Ευρωπαϊκή Ένωση και Ρωσία αναμετρώνται στις σημερινές κάλπες της Μολδαβίας. Το αποτέλεσμα δεν θα έλθει να διαμορφώσει μόνο την γεωπολιτική πορεία της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας, αλλά θα επηρεάσει παράλληλα τη σταθερότητα και την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη - εξ ου και το Κρεμλίνο κλιμάκωσε, εν όψει των εκλογών, την υβριδική επίθεση με χρήμα και παραπληροφόρηση, επιστρατεύοντας ακόμα και την Εκκλησία.
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κυβερνών φιλοευρωπαϊκό Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης (PAS) της προέδρου Μάια Σάντου θα κερδίσει την πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο των 101 εδρών, αλλά θα χάσει την απόλυτη πλειοψηφία.
Ωστόσο, οι εκπλήξεις στις κάλπες θεωρούνται πιθανές, δεδομένης της χαμηλής αξιοπιστίας των μετρήσεων, του μεγάλου αριθμού αναποφάσιστων ψηφοφόρων και των αναφορών για ρωσική ανάμειξη στην προεκλογική εκστρατεία. Η Μόσχα, εκτός από τη στρατιωτική υποστήριξή της προς το αποσχιστικό κίνημα της μη αναγνωρισμένης διεθνώς αυτονομιστικής «Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας», διοχετεύει εκατομμύρια προς δίκτυα που οργανώνουν δράσεις κατά της ΕΕ.
Στις προεδρικές εκλογές του 2024, το Κρεμλίνο φέρεται να ξόδεψε 217 εκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση φιλορωσικών δυνάμεων, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο 1% του ΑΕΠ της Μολδαβίας. Παρά τις προσπάθειες αυτές, η απερχόμενη πρόεδρος Μάια Σάντου νίκησε τον φιλορώσο υποψήφιο Αλεξάντρ Στοϊανόγκλο.
Στο δε δημοψήφισμα της 20ής Οκτωβρίου πέρυσι, η Μολδαβία τάχθηκε υπέρ της ένταξης στην ΕΕ, αλλά με οριακή πλειοψηφία μόλις 50,4%. Αυτό δείχνει ότι η ευρωπαϊκή προοπτική διχάζει βαθιά τη χώρα, καθώς σχεδόν ένας στους δύο πολίτες δεν συμμερίζεται τον ενθουσιασμό την επιλογή αυτή. Η ΕΕ χορήγησε στην Μολδαβία (μαζί με την Ουκρανία) το καθεστώς υποψήφιου μέλους τον Ιούνιο του 2022.
Μια νίκη του Πατριωτικού Εκλογικού Μπλοκ (BEP) και άλλων φιλορωσικών κομμάτων θα επιβράδυνε τις υπό διαμόρφωση προσπάθειες ένταξης της Μολδαβίας στην ΕΕ και θα ενίσχυε τους κινδύνους για την περιφερειακή ασφάλεια, ιδιαίτερα για την Ουκρανία και τη Ρουμανία.
Η μελλοντική κατεύθυνση της χώρας -είτε προς την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε προς μια βαθύτερη προσέγγιση με τη Ρωσία- θα είναι καθοριστική σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο για την εσωτερική πολιτική της Μολδαβίας, αλλά και για την ευρύτερη ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη.
Τα 1.222 χιλιόμετρα συνόρων της στα δυτικά της Ουκρανίας με τη Μολδαβία παραμένουν «ήσυχα» από την εισβολή της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία το 2022. Ωστόσο, αυτή η ηρεμία δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη. Στην αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία, που συνορεύει από τα δυτικά με την Ουκρανία, σταθμεύουν σήμερα περίπου 1.500 Ρώσοι στρατιώτες, καθώς και μεγάλη ποσότητα ρωσικού εξοπλισμού.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις Μολδαβών αξιωματούχων, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, θέλει να ενισχύσει τις δυνάμεις του στην Υπερδνειστερία στέλνοντας επιπλέον 10.000 στρατιώτες. Εάν μια φιλική προς τη Μόσχα κυβέρνηση αναλάβει την εξουσία στη Μολδαβία, αυτό μπορεί να καταστεί εφικτό.
