Επείγουσα μορφή προσλαμβάνει η συνέχιση της πολιτικής προσέγγισης με την Τρίπολη και τη Βεγγάζη, καθώς οι εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό της Λιβύης όσο και με την εμπλοκή Τουρκίας και Αιγύπτου στις διεργασίες για το μέλλον της χώρας αυτής είναι καταιγιστικές.
Η Τουρκία, μετά την πρωτοβουλία της κοινής συνάντησης με την Ιταλία και τη Λιβύη, η οποία έστειλε τα δικά της μηνύματα και προσπάθησε να δώσει νομιμοποίηση σε ένα περιφερειακό σχήμα το οποίο εξαιρεί την Ελλάδα και την Αίγυπτο, έχει εξαπολύσει «επίθεση φιλίας» στην Ανατολική Λιβύη και στον άλλοτε μεγάλο «εχθρό», στρατηγό Χαφτάρ.
Το «φλερτ» έχει ξεκινήσει εδώ και μήνες με την πρόσκληση του Χαφτάρ και του γιου του Σαντάμ (ως επικεφαλής των δυνάμεων του LNA) στην Άγκυρα και κορυφώθηκε με την επίσκεψη του διοικητή της ΜΙΤ Ι. Καλίν στη Βεγγάζη, όπου συναντήθηκε με τον στρατηγό Χαφτάρ.
Είχαν προηγηθεί οι προαναγγελίες του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Α. Μπαϊρακτάρ για έρευνες σε θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης, αλλά και το δημοσίευμα του Bloomberg για επικείμενη χορήγηση άδειας ερευνών σε τουρκικά ερευνητικά σκάφη σε θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης που ελέγχονται από τη Βεγγάζη, καθώς και για προώθηση της, παγωμένης προς το παρόν, διαδικασίας κύρωσης του Τουρκο-Λιβυκού Μνημονίου από το Κοινοβούλιο του Τομπρούκ.
Όλη αυτή η κινητικότητα από την Τουρκία γίνεται μεθοδικά και φαίνεται να έχει υπάρξει συνεννόηση και με την Αίγυπτο σχετικά με τις εξελίξεις στη Λιβύη, κατά την επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ Χ. Φιντάν στο Κάιρο, όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο Αλ Σίσι.
Η Αίγυπτος προς το παρόν δεν έχει δώσει δείγματα αλλαγής στάσης για το θέμα του Τουρκο-Λιβυκού Μνημονίου και δίνει διαβεβαιώσεις γι’ αυτό στην Αθήνα. Όμως το σκηνικό είναι ιδιαίτερα ρευστό.
Πληροφορίες από τουρκικά ΜΜΕ αναφέρουν ότι ένας από τους όρους που έχει θέσει το Κάιρο για την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Άγκυρα, που χτίζεται μεθοδικά με «όχημα» και τη στάση των δύο χωρών στον πόλεμο της Γάζας, είναι η εγκατάλειψη της πολιτικής μονομερούς στήριξης εκ μέρους της Τουρκίας προς την κυβέρνηση της Τρίπολης και η αποκατάσταση των σχέσεων με τη Βεγγάζη.
Συγχρόνως, τις τελευταίες ημέρες έχουν υπάρξει πληροφορίες για αμυντικές συμφωνίες μεταξύ των δύο χωρών, κάτι που εκ των πραγμάτων διευκολύνει την επαναπροσέγγιση και σε πολιτικό επίπεδο.
Η Τουρκία, όμως, είναι έτοιμη να προσφέρει «γη και ύδωρ» στον στρατηγό Χαφτάρ και στον πρόεδρο της Βουλής Α. Σάλεχ, προκειμένου να προχωρήσει η κύρωση του Τουρκο-Λιβυκού Μνημονίου, κάτι που θα προσδώσει την εσωτερική «νομιμοποίηση» την οποία στερείται, καθώς η κυβέρνηση που το υπέγραψε ήταν προσωρινή και δεν είχε την έγκριση του Κοινοβουλίου.
Κρίσιμη θεωρείται η επίσκεψη που, σύμφωνα με λιβυκά ΜΜΕ, πραγματοποίησαν στο Κάιρο ο στρατηγός Χαφτάρ και ο πρόεδρος της Βουλής Α. Σάλεχ και η συνάντηση που είχαν με τον πρόεδρο Αλ Σίσι.
Δεν υπήρξαν πληροφορίες για το περιεχόμενο της συνάντησης, αν και δημοσιεύματα ανέφεραν ότι βασικά θέματα ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στη Λιβύη αλλά και το θέμα του Τουρκο-Λιβυκού Μνημονίου.
Η Αίγυπτος θέλει την επίλυση της εκκρεμότητας που έχει προκύψει με την οριοθέτηση ΑΟΖ προς την πλευρά της Λιβύης – την οποία έχει αμφισβητήσει με επιστολή στον ΟΗΕ η Τρίπολη.
Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν κλείνει την πόρτα στις προτάσεις της Τουρκίας για συζητήσεις με αντικείμενο τη μεταξύ των δύο χωρών οριοθέτηση ΑΟΖ, που εκ προοιμίου θα οδηγούσαν σε αποδοχή της τουρκικής «Γαλάζιας Πατρίδας» και θα απέφεραν σημαντικά οφέλη στην Αίγυπτο εις βάρος της ελληνικής ΑΟΖ.
