Ένα από τα μεγαλύτερα ταμπού της σημερινής Ευρώπης κινδυνεύει να καταρρεύσει, αφού για όλους ήταν δεδομένο ότι η βία των όπλων δεν αλλάζει τις συνοριογραμμές. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η Ευρώπη κατόρθωσε να εξασφαλίσει μακρά σταθερότητα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι συζητήσεις για πιθανή συμφωνία που θα αποδεχθεί το Κίεβο και θα περιλαμβάνει - έστω και de facto - απώλεια εδαφών, δείχνουν ότι τα δεδομένα μπορούν να μεταβληθούν.
Η πραγματικότητα αυτή δεν προέκυψε ξαφνικά. Το 2014, η Ευρώπη, μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, έστειλε στο Κρεμλίνο το λάθος μήνυμα. Η συνέχεια με την εισβολή στην Ανατολική Ουκρανία είναι γνωστή. Έτσι, η Ευρώπη καλείται πια να διαχειριστεί δύο προκλήσεις.
Πρώτον, πρέπει να διαμορφώσει μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας, ικανή να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της βίας και του αναθεωρητισμού. Δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου.
Δεύτερον, η Ευρώπη οφείλει να αποκτήσει μία ενιαία αμυντική πολιτική με ξεχωριστό βραχίονα. Όχι μια στρατιωτική μηχανή που θα πραγματοποιεί πολεμικές εκστρατείες αλλά μια δύναμη αποτροπής, ικανή να προσδώσει στην Ένωση το γεωπολιτικό βάρος που απαιτείται, προκειμένου να προστατέψει αυτό που περιγράφουμε ως ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.
Σε αυτές τις εξελίξεις, η Ελλάδα έχει παίξει σημαντικό ρόλο. Από την αρχή μίλησε για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η ΕΕ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρώτος περιέγραψε την ανάγκη για στρατηγική αυτονομία της Ένωσης. Η Ελλάδα ήταν αυτή που ζητούσε όχι μόνο κοινά αμυντικά προγράμματα αλλά και εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το έλλειμμα. Τότε ορισμένοι εταίροι δεν αντιλαμβάνονταν τις νέες ανάγκες. Πού βρισκόμαστε, όμως, σήμερα;
Επιτέλους διαμορφώνουμε προγράμματα, όπως το ReArm και το SAFE. Πλέον έχει μπει στη συζήτηση η πραγματικά ενιαία πολιτική άμυνας και ασφάλειας. Η Ευρώπη άργησε, αλλά τελικά κινείται στη σωστή κατεύθυνση.
Το ζήτημα είναι πώς θα διαχειριστεί η Ευρώπη τη νέα πραγματικότητα. Μπορεί να διαμορφώσει αξιόπιστη δύναμη ανάσχεσης του αναθεωρητισμού στο πεδίο; Το ιδανικό σενάριο θα ήταν να επέλθει πλήρης νηνεμία και θεωρητικά να περιληφθεί στο μέλλον και η Ρωσία στην αρχιτεκτονική ασφαλείας. Όμως, αυτό για την ώρα φαντάζει απίθανο, καθώς προϋποθέτει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας από τη Μόσχα και μηχανισμούς αυστηρού ελέγχου.
Η Ευρώπη πλέον δείχνει ότι έχει αρχίσει να κατανοεί το βάρος της πρόκλησης. Πρέπει να κινηθεί γρήγορα και συλλογικά. Η εποχή αυτό επιτάσσει.
* Ο Τάσος Χατζηβασιλείου είναι Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Βουλευτής Σερρών και Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων της Νέας Δημοκρατίας.
