Ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα, Τομ Μπάρακ, είναι ένας πολυπράγμων επιχειρηματίας, προσωπικός φίλος του Ντ. Τραμπ, ο οποίος λόγω καταγωγής θεωρεί ότι διαθέτει το υπόβαθρο για να ανασχεδιάσει τον χάρτη της περιοχής και με τρόπο που πιστεύει ότι θα ικανοποιεί το «big boss» στον Λευκό Οίκο.
Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι οι διάφορες προσλαμβάνουσες παραστάσεις που είχε από το οικογενειακό περιβάλλον του - Χριστιανών Λιβανέζων που μετανάστευσαν στην Αμερική το 1900 - μπορεί να είναι ο μπούσουλας για τις αναζητήσεις των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά τις ισορροπίες αλλά και τους νέους σχεδιασμούς στην περιοχή.
Στην πρόσφατη συνέντευξή του (στην «Καθημερινή») ο Μπάρακ εξέφρασε μια εντελώς προβληματική και ανησυχητική αντίληψη και ανιστόρητη προσέγγιση για την πηγή των προβλημάτων στην περιοχή, επιδεικνύοντας έναν ιδιαίτερο οίστρο για περασμένες αυτοκρατορίες. Εξάλλου, δεν είναι η πρώτη φορά που έχει εκφραστεί θετικά και με θαυμασμό για την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ο κ. Μπάρακ στη συνέντευξή του επικαλείται την Ιστορία, όπως φυσικά την αντιλαμβάνεται ο ίδιος προσθέτοντας ότι και ο Ντ. Τραμπ, έχει την ίδια προσέγγιση: «Ο Δρόμος των Μπαχαρικών, ο Δρόμος του Μεταξιού συνέδεαν την Ανατολή με τη Δύση μέσα από τρεις ή τέσσερις διαφορετικές διαδρομές. Και πάνω σε αυτούς τους δρόμους ευημερίας αναπτύχθηκε μια ώσμωση πολιτισμών. Αυτό μπορεί να συμβεί ξανά, αλλά έχει αναχαιτιστεί από τη δημιουργία εθνών-κρατών μετά το 1919. Η ιδέα ότι κάθε χώρα, κάθε κράτος κυβερνάται με διαφορετικό τρόπο δεν έχει λειτουργήσει τόσο καλά».
Η έκφραση αυτή του θαυμασμού για την Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι προβληματική και όχι μόνο για λόγους Αρχής. Ενώ είναι προφανές ότι συγχέει πλήρως την Συμφωνία Σάικς Πικό (1916) για τον διαμοιρασμό της Μ. Ανατολής, με τα έθνη-κράτη που συγκροτήθηκαν μετά από απελευθερωτικούς αγώνες στα Βαλκάνια αρκετές δεκαετίες πριν...
Η απάντηση στα προβλήματα της περιοχής δεν είναι η παλινόρθωση μιας αυτοκρατορίας, η οποία θα σκεπάσει και θα απομυζήσει κάθε πόρο των εθνικών κρατών που δημιουργήθηκαν στις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αντιθέτως, στην περιοχή ίσως ακριβώς αυτή η αντανάκλαση σημερινών «οθωμανικών» φιλοδοξιών και οραμάτων αποτελεί την αιτία πολλών προβλημάτων. Όσο για τους διαδρόμους του εμπορίου, είναι προφανές ότι η υλοποίησή τους θα φέρει πιο κοντά τα κράτη από τα οποία διέρχονται, αλλά θα πρέπει και οι ΗΠΑ να αναγνωρίσουν το δικαίωμα τότε και σε άλλους να εμπορεύονται, και όχι μόνο σε εκείνους που οι ίδιες προκρίνουν.
Η εποχή των αυτοκρατοριών έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, και μάλιστα από τις αρχές του 21ου αιώνα βλέπουμε ότι ακόμη και αυτός ο διπολικός κόσμος έχει κλονιστεί με την άνοδο νέων περιφερειακών μεγάλων και μεσαίων δυνάμεων, διαμορφώνοντας έναν πολυπολικό κόσμο.
Η νοσταλγία του κ. Μπάρακ δεν θα ενοχλούσε κανέναν, εφόσον φυσικά δεν υπήρχε ο κίνδυνος αυτή να μετατραπεί σε πολιτική μιας εκ των μεγάλων δυνάμεων το 2025…
Στα ελληνοτουρκικά ο κ. Μπάρακ επίσης έχει κάνει μια μεγάλη παρεξήγηση. Δεν ξέρουμε τι ακριβώς έχει συζητήσει με την κ. Κ. Γκίλφοϊλ και κατά πόσον η νέα Αμερικανίδα πρέσβης έχει την εμπειρία να χειρισθεί τέτοια ζητήματα. Όμως τα ελληνοτουρκικά δεν είναι αυτό που ίσως έχει ως παραστάσεις στο μυαλό του ο κ. Μπάρακ.