Η Ουκρανία θα αναγκαστεί τότε να ενισχύσει και τα δυτικά της σύνορα έναντι της ρωσικής απειλής, που θα στρέφεται πλέον άμεσα και στη γειτονική Οδησσό, το κύριο λιμάνι της χώρας και πύλη στις παγκόσμιες αγορές.
Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις τοποθετούν το PAS της Σάντου στην πρώτη θέση, αλλά χωρίς αυτοδυναμία. Το πιο πιθανό σενάριο σε αυτή την περίπτωση είναι μια κυβέρνηση συνασπισμού με επικεφαλής το PAS και με τη συμμετοχή ενός ή περισσότερων φιλορωσικών κομμάτων.
Το φιλορωσικό Πατριωτικό Μπλοκ, με ηγέτη τον τέως πρόεδρο Ιγκόρ Ντοντόν, πλησιάζει το PAS και στοχεύει να σχηματίσει αυτό την επόμενη κυβέρνηση, αποκτώντας έτσι δικαίωμα βέτο στις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την ένταξη στην ΕΕ. Και στις δύο περιπτώσεις υπονομεύεται σχεδόν σίγουρα η ευρωπαϊκή πορεία της Μολδαβίας.
Δύο μικρότερα κόμματα κυμαίνονται στις δημοσκοπήσεις γύρω από το εκλογικό όριο για είσοδο στο Κοινοβούλιο. Το «Εναλλακτικό» μπλοκ του δημάρχου του Κισινάου, Ίον Τσέμπαν, τοποθετείται ως μια διαφορετική επιλογή από τη Σάντου για τους φιλοευρωπαϊκούς και γεωπολιτικά ουδέτερους ψηφοφόρους.
Ωστόσο, με ηγέτες που συνδέονται με φιλορωσικά κόμματα, πρόκειται για ένα «κλασικό κλεπτοκρατικό κόμμα» που τελικά θα συνταχθεί με το Πατριωτικό Μπλοκ, προβλέπει μιλώντας στο Politco ο Βαλέριου Πασά, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης WatchDog.MD. Μία άλλη πολιτική δύναμη, «Το Κόμμα Μας» του Ρενάτο Ουσάτιι θα μπορούσε να γίνει ρυθμιστής στο νέο Κοινοβούλιο.
Ο Ουσάτιι, επιχειρηματίας που έκανε την περιουσία του στη Ρωσία και βοήθησε την Σάντου να κερδίσει τις εκλογές το 2020, μπορεί και κινείται και στις δύο πλευρές της πολιτικής σκηνής της Μολδαβίας. Θα μπορούσε να στηρίξει το PAS, αλλά θα μπορούσε εξίσου εύκολα να συνεργαστεί με τις φιλορωσικές δυνάμεις.
Ο Ιουτζέν Μουράβσι, από την ίδια δεξαμενή σκέψης, δήλωσε στο Euronews ότι το Κρεμλίνο «ρίχνει τόσα πολλά χρήματα που είναι δύσκολο να παρακολουθήσουμε τα ποσά». Ένα από τα κύρια εργαλεία είναι τα δίκτυα bot που χρησιμοποιούνται για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων και δημιουργίας εντυπώσεων, καθώς και οι influencers στα κοινωνικά δίκτυα που στοχεύουν στους μη πολιτικοποιημένους ψηφοφόρους - ειδικά στο Facebook και το νεανικό κοινό του Tik Tok.
Ο ίδιος καταγγέλλει επίσης ότι διαδίδονται ειδήσεις περί «κυβερνητικών εντολών», επινοημένων, που προκαλούν αγανάκτηση στην κοινή γνώμη. Για παράδειγμα, διαδόθηκε ότι «υπήρξε κυβερνητική εντολή προς τα δημόσια ιδρύματα να αναρτούν σημαίες με το 'ουράνιο τόξο' και μια άλλη για τα σχολεία να αναρτούν ενημερωτικές αφίσες για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα».
Σε μία συντηρητική χώρα όπως η Μολδαβία, ο ψευδείς ειδήσεις περί «εισβολής της ΛΟΑΤΚΙ+ προπαγάνδας» στα σχολεία ως απόρροια της εγκατάλειψης των παραδοσιακών αξιών εξαιτίας της ΕΕ, βρίσκουν ευήκοα ώτα, προκαλούν το δημόσιο αίσθημα και επηρεάζουν την ψήφο.
