Περίπου επτά ώρες μετά το ανέβασμα του σημερινού μας άρθρου θα ξέρουμε αν οι αμερικανικές κυβερνητικές υπηρεσίες θα έχουν μπει σε καθεστώς μερικής λειτουργίας ή θα έχει βρεθεί μία συμβιβαστική λύση της τελευταίας στιγμής μεταξύ των δύο πολιτικών παρατάξεων των ΗΠΑ. Μόλις μπει η 1η Οκτωβρίου στην Ανατολική Ακτή, δηλαδή ακριβώς μετά τις 07:00 ώρα Ελλάδος, θα ξέρουμε τι έχει γίνει.
Μέχρι τώρα, και με βάση τις πληροφορίες του διεθνούς Τύπου και τις δηλώσεις των πρωταγωνιστών, φαίνεται πως το ενδεχόμενο του μερικού shutdown, 14ου στην ιστορία των ΗΠΑ, συγκεντρώνει σημαντικές πιθανότητες πραγματοποίησης. Πριν προχωρήσουμε όμως σε μία συνοπτική περιγραφή των συνεπειών μίας τέτοιας εξέλιξης, είναι χρήσιμο να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ και γιατί υπάρχει αυτή η σοβαρή απειλή.
Το πρόβλημα ξεκινά από την ύπαρξη του περίφημου ταβανιού χρέους για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, κάτι που σημαίνει πως καθώς μεγαλώνει το ομοσπονδιακό χρέος, τα νομοθετικά σώματα πρέπει σε τακτικά διαστήματα να «ανεβάζουν το ταβάνι» για να μπορεί να χωρέσει η νέα χρηματοδότηση που είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της κυβέρνησης και των υπηρεσιών της και για την πληρωμή πλήθους υποχρεώσεων. Όπως έχουμε δει αρκετές φορές, η προς τα πάνω αναθεώρηση του ανώτατου επιτρεπτού ομοσπονδιακού χρέους δεν μπορεί να γίνει χωρίς να έχουν συμφωνήσει και τα δύο κόμματα, καθώς απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία στα νομοθετικά σώματα.
Στο τωρινό επεισόδιο αυτού του πολυετούς σίριαλ, το βασικό πρόβλημα είναι πως απαιτούνται 60 ψήφοι στη Γερουσία, όπου οι ρεπουμπλικανοί διαθέτουν 53 έδρες, πράγμα που σημαίνει πως θα πρέπει να συμφωνήσουν τουλάχιστον επτά δημοκρατικοί προκειμένου να αποφασιστεί η αναθεώρηση του ανώτατου ομοσπονδιακού χρέους. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις, στις οποίες συμμετέχουν οι κομματικές ηγεσίες στα δύο νομοθετικά σώματα και ο Πρόεδρος Τραμπ με τον Αντιπρόεδρο Βανς, δεν έχουν καταλήξει ακόμα σε συμφωνία και καθώς μένουν ακόμα περίπου 7 ώρες, δεν μπορεί πλέον να αποκλειστεί το shutdown.
Το σημείο διαφωνίας είναι απλό. Οι δημοκρατικοί δεν δέχονται να εγκρίνουν το ανέβασμα του ταβανιού αν οι ρεπουμπλικανοί δεν προσθέσουν περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια στα ομοσπονδιακά έξοδα, όπως τα υπολογίζουν οι New York Times. Σύμφωνα με την ανάλυση του Barron’s, το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών που προωθούν οι δημοκρατικοί αφορά σε ομοσπονδιακές ενισχύσεις σε πολίτες που ασφαλίζονται μέσω του Affordable Care Act, δηλαδή της ασφαλιστικής νομοθεσίας που έχει γίνει γνωστή ως Obamacare.
Οι δημοκρατικοί υποστηρίζουν πως αν καταργηθούν αυτές οι ενισχύσεις, περίπου 24 εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες θα κινδυνέψουν να μείνουν ανασφάλιστοι. Οι ρεπουμπλικανοί δηλώνουν πρόθυμοι να συζητήσουν το θέμα αλλά όχι αυτή τη στιγμή, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ βάζει λάδι στη φωτιά υποστηρίζοντας πως οι δημοκρατικοί στην ουσία θέλουν να ενισχύσουν εκατομμύρια παράνομων μεταναστών.
Αν λοιπόν δεν βρεθεί μία λύση της τελευταίας στιγμής, κάτι που δεν πρέπει να αποκλείσουμε, τότε σε επτά ώρες από τώρα θα πάψει η χρηματοδότηση μεγάλου μέρους της ομοσπονδιακής μηχανής των ΗΠΑ. Διαβάζοντας τις σχετικές εκτιμήσεις του αμερικανικού Τύπου, μπορούμε σχετικά εύκολα να ξεχωρίσουμε ορισμένες ενδιαφέρουσες συνέπειες αυτού του shutdown.
Σύμφωνα με το Barron’s και τους New York Times, οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας πληρώνονται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και αν το shutdown κρατήσει πάνω από μερικές ημέρες, είναι πιθανόν να αρχίσουν να εμφανίζονται δυσλειτουργίες στα αεροδρόμια, καθώς οι ελεγκτές δεν θα εισπράττουν πλέον τον μισθό τους. Αυτό σημαίνει πως τις πρώτες μέρες δεν θα υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα αλλά σταδιακά, στην περίπτωση που η μερική παύση πληρωμών συνεχιστεί, οι καθυστερήσεις και οι ουρές θα αρχίσουν να εμφανίζονται στα αεροδρόμια.