Τα προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών δεν είναι ούτε ψυχολογικού περιεχομένου ούτε, βεβαίως, αποτέλεσμα κάποιων αναχρονιστικών προκαταλήψεων και κάποιων εμμονών από το απώτατο, ίσως, παρελθόν. Γιατί αυτό υπονόησε ο κ. Μπάρακ. εκφράζοντας τη διάθεση να παρέμβει η χώρα του στα ελληνοτουρκικά…
Εξηγώντας τη δυναμική που βλέπει στις διεθνείς σχέσεις, ο κ. Μπάρακ εκφράζει την εκτίμηση ότι, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την Τουρκία, «δεν έχει νόημα δύο μεγάλες χώρες, δεμένες η μία με την άλλη, να κρατούν ακόμη έριδες για γεγονότα που έγιναν εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια πριν».
Και, για να μην υπάρξουν αμφιβολίες για το τι εννοεί, δηλώνει αμέσως μετά ότι τόσο με την ομόλογό του στην Αθήνα, Κ. Γκίλφοϊλ, όσο και με τον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ, έχουν αναρωτηθεί εάν μπορούν να λειτουργήσουν ως «κονίαμα που ενώνει δύο τούβλα, για να έρθουν πιο κοντά με έναν νέο τρόπο, βήμα βήμα. Ήρθε η ώρα. Πρέπει να γίνει. Μια νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων, ένας νέος τρόπος συνεργασίας είναι αναγκαίος. Και ελπίζουμε η Αμερική να μπορέσει να αποτελέσει γέφυρα. Αυτός είναι ο στόχος μας».
Ο Αμερικανός αξιωματούχος επιμένει στο όραμά του για το «μοντέλο ευημερίας», όπως το ονομάζει: «…έχουμε την Κασπία Θάλασσα με τεράστια αποθέματα ορυκτών καυσίμων, αποκλεισμένα από τη Μεσόγειο, όπου η Ελλάδα και η Τουρκία είναι η πύλη. Πώς γίνεται να είναι ανοιχτή αυτή η πύλη; Αν απαλλαγείς από τις πολιτικές επιπλοκές. Και από τις πολιτικές επιπλοκές απαλλάσσεσαι όταν υπάρχει ευημερία. Αυτή είναι η ελπίδα μας…».
Από την εξίσωσή του δεν έλειψε και η Κύπρος, καθώς όπως είπε, «δεν μπορείς να έχεις ένα απόστημα στο κέντρο ενός κατά τα άλλα υγιούς σώματος. Κάθε μέρος αυτού του σώματος πρέπει να θεραπευτεί. Και η Κύπρος είναι κρίσιμο μέρος του. Η ελπίδα μας είναι ότι θα συμπεριληφθεί στη λύση…».
Είτε εκλαμβάνει τον ρόλο της χώρας ως γέφυρας είτε ως συγκολλητικού «στόκου», ο Αμερικανός αξιωματούχος, με τις δηλώσεις αυτές, δείχνει ότι κινείται μακράν της πραγματικότητας. Η αιτία των εντάσεων στα ελληνοτουρκικά είναι ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας, η αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και της ελληνικής κυριαρχίας, καθώς και η αμφισβήτηση του status quo που διαμορφώνει το Διεθνές Δίκαιο και οι διεθνείς Συνθήκες.
Εάν πράγματι επιθυμεί να δει τις δύο συμμαχικές χώρες να συνεργάζονται στο όραμα αυτό του Ν. Τραμπ για τους «διαδρόμους ευημερίας», ας απευθυνθεί εκεί που πρέπει. Τη διεύθυνση τη γνωρίζει καλά: στο Προεδρικό Μέγαρο, στην Άγκυρα.
Η Αθήνα, ορθότατα, με δήλωση της εκπροσώπου του ΥΠΕΞ, Λ. Ζωχιού, απέρριψε ευγενικά τις προσφορές διαμεσολάβησης εκ μέρους του κ. Μπάρακ. Αρκεί αυτό να το αντιληφθούν και όλοι όσοι στην Αθήνα δείχνουν να προσμένουν αγωνιωδώς μια αμερικανική διαμεσολάβηση και να την εκβιάζουν μάλιστα, η οποία όλοι γνωρίζουμε πώς θα καταλήξει, εφόσον στη «συγκολλητική ουσία» του κ. Μπάρακ απουσιάζει παντελώς το «κονίαμα» του Διεθνούς Δικαίου και ο σεβασμός αυτών των εθνικών κρατών που ο ίδιος καθόλου δεν εκτιμά…
