Η Λιβύη με τα δεδομένα που έχει προκαλέσει το τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019 και η τελευταία Συμφωνία των δυο χωρών, πρέπει να αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες της ελληνικής εξωτερικής πολιτική, καθώς δεν υπάρχουν περιθώρια νέου αιφνιδιασμού και μάλιστα επί του πεδίου.
Αυτό απαιτεί την διαμόρφωση μιας συνεκτικής και ολοκληρωμένης πολιτικής για τις σχέσεις της χώρας μας με τη Λιβύη που θα λαμβάνει υπόψη τα αρνητικά δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί αλλά και την εντελώς ρευστή και απρόβλεπτη κατάσταση στο εσωτερικό της Λιβύης.
Η επιλογή της ανάκλησης του πρέσβη από την Τρίπολη πριν επιδώσει τα διαπιστευτήρια του στον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου κ.Μένφι και η αναβολή της επίσκεψης του Υπουργού εξωτερικών Ν. Δένδια στη Βεγγάζη στην Ανατολική Λιβύη, είναι δείγματα που επιβεβαιώνουν την ανάγκη αυτής της συνεκτικής πολιτικής.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πλευρά της Τρίπολης αντιδρώντας και στη σκληρή γλώσσα της Αθήνας για την τελευταία τουρκολιβυκή Συμφωνία και την μη επίδοση των διαπιστευτηρίων του νέου πρεσβευτή δεν έδωσε την έγκριση των σχεδίων πτήσης και καθυστερούσε την έκδοση θεωρήσεων για τη συνοδεία του υπουργού Εξωτερικών.
Αυτά καθώς και πρακτικά ζητήματα, μιας και τον κ. Δένδια θα συνόδευε και δημοσιογραφική αποστολή οδήγησαν στην αναβολή της επίσκεψης κατά την οποία ο κ. Δένδιας επρόκειτο να συναντηθεί με τον πρόεδρο της Βουλής Ακίλα Σάλεχ και άλλους παράγοντες. Σύμφωνα με το ΥΠΕΞ θα επιδιωχθεί να επαναπρογραμματισθεί η επίσκεψη αυτή χωρίς να είναι βεβαίως γνωστό το αν και πως θα αρθούν τα εμπόδια τα οποία εγείρει η πλευρά της Τρίπολης.
Το επόμενο διάστημα και πιθανότατα για πολύ καιρό ακόμη η σχέση με την Λιβύη θα απασχολεί έντονα την ελληνική εξωτερική πολιτική, καθώς ο «ογκόλιθος» του τουρκολιβυκού Μνημονίου θα παραμένει στο τραπέζι και θα προσφέρει διαρκώς στην Άγκυρα ένα εργαλείο για την άσκηση πίεσης ή ακόμη και δημιουργίας τετελεσμένων εις βάρος της Ελλάδας.
Ο διαρκής στόχος θα πρέπει να είναι τουλάχιστον η αποτροπή κινήσεων που θα οδηγούσαν σε ενεργοποίηση του Μνημονίου με την διεξαγωγή ερευνών σε συνεργασία με την Τουρκία σε περιοχές που ορίζει το Μνημόνιο είτε σε μη οριοθετημένη υφαλοκρηπίδα της Λιβύης, που επικαλύπτουν ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Είναι γνωστή η φιλοτουρκική στάση του ίδιου του κ. Ντμπεϊμπά και της κυβέρνησης του που διαδέχθηκε την επίσης φιλοτουρκική κυβέρνηση Αλ Σάρατζ (που υπέγραψε και το Μνημόνιο). Και οι δυο αυτές κυβερνήσεις αντάλλαξαν την φιλοτουρκική στάση και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Τουρκίας με την ισχυρή στρατιωτική βοήθεια και προστασία που δέχονται από την Τουρκία. Η κυβέρνηση Σάρατζ σώθηκε από την επίθεση του στρατηγού Χαφταρ στην Τρίπολη, ενώ η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά διασώθηκε αποκρούοντας την προσπάθεια των δυνάμεων του άλλου πρωθυπουργού Μπασάγκα να εισέλθει στην Τρίπολη και να αναλάβει τα καθήκοντα του πρωθυπουργού.
Όμως και ο Μπασάγκα ο οποίος έχει αναδειχθεί από το Κοινοβούλιο και εδρεύει στην Ανατολική Λιβύη ήταν εκείνος που υπέγραψε το ένα από τα δυο Μνημόνια το 2019(εκείνο για την στρατιωτική συνεργασία) και κινείται στην σφαίρα επιρροής της Τουρκίας. Μάλιστα σε πρόσφατη δήλωση του συμφώνησε με τον πρόεδρο της Βουλής ότι η κυβέρνηση δεν έχει νομιμοποίηση βάσει της εσωτερικής πολιτικής συμφωνίας για σύναψη διεθνών συμφωνιών που δεσμεύουν την χώρα, αλλά αντιθέτως υπεραμύνθηκε του Μνημονίου του 2019.