Μία άλλη κατηγορία εργαζομένων που αμείβονται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι οι υπάλληλοι των στατιστικών υπηρεσιών του υπουργείου εργασίας, οι οποίοι είναι αρμόδιοι για τη συλλογή και επεξεργασία διαφόρων στατιστικών στοιχείων σχετικών με την οικονομική ανάπτυξη, τον πληθωρισμό, τις θέσεις απασχόλησης κ.λ.π. Στην πραγματικότητα, ελάχιστοι Αμερικανοί πολίτες ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το αν την επόμενη Παρασκευή 3 Οκτωβρίου θα δημοσιευθούν τα στοιχεία για την απασχόληση του Σεπτεμβρίου, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για τις χρηματιστηριακές αγορές, οι οποίες έχουν συνηθίσει να ζουν με τις περιοδικές ανακοινώσεις τέτοιων οικονομικών στοιχείων και η πιθανή έλλειψή τους μπορεί να φέρει στις αγορές μία μικρή αναστάτωση, η οποία θα μεγαλώνει στην περίπτωση που το πιθανό shutdown κρατήσει μερικές εβδομάδες.
Πιο σημαντική είναι μία άλλη πιθανή συνέπεια η οποία δεν μας είχε απασχολήσει σε προηγούμενες παρόμοιες περιπτώσεις. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει δηλώσει πως αν δεν επιτευχθεί συμφωνία, θα χρησιμοποιήσει το shutdown σαν αφορμή για να προχωρήσει σε μαζικές απολύσεις υπαλλήλων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, από πλήθος υπηρεσιών. Αυτό δεν γινόταν στο παρελθόν, καθώς η κυβέρνηση απλώς έβαζε ορισμένους υπαλλήλους σε προσωρινή αργία άνευ αποδοχών μέχρι να βρεθεί λύση και να αποκατασταθεί η ροή της χρηματοδότησης. Καθώς είναι γνωστή η επιθυμία της αμερικανικής κυβέρνησης να μειώσει δραστικά τον αριθμό των ομοσπονδιακών εργαζομένων και τα ομοσπονδιακά έξοδα, είναι σχεδόν σίγουρο πως η κυβέρνηση δεν μπλοφάρει και δεν θα διστάσει να προχωρήσει σε μαζικές απολύσεις αν της δοθεί η αφορμή.
Όσο αφορά στις χρηματιστηριακές αγορές, δεν είμαστε σίγουροι πως θα δούμε σοβαρές αντιδράσεις αν στις επτά το πρωί έχει ξεκινήσει το shutdown. Τουλάχιστον τις πρώτες ημέρες, κρίνοντας από το τι είχε γίνει στο παρελθόν σε παρόμοιες περιπτώσεις. Αυτό που μπορεί να δούμε είναι η συνέχιση της ενίσχυσης των πολύτιμων μετάλλων, καθώς η επίδειξη δημοσιονομικής ανευθυνότητας και αδυναμίας πολιτικής συνεννόησης δεν αρέσει στους μακροπρόθεσμους επενδυτές και στους διεθνείς οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας.
Τα νέα ιστορικά ρεκόρ του χρυσού και η έντονη ανοδική κίνηση στο ασήμι που βλέπουμε τις τελευταίες μέρες είναι πολύ πιθανόν να συνδέονται με ό,τι γίνεται στην αμερικανική πρωτεύουσα αυτές τις μέρες. Διαβάζοντας το Bloomberg, βλέπουμε πως τις προηγούμενες φορές που η ασυμφωνία μεταξύ των δύο κομμάτων είχε οδηγήσει σε shutdown, οι επενδυτές είχαν αγοράσει αμερικανικά κρατικά ομόλογα, ρίχνοντας τις αποδόσεις τους, ενώ το δολάριο ΗΠΑ είχε αδυνατίσει όσο η κυβέρνηση υπολειτουργούσε χωρίς νέα χρηματοδότηση.
Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τις αντιδράσεις των διαφόρων αγορών στην περίπτωση που όντως οδηγούμαστε στο shutdown. Κατά την άποψή μας και με βάση την πείρα μας, ακόμα και αν η κυβέρνηση μπει σε καθεστώς μερικού κλεισίματος, οι επενδυτές γενικά θα κινηθούν αρκετά ψύχραιμα τις πρώτες μέρες και εβδομάδες.
Σε περίπτωση που τα πράγματα τραβήξουν πιο μακριά χρονικά, η ψυχολογία μπορεί να αλλάξει, ειδικά αν ανεβεί ταυτόχρονα το πολιτικό θερμόμετρο στις ΗΠΑ. Βλέποντας τα πράγματα πιο μακροπρόθεσμα όμως, πιστεύουμε πως ακόμα και αν αποφευχθεί τελικά το shutdown, το γεγονός πως εξακολουθεί αυτό το «θέατρο» του ταβανιού του χρέους στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου τη στιγμή που τα κουδούνια του συναγερμού χτυπάνε εδώ και καιρό σχετικά με τη δημοσιονομική κατάσταση των ΗΠΑ, αποτελεί σημαντικό παράγοντα υπονόμευσης της παγκόσμιας επενδυτικής εμπιστοσύνης προς το αμερικανικό δημόσιο και το αμερικανικό δημόσιο χρέος. Όπως και να το δούμε, αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση θετικό.