Ένα από τα ισχυρά «χαρτιά» του Κρεμλίνου στη Μολδαβία είναι και ο φυγάς ολιγάρχης Ιλάν Σορ, ο οποίος έχει καταφύγει στη Ρωσία. Σύμφωνα με την αστυνομία της Μολδαβίας, πάνω από 130.000 Μολδαβοί δωροδοκήθηκαν από ένα δίκτυο συνδεδεμένο με το Κρεμλίνο για να ψηφίσουν κατά της ΕΕ στο περυσινό δημοψήφισμα και υπέρ των υποψηφίων που υποστηρίζουν τη Ρωσία.
Νωρίτερα τον περασμένο Αύγουστο, ο Σορ φέρεται να προσέφερε σε Μολδαβούς μηνιαίες πληρωμές ύψους 3.000 δολαρίων για να συμμετάσχουν σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις πριν από τις σημερινές εκλογές.
«Υπάρχουν αποδείξεις, συμπεριλαμβανομένων τηλεφωνικών υποκλοπών, που αποδεικνύουν ότι η εξααγορά ψήφων χρηματοδοτείται από τη Ρωσική Ομοσπονδία» δήλωσε μόλις πριν από λίγες ημέρες ο Μολδαβός πρωθυπουργός, Ντορίν Ρετσεάν, τονίζοντας ότι πηγή των χρημάτων είναι η εγκληματική ομάδα του Σορ και έκανε μάλιστα λόγο για «ρωσικό σχέδιο κατοχής».
Οι αρχές της Μολδαβίας έχουν πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα εκατοντάδες έρευνες και συνέλαβαν δεκάδες υπόπτους. Μόνο την περασμένη εβδομάδα, 74 άτομα συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια 250 αστυνομικών επιχειρήσεων στο πλαίσιο ερευνών για ένα «ρωσικό σχέδιο» που αποσκοπούσε στην υποκίνηση «μαζικών ταραχών» και την αποσταθεροποίηση της χώρας. Η Σάντου δήλωσε σε ανακοίνωση μετά τις επιδρομές της Δευτέρας ότι το Κρεμλίνο ξοδεύει «εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ» για να επηρεάσει τις εκλογές.
Η Μόσχα χρησιμοποιεί επίσης και την επιρροή της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τη διάδοση της ρωσικής προπαγάνδας. Η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή έχει ήδη καταγράψει περιπτώσεις, στις οποίες ιερείς συμμετείχαν σε δραστηριότητες πολιτικής προπαγάνδας.
Από την πλευρά του Πατριωτικού Μπλοκ, ο Γκριγκόρε Νόβακ, βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, δήλωσε στο Associated Press ότι «κανείς από τη Ρωσία δεν ήρθε εδώ στη Μολδαβία για να μεταφέρει κάποιο... μήνυμα, ενώ από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς είδαμε μια σειρά από αυτά».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο συνυποψήφιός του Νικίτα Ρόμεντσι, που υποστηρίζει πως «η ουδετερότητα είναι εγγύηση ασφάλειας για εμάς» και ότι «η Μολδαβία πρέπει να έχει καλές σχέσεις με όλους: και με την ΕΕ και με τη Ρωσία».
Μιλώντας, στις 9 Σεπτεμβρίου, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η πρόεδρος Μάια Σάντου έκανε εκτενή αναφορά στον υβριδικό πόλεμο της Μόσχας, που διεξάγεται «σε πρωτοφανή κλίμακα από την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία». Ο στόχος του Κρεμλίνου είναι σαφής, είπε: «να καταλάβει τη Μολδαβία μέσω των εκλογών, να μας χρησιμοποιήσει εναντίον της Ουκρανίας και να μας μετατρέψει σε εφαλτήριο για υβριδικές επιθέσεις κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Σύμφωνα με τη Μάια Σάντου, «οι εκλογές αυτές είναι σημαντικές επειδή, υπερασπιζόμενοι τις εκλογές, προστατεύουμε όχι μόνο τη Μολδαβία, αλλά και την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα. [...] Η Μολδαβία μπορεί να είναι το πεδίο δοκιμών, αλλά ο στόχος είναι η Ευρώπη».