Πάντως, προς το παρόν η Αίγυπτος δεν δείχνει διατεθειμένη να προχωρήσει στο επόμενο βήμα της έναρξης τέτοιων συνομιλιών, που θα την έφερναν σε ανοικτή σύγκρουση με την Ελλάδα και την ΕΕ.
Όμως δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι Αιγύπτιοι αξιωματούχοι έχουν διερευνήσει προθέσεις για μια πρωτοβουλία συνολικής διευθέτησης των θαλασσίων ζωνών στην περιοχή.
Αντίστοιχη πρόταση είχε υποβάλει στο παρελθόν ο πρόεδρος Ερντογάν, αλλά η απροθυμία να οριστεί ως βάση των συζητήσεων το Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς και η απαίτηση ισότιμης συμμετοχής του ψευδοκράτους, είναι απαγορευτικές για περαιτέρω διερεύνηση του εδάφους για μια τέτοια Διάσκεψη.
Η Τουρκία είναι φανερό ότι θέλει πλέον να εξασφαλίσει επιρροή και στις δύο πλευρές της Λιβύης, ώστε να διατηρήσει τον σημαντικό ρόλο της και μετά τη δρομολογούμενη πολιτική μετάβαση στη χώρα. Είτε με την προσφορά ανταλλαγμάτων είτε με την απειλή στήριξης του ενός εκ των δύο αντιπάλων, επιχειρεί έτσι να ισορροπήσει μεταξύ Τρίπολης και Βεγγάζης.
Η Αθήνα παρακολουθεί τις εξελίξεις και προσπαθεί να κρατήσει σε τροχιά συνεννόησης και συνεργασίας το Κάιρο, ενώ έχει ανοίξει δίαυλο επικοινωνίας και με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στο οποίο έχει εξηγηθεί αναλυτικά η ελληνική θέση περί του Τουρκο-Λιβυκού Μνημονίου, με αφορμή και την προκήρυξη των αδειών για τα Οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, για τα οποία έχει εκφράσει ενδιαφέρον η Chevron.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Αθήνα έχει ζητήσει από την Ουάσιγκτον να ασκήσει την (αυξανόμενη) επιρροή της στη Βεγγάζη, ώστε να μην προχωρήσει η κύρωση του Μνημονίου ούτε κινήσεις οι οποίες θα αυξήσουν την ένταση στην περιοχή.
Ταυτόχρονα, υπάρχει ανοικτή επικοινωνία και με τις δύο πλευρές στη Λιβύη, όπου έχουν απευθυνθεί προσκλήσεις σε ανώτατους αξιωματούχους από τη Βεγγάζη για να επισκεφθούν το αμέσως επόμενο διάστημα την Αθήνα, ενώ αναμένεται και η απάντηση της Τρίπολης με τον ορισμό διαπραγματευτικής ομάδας, ώστε να ξεκινήσουν – μετά από πολλά χρόνια – οι συνομιλίες για την οριοθέτηση ΑΟΖ.
Στη Λιβύη το πολιτικό σκηνικό παραμένει εύθραυστο, ενώ η Ειδική Απεσταλμένη του ΟΗΕ στη Λιβύη, Χάνα Τέτεχ, παρουσίασε στο ΣΑ του ΟΗΕ έναν νέο οδικό χάρτη για την επανέναρξη της πολιτικής διαδικασίας και τη διεξαγωγή γενικών εκλογών στη χώρα, δίνοντας έμφαση στην επείγουσα ανάγκη να τερματιστεί η μεταβατική φάση και να ενοποιηθούν οι διχασμένοι θεσμοί του έθνους.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει προτείνει τη συγκρότηση νέας ενιαίας κυβέρνησης σε χρονοδιάγραμμα δύο μηνών, η οποία θα αναλάβει να διενεργήσει τις πρώτες ελεύθερες εκλογές στη χώρα μετά από πολλά χρόνια.
Αυτή η προοπτική είναι προφανές ότι δημιουργεί εντάσεις, καθώς ο προσωρινός πρωθυπουργός της Τρίπολης, Α. Ντμπέιμπα, που αμφισβητείται εκ των έσω με πολιτοφυλακές στις οποίες μέχρι τώρα στηριζόταν και οι οποίες έχουν στραφεί εναντίον του, δεν θέλει να παραδώσει την εξουσία.
Από την άλλη πλευρά, η Βεγγάζη διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια νέα ενιαία μεταβατική κυβέρνηση.
Η εκπρόσωπος του ΟΗΕ, η πρόταση της οποίας εξασφάλισε ευρύτατη στήριξη από το ΣΑ του ΟΗΕ, προειδοποίησε πάντως ότι η κατάσταση ασφαλείας στη Λιβύη είναι εξαιρετικά ασταθής λόγω της αύξησης του εξοπλισμού των αντιτιθέμενων πλευρών και των πολιτοφυλακών που δρουν ανεξέλεγκτα, κυρίως στη Δυτική Λιβύη.
