ο νόμος. Επιδίωξη μας είναι η συνδρομή στις εταιρίες για την έγκαιρη προετοιμασία τους και η άσκηση σταθερής και αποτελεσματικής εποπτείας ως προς την εφαρμογή των διατάξεων.
- Κεντρική σας θέση και επιδίωξη είναι η διαμόρφωση των κατάλληλων προϋποθέσεων ώστε η κεφαλαιαγορά να γίνει μοχλός στήριξης της οικονομίας και των επιχειρήσεων. Πως κινείστε στην κατεύθυνση αυτή;
Πέραν των εποπτικών καθηκόντων, στόχος της Αρχής είναι και η συμβολή στην αναμόρφωση του εθνικού πλαισίου όπου αυτό απαιτείται και η χάραξη της κατάλληλης στρατηγικής για την ελληνική κεφαλαιαγορά, ώστε να λειτουργεί προς όφελος της οικονομίας. Τονίζω ιδιαίτερα τη συγκεκριμένη παράμετρο καθώς η Ελλάδα έχει ανάγκη από γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης και συνεπώς θα πρέπει να υπάρξει μία αγορά που με τη λειτουργία της θα υποστηρίζει την πραγματική οικονομία. Θεωρώ ότι είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή ώστε οι θεσμικοί φορείς της αγοράς να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που δημιουργούνται σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο (πχ πράσινα ομόλογα, funds που επενδύουν σε πράσινες επενδύσεις και εταιρίες) και εμείς, ως επόπτες, με τις γνώσεις μας, ως προς το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, είμαστε δίπλα τους ώστε να εισηγηθούμε τις απαραίτητες προσαρμογές εάν και όπου αυτές απαιτούνται και να επεξεργαστούμε το σχετικό πλαίσιο. Μάλιστα ήδη μελετούμε νέα προϊόντα που συνδεόμενα με φορολογικά κίνητρα θα μπορούσαν να συνδράμουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
- Πέραν του εποπτικού έργου, στην Επιτροπή, έχει ξεκινήσει και ο εσωτερικός εκσυγχρονισμός. Κινείστε στην ψηφιακή μεταρρύθμιση και εποχή;
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ως μία σύγχρονη εποπτική αρχή έχει θέσει ως άμεσο στόχο την ψηφιακή της μεταρρύθμιση με στόχο την αποτελεσματικότερη λειτουργία της. Το έργο αυτό έχει ξεκινήσει ήδη από το 2020, με πρώτο βήμα την ανάπτυξη ενός ενοποιημένου ψηφιακού περιβάλλοντος. Επανεξετάζουμε δε περαιτέρω όλες τις διαδικασίες μας, ώστε, εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες που παρέχει το ψηφιοποιημένο περιβάλλον, να τις βελτιώσουμε αυξάνοντας την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά μας. Για παράδειγμα, κατά την περίοδο των περιοριστικών μέτρων λόγω Covid, εξέδωσε οδηγίες για την υποβολή εγγράφων από τρίτους μόνο σε ηλεκτρονική μορφή μειώνοντας έτσι τον απαιτούμενο χρόνο διεκπεραίωσης. Επιπλέον, μελετάμε εφαρμογές σχετικές με το εποπτικό μας έργο που θα βοηθήσουν στην αποτελεσματικότερη λειτουργία μας. Επίσης, η Επιτροπή έχει δρομολογήσει σχέδιο για την ψηφιακή της μεταρρύθμιση λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις της νέας ψηφιακής εποχής και τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η αξιοποίηση δεδομένων για να καταστεί αποτελεσματικότερη η εποπτική της αποστολή. Στο έργο αυτό, η σημερινή διοίκηση έχει προχωρήσει ήδη σε σειρά ενεργειών με στόχο τόσο την τεχνολογική αναβάθμιση της όσο και την βελτίωση των ψηφιακών υπηρεσιών της και έχει ζητήσει και τη συνδρομή των αρμόδιων φορέων της πολιτείας ώστε, μέσω υφιστάμενων προγραμμάτων τεχνικής βοήθειας ή μέσω χρηματοδότησης, να επιταχυνθούν οι στόχοι αυτοί της ψηφιακής μετάβασης. Σκοπός είναι η ψηφιοποίηση διαδικασιών, πέραν της σημαντικής μείωσης του χρόνου διεκπεραίωσης, να συνεισφέρει στην αξιοποίηση των δεδομένων για την προληπτική, αντικειμενική και εστιασμένη εποπτεία.
Να επισημάνω βέβαια ότι η αναβάθμιση και το ψηφιακό μοντέλο λειτουργίας, είναι εκ των πραγμάτων μια επιτακτική ανάγκη για την Επιτροπή μας, όπως και για όλους τους ευρωπαίους επόπτες. Πανευρωπαϊκά τα τελευταία χρόνια, μετά το «τσουνάμι» των νομοθετημάτων που υιοθετήθηκαν σε συνέχεια της κρίσης του 2008, το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο της κεφαλαιαγοράς έχει μεγεθυνθεί σημαντικά σε όγκο και έχει γίνει αρκετά πιο σύνθετο και εξειδικευμένο. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν υιοθετηθεί 15 νέα νομοθετήματα (Κανονισμοί κλπ.) που δίδουν περαιτέρω αρμοδιότητες στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Το 2021 μας βρίσκει με επιπλέον αρμοδιότητες καθώς πλέον η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα εποπτεύει και τους παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών όπως και υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων ως προς την τήρηση των υποχρεώσεων τους για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας («ξέπλυμα»).