Η θητεία της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά έχει τυπικά λήξει, αλλά η ματαίωση των εκλογών στις οποίες είχε αναλάβει να οδηγήσει την χώρα, της έδωσε παράταση της θητείας της και σήμερα αναγνωρίζεται διεθνώς και αυτή αποτελεί τον συνομιλητή της διεθνούς κοινότητας. Όμως και η θητεία της Βουλής έχει λήξει η οποία παραμένει ως Σώμα ελλείψει εκλογών και ανάδειξης νέας Βουλής.
Για λόγους κυρίως τακτικής εκείνοι που εκπροσωπούν την Ανατολική Λιβύη και αμφισβητούν την νομιμότητα της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά με πρώτο τον Ακίλα Σάλεχ τάσσονται εναντίον της στενής σχέσης με την Τουρκία καθώς οι προσπάθειες του ιδίου να τα βρεί με την Άγκυρα φαίνεται ότι δεν ευοδώθηκαν.
Η Ελλάδα υποχρεωτικά στρέφεται προς την Ανατολική Λιβύη καθώς αποτελεί αυτή την στιγμή στο εσωτερικό της χώρας το μοναδικό στήριγμα ώστε να μπορέσει να έχει έναν καθαρό και έντιμο διάλογο, αλλά πάντως δεν μπορεί να αναπτύξει χωριστές σχέσεις που θα έδιναν την εντύπωση της αναγνώρισης της κυβέρνησης Μπασάγκα (που υποστηρίζεται από τον Α. Σαλεχ). Οι σχέσεις και οι επαφές με αυτή την πλευρά 8πρέπει να επιδιώκονται και να συνεχισθούν όπως κάνουν και σχεδόν όλες οι χώρες που έχουν διπλωματική εκπροσώπηση στην Τρίπολη.
Όμως η Ελλάδα θα πρέπει να βρει άμεσα ισορροπία με την Τρίπολη, καθώς ανεξαρτήτως της εικόνας που έχει για την τυχοδιωκτική πολιτική Ντμπεϊμπά, η κρατική οντότητα της Λιβύης εκπροσωπείται από την Τρίπολη και φυσικά το υπουργείο Εξωτερικών αποτελεί θεσμικό όργανο του κράτους ανεξαρτήτως εάν είναι αρεστή η όχι η κ. Μανγκούς η οποία κατέχει την θέση της υπουργού Εξωτερικών.
Ακόμη κι αν οι σχέσεις είναι οριακές με την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά θα πρέπει να υπάρχει επαφή και με αυτή την πλευρά καθώς αυτή είναι που ενδέχεται να δρομολογήσει την επιβολή τετελεσμένων. Και η Αθήνα έχει εργαλεία για να χρησιμοποιήσει στις επαφές με τον κ. Ντμπεϊμπά.
Επίσης, η απουσία από την Τρίπολη στερεί μια σημαντική αν όχι και μοναδική πρόσβαση της Ελλάδας στο πολιτικό προσωπικό της χώρας, αυτή με τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου Μένφι, που μπορεί να μην έχει εκτελεστικές αρμοδιότητες αλλά έχει σημαντικό θεσμικό ρόλο στη μεταβατική κατάσταση.
Η σχέση με την Ανατολική Λιβύη είναι σημαντική αλλά δεν μπορεί από μόνη της να θωρακίσει την Ελλάδα απέναντι σε προσπάθειες επιβολής τετελεσμένων και πρέπει να βρεθεί ισορροπία με τη Δυτική Λιβύη και την Τρίπολη καθώς αυτή η πλευρά όσο κι αν είναι η πλέον εχθρική για την Ελλάδα, είναι μια πραγματικότητα η οποία δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Ακόμη κι αν απαιτηθεί κάποια στιγμή να κληθεί η Λιβύη να επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών η ακόμη και για προσφυγή στην Χάγη (όπως είχε δηλώσει η ίδια η Λιβύη σε επιστολή της στον ΟΗΕ μετά την υπογραφή του τουρκολιβυκού Μνημονίου του 2019) αυτή η πρόσκληση θα απευθυνθεί στην Τρίπολη και όχι στη Βεγγάζη και ο χειρισμός θα γίνει από τον κρατικό θεσμό του υπουργείου Εξωτερικών της χώρας.
Η Λιβύη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν είναι μια απλή χώρα της Βόρειας Αφρικής αλλά μια χώρα με την οποία έχουμε εκτεταμένα θαλάσσια σύνορα και η σχέση μαζί της είναι και θα συνεχίσει να είναι εξαιρετικά δύσκολη. Και αυτό από μόνο του απαιτεί όχι αποσπασματικές κινήσεις αλλά μια πιο ενεργή και πιο συνεκτική εμπλοκή της Ελλάδας.
