Ο κύβος ερρίφθη. Την ώρα που οι αγορές αναζητούν στα νέα κατορθώματα της τεχνητής νοημοσύνης το επόμενο αφήγημα που θα συντηρήσει ένα ακόμη αδιανόητο ράλι, η απόφαση για δραστική μείωση των επιτοκίων από τη Fed θα πρέπει να θεωρείται ειλημμένη. Κάπως έτσι, οι αγορές ελπίζουν ότι θα δεχθούν τον ούριο άνεμο που χρειάζονται προκειμένου να αποτραπεί μία νέα κρίση και να φτάσουν σε υψηλότερες κορυφές.
Η μείωση των επιτοκίων, μάλιστα, αναμένεται να συνδυαστεί με άλλες κινήσεις που συνδυαστικά φέρνουν μία νέα καταιγίδα φθηνού και άφθονου χρήματος. Προσφέροντας έτσι τον βασικό καταλύτη που τα τελευταία 15 χρόνια ανεβάζει τα χρηματιστήρια σε πρωτοφανή ύψη.
Η Fed θα προχωρήσει στην πολυαναμενόμενη μείωση των επιτοκίων τη μεθεπόμενη Τετάρτη και αν στη θέση του Τζερόμ Πάουελ βρισκόταν ο Κρίστοφερ Γουόλερ ή κάποιο άλλο στέλεχος που συντάσσεται με τον Τραμπ, τότε θα ήταν σχεδόν βέβαιη μία jumbo μείωση τουλάχιστον κατά 50 μονάδες βάσης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι αγορές δίνουν πιθανότητες 11% να μειωθούν τα επιτόκια κατά 0,50% (και 89% για μείωση 0,25%) και ταυτόχρονα βλέπουν συνολικά τρεις μειώσεις έως το τέλος του 2025.
Η αλλαγή κλίματος οφείλεται στα στοιχεία για την αγορά εργασίας των ΗΠΑ, που δόθηκαν την Παρασκευή στη δημοσιότητα. Έδειξαν ότι η αμερικανική οικονομία πρόσθεσε μόλις 22.000 νέες θέσεις εργασίας τον Αύγουστο, πολύ χαμηλότερα από τις 75.000 που ανέμεναν οι αναλυτές, ενώ η ανεργία αυξήθηκε στο 4,3% που είναι το υψηλότερο επίπεδο από το 2021.
Την ίδια ώρα, οι Αμερικανοί καταναλωτές ανησυχούν ότι οι δασμοί θα συρρικνώσουν την αγοραστική τους δύναμη. Τα πρώτα ρήγματα είναι γεγονός για τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και η ανασφάλεια μπορεί πολύ εύκολα να εκτιναχθεί, πυροδοτώντας μία σειρά αρνητικών εξελίξεων που θα μπορούσαν να πάρουν τη μορφή χιονοστιβάδας στα χρηματιστήρια και γενικότερα στις αγορές.
Αν η επόμενη κρίση είναι οικονομική θα οφείλεται σε μία σειρά παραγόντων, όπως τα υψηλά επιτόκια και τα δημοσιονομικά προβλήματα, αλλά και στις ανησυχίες ότι η σημερινή κατάσταση δεν είναι βιώσιμη σε πολλά επίπεδα. Θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία, αφού κάθε φορά που η ευφορία διαρκεί πολύ, οι κασσάνδρες ψάχνουν να βρουν τα τρωτά σημεία.
Σε κάθε περίπτωση, οι αγορές είναι ευάλωτες γιατί οι μεγαλύτερες οικονομίες δανείζονται σαν να μην υπάρχει αύριο, οι αποτιμήσεις έχουν εκτιναχθεί σε επίπεδα που δύσκολα μπορούν να δικαιολογηθούν και οι κρίσεις του παρελθόντος έχουν κάνει πιο εύθραυστο το επενδυτικό κλίμα σε μικρές ή μεγαλύτερες αναταράξεις.
Μπορεί η λύση να είναι μία καταιγίδα ρευστότητας; Για να αποτραπεί μία νέα κρίση, η οποία θα έχει ψυχολογικό υπόβαθρο, το σχέδιο του Τραμπ είναι να αυξηθεί η ρευστότητα στο σύστημα. Και επειδή τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) του παρελθόντος έχουν αντιστραφεί, με τη Fed να «τραβάει» ρευστότητα από το σύστημα, το επιτελείο του Τραμπ πιστεύει ότι αυτό πρέπει να αλλάξει. Ο σχεδιασμός του Αμερικανού προέδρου περιλαμβάνει μέτρα στήριξης μέσω του «One Big Beautiful Act» (π.χ. επέκταση των φορολογικών περικοπών του 2017), μεγάλες μειώσεις επιτοκίων έως το 1% και κατάργηση του προγράμματος ποσοτικής σύσφιξης της Fed.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ συρρικνώνει τον ισολογισμό της τα τελευταία τρία χρόνια, από τον Ιούλιο του 2022. Το επιτυγχάνει αφήνοντας τα κρατικά ομόλογα που έχει στην κατοχή της να λήγουν χωρίς να τα αντικαθιστά. Στην ουσία με αυτόν τον τρόπο αποστραγγίζει ρευστότητα από το σύστημα, επιπλέον των αυξήσεων των επιτοκίων.
Επίσης, ο Τραμπ θα μπορούσε να επαναφέρει τα προγράμματα QE, να συνεχιστεί δηαδή το τύπωμα χρήματος, στην περίπτωση που οι αγορές δεχθούν μεγάλες πιέσεις ή στο σενάριο που η αμερικανική οικονομία φλερτάρει με την ύφεση. Έχει αφήσει να εννοηθεί ότι υπό τον φόβο της ύφεσης θα ήθελε να δει τη Fed να αγοράζει όχι μόνο κρατικά αλλά και εταιρικά ομόλογα.
Το πρόβλημα με το σχέδιο του Τραμπ είναι ότι ρισκάρει σχεδόν τα πάντα. Από τη δημοσιονομική βιωσιμότητα των ΗΠΑ μέχρι την αναθέρμανση του πληθωρισμού και φυσικά τις έντονες αντιδράσεις των αγορών, πόσω μάλλον αν απειληθεί η ανεξαρτησία της Fed.
Ίσως γι’ αυτό οι προβλέψεις των αναλυτών διαφέρουν τόσο πολύ. Από την Bank of America που βλέπει άνοδο του S&P 500 άνω του 50% στα επόμενα δύο χρόνια και την Oppenheimer που κάνει λόγο για κέρδη της τάξης του 10% έως το τέλος του 2025, το κλίμα παραμένει θετικό. Στον αντίποδα, υπάρχουν εκτιμήσεις όπως της Citi για σχεδόν μηδενικά κέρδη έως τα μέσα του 2026, χωρίς μάλιστα να έχει συντελεστεί η αλλαγή πλεύσης και χωρίς να είναι ακόμα σαφής ο πολιτικός έλεγχος της Fed.