- Και πώς ακριβώς θα εποπτεύσει η Αρχή τα κρυπτονομίσματα;
Όπως ανέφερα, η εποπτεία μας αφορά μόνο το θέμα του «ξεπλύματος» που μπορεί να διενεργείται μέσω κρυπτονομισμάτων. Μάλιστα, για το λόγο αυτό, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κάλεσε τους παρόχους αυτούς να εγγραφούν έως τις 31 Ιανουαρίου 2021 στο ειδικό μητρώο το οποίο τηρεί η Επιτροπή. Μάλιστα οφείλω να τονίσω ότι η εποπτεία αυτή για το ξέπλυμα στα θέματα ανταλλαγής κρυπτονομισμάτων αποτελεί μία ιδιαίτερη πρόκληση για τον επόπτη καθώς, πέραν των πλατφορμών που λειτουργούν, υπάρχει και ένας μεγάλος αριθμός «ανταλλακτηρίων» σε όλη τη χώρα και μάλιστα εντός ακόμη και εμπορικών καταστημάτων. Πρέπει να επισημάνω επίσης ότι κατά την παρούσα χρονική στιγμή γίνεται επεξεργασία στα ευρωπαϊκά όργανα της Πρότασης «ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τις αγορές κρυπτοστοιχείων». Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς συμμετέχει στη διαβούλευση αποστέλλοντας τις θέσεις της και παρατηρήσεις στο αρμόδιο Υπουργείο προκειμένου να ληφθούν υπόψη για τη διατύπωση της θέσης της χώρας μας στην αντίστοιχη ομάδα εργασίας του Συμβουλίου.
- Προφανώς πρόκειται για έναν υψηλό φόρτο εργασίας, με δεδομένη και την ενισχυμένη εποπτεία που απαιτείται στο εσωτερικό…
Θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι υποστελεχωμένη συγκριτικά με αντίστοιχες εποπτικές αρχές της ΕΕ (δηλαδή με το ίδιο μοντέλο χρηματοπιστωτικής εποπτείας, παρόμοιο βασικό εποπτικό αντικείμενο και μέγεθος αγοράς). Ως ένδειξη λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός του συνολικού στελεχιακού δυναμικού του εποπτικού φορέα προς τον αριθμό των εποπτευόμενων φορέων που για την Ελληνική αρχή είναι τουλάχιστον κατά 50% μικρότερο έναντι αυτού των άλλων αρχών. Ωστόσο τα στελέχη της Επιτροπής επιτελούν το έργο τους με συνέπεια και αίσθημα ευθύνης κάτω από συνθήκες υψηλής πίεσης και ιδιαίτερα μεγάλου όγκου εργασίας. Για το λόγο αυτό, από τη μία έχουν γίνει συγκεκριμένες προτάσεις στην Πολιτεία για την αντιμετώπιση του θέματος αυτού, με επιτάχυνση διαδικασιών προσλήψεων τόσο για τις υπάρχουσες ειδικότητες αλλά και για νέες και από την άλλη έχει δοθεί μεγάλη βαρύτητα και στο θέμα της ψηφιακής μεταρρύθμισης για την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.
Μιλώντας για το ευρωπαϊκό πλαίσιο εποπτείας, πως μετεξελίσσονται οι αγορές και πως εναρμονίζεται η ελληνική αρχή;
Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις συνδέονται κυρίως με τα θέματα που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, όπως τα επίκαιρα θέματα του ψηφιακού μετασχηματισμού, της αξιοποίησης δεδομένων και της βιώσιμης ανάπτυξης που αποτελούν προτεραιότητα για όλους τους λοιπούς Ευρωπαίους επόπτες. Ιδιαίτερα δε οι Περιβαλλοντικοί, Κοινωνικοί και οι σχετικοί με τη Διακυβέρνηση παράγοντες (ESG) θα αποτελέσουν το επίκεντρο των διαβουλεύσεων το επόμενο χρονικό διάστημα καθώς ενσωματώνονται ταχύτατα στο θεσμικό πλαίσιο των κεφαλαιαγορών. Θα ήθελα να τονίσω ότι συμμετέχοντας ως εμπειρογνώμονες στις συζητήσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για τις κεφαλαιαγορές του μέλλοντος, παρακολουθούμε στενά τις διεργασίες για τον μετασχηματισμό των αγορών εξαιτίας της μετάβασης τους σε ένα νέο περιβάλλον που διαμορφώνει η ψηφιακή εποχή αλλά και οι εξελίξεις στις αγορές με έμφαση στη βιώσιμη χρηματοοικονομική. Στο πλαίσιο αυτό η Επιτροπή θα συμβάλλει και θα συνδράμει στη διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου που όχι μόνο θα λαμβάνει υπόψη όλα τα δεδομένα και απαιτήσεις της νέας ψηφιακής εποχής αλλά και θα περιλαμβάνει καινοτόμες παρεμβάσεις για την ανάπτυξη της αγοράς και της οικονομίας.
* Βασιλική Λαζαράκου, Δ.Ν., Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Μέλος του Management Board της ESMA
