Άγνωστη πόλη προϋπήρξε της Θεσσαλονίκης

Της Αγγελικής Κώττη

Περίπου περίπου 20 χλμ μακριά από την πόλη της Θεσσαλονίκης, στο χωριό του Νέου Ρύσιου, υπήρχε μια πόλη αρχαιότερη. Το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδoς, έχει εξασφαλίσει την δική του αρχαιολογική ανασκαφή στη τοποθεσία που λέγεται Τράπεζα Νέου Ρυσίου-Καρδίας, καλύπτει μια περιοχή περίπου 15.000 τ.μ. και διαθέτει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εγκατάσταση.

Η πόλη έχει εντυπωσιακή εποπτεία στον Θερμαϊκό κόλπο και την κοιλάδα του Ανθεμούντα και χρονολογείται με βάση τα μέχρι στιγμής ευρήματα κυρίως στην Πρώιμη Εποχή Σιδήρου και την Αρχαϊκή περίοδο (9ος-6ος αι. π.Χ.). Η ανασκαφή, στην οποία συμμετέχουν μεταπτυχιακοί φοιτητές του Διεθνούς Πανεπιστημίου από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αναμένεται να αυξήσει σημαντικά τις γνώσεις μας για την ανθρώπινη δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, πολύ πριν την ίδρυση της πόλης από τον Κάσσανδρο κατά την ελληνιστική περίοδο (315 π.Χ.).

Διέθετε εξαιρετική ρυμοτομία, πλήρη εμπορική δραστηριότητα και καλή οχύρωση, κατοικούνταν από θρακικά φύλα και «έσβησε» στο τέλος του 6ου π.Χ., την ίδια περίοδο που περνούσαν από εκεί οι Μακεδόνες. Η ανασκαφή γίνεται με την εποπτεία του αναπληρωτή καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας, Μανόλη Μανωλεδάκη και την χρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Ωνάσης» και φέτος αποκάλυψε εκτός από πλήθος κινητών ευρημάτων, κατώτερα τμήματα τοιχοδομιών, που σε ορισμένες περιπτώσεις δίνουν μια αρκετά καλή εικόνα δωματίων ή κτισμάτων, συχνά μάλιστα με δρόμους ανάμεσά τους.

Όπως δείχνουν τα φετινά ευρήματα, οι τοίχοι του οικισμού ήταν λίθινοι σε αρκετά μεγάλο ύψος συγκριτικά με άλλες περιόδους. Το ερώτημα που ίσως δύσκολα, και πάντως όχι άμεσα, θα απαντηθεί είναι ποια ήταν η πόλη αυτοί και ποιοι οι κάτοικοί της, όπως επίσης και γιατί την εγκατέλειψαν τον 6ο αιώνα π.Χ.

Ένα σημαντικό ερώτημα κατά τους ανασκαφείς είναι γιατί μια θέση με τέτοια εξαιρετική εποπτεία και στρατηγική σημασία εγκαταλείφθηκε τόσο νωρίς και αν ο πληθυσμός της μεταφέρθηκε κάπου αλλού στη γύρω περιοχή.

Η τράπεζα αποτελείται από δύο επίπεδα, τα οποία «πατούν» πάνω σε ένα ευρύτερο επίπεδο και το υψόμετρο στο ψηλότερο σημείο της θέσης φτάνει στα 136,7 μέτρα.

Από την κεραμική ενδιαφέρον έχουν οι πιθαμφορείς, τμήματα από αμφορείς της Ανατολικής Ελλάδας και της Αττικής, τμήματα κορινθιακών αγγείων, λίθινα και μεταλλικά εργαλεία, μεταξύ των οποίων σιδερένιες σφήνες, που ίσως σχετίζονται με εργασίες εξόρυξης λίθου, άγνωστης περιόδου. Μέχρι στιγμής έχει ανασκαφεί περίπου το 10% της Τράπεζας, ποσοστό εξαιρετικά μικρό και οι αρχαιολόγοι, μαζί και οι φοιτητές του Διεθνούς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που συμμετέχουν στην ανασκαφή το καλοκαίρι, δηλώνουν πως βρίσκονται μπροστά σε μια πολύ ενδιαφέρουσα αρχαιολογική θέση. Αν και είναι φειδωλοί στις εκτιμήσεις τους, θεωρούν βέβαιο πως η πόλη εγκαταλείφθηκε στον 6ο αιώνα, ενώ είναι ήδη γνωστό πως οι Μακεδόνες επεκτεινόμενοι από τον πυρήνα του βασιλείου τους στις Αιγές προς τα δυτικά και εκτοπίζοντας σταδιακά του Θράκες, πέρασαν τον Αξιό ποταμό προς το τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. Η σύμπτωση είναι αναμφισβήτητα αξιοσημείωτη. 

Αυτό που με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε είναι ότι η Τράπεζα Νέου Ρυσίου-Καρδίας είναι ένας πολλά υποσχόμενος αρχαιολογικός χώρος. Η έρευνα θα οδηγήσει σε σημαντικές αποκαλύψεις που θα φωτίσουν περισσότερα στοιχεία για την πόλη. Επιπλέον θα ρίξουν φως και στην ανθρώπινη παρουσία και στην δραστηριότητά της στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, αρκετά πριν την ίδρυση της πόλης από τον Κάσσανδο, σε μια εποχή δηλαδή που παραμένει ιδιαίτερα σκοτεινή για την περιοχή, λόγω της έλλειψης γραπτών και αρχαιολογικών μαρτυριών», τονίζει ο κ. Μανωλεδάκης σε δηλώσεις του προς τη Μαρία Ριτζαλέου στο «Έθνος».