Μπορεί τα μεγαλύτερα χρηματιστήρια να βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά, αψηφώντας όλους τους κινδύνους που αναδείχθηκαν μέσα στο 2025, ωστόσο οι διαχειριστές κεφαλαίων ανά τον κόσμο ανησυχούν ότι η παγκόσμια οικονομία θα εγκλωβιστεί σε στασιμοπληθωρισμό. Σε μία περίοδο, δηλαδή, με χαμηλή ανάπτυξη και υψηλό πληθωρισμό. Ορισμένοι, μάλιστα, φοβούνται ότι έρχεται κρίση που θα επαναφέρει μνήμες από τη δεκαετία του 1970 και προειδοποιούν για «επικίνδυνο εφησυχασμό» στις τάξεις των επενδυτών.
Από τη μία πλευρά έχουμε τις μετοχές να καλπάζουν – σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας του λεγόμενου «FOMO trade», του φόβου δηλαδή των επενδυτών ότι θα χάσουν το ράλι – και από την άλλη το κλίμα των προσδοκιών θυμίζει την κρίση χρέους της περασμένης δεκαετίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σενάριο του στασιμοπληθωρισμού είναι πολύ κοντά στο χειρότερο δυνατό για την οικονομία. Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και η Ευρώπη, έχουν μέχρι στιγμής καταφέρει να το αποφύγουν, παρά τη μεγάλη ακρίβεια των τελευταίων ετών και τα υψηλότερα επιτόκια των τελευταίων δεκαετιών.
Στη μηνιαία έρευνα της Bank of America για τις τάσεις που επικρατούν στις αγορές, το 80% των διαχειριστών κεφαλαίων «βλέπει» ότι μέσα στον επόμενο χρόνο η οικονομία θα βρεθεί είτε σε πλήρη στασιμότητα, είτε ακόμη χειρότερα σε συνθήκες στασιμοπληθωρισμού. Το 70% προβλέπει στασιμοπληθωρισμό και το 10% οικονομική στασιμότητα. Είναι σαν να επιστρέφουμε στον περασμένο Απρίλιο, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ… εξαπέλυσε την καταιγίδα των δασμών, αυξάνοντας τις πιθανότητες ενός νέου πληθωριστικού κύματος.
Οι ίδιοι άνθρωποι (175 κορυφαίοι θεσμικοί επενδυτές και διαχειριστές κεφαλαίων) που διαχειρίζονται 434 δισ. δολάρια και βιώνουν το νέο ράλι που έχει οδηγήσει τον S&P 500 στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών (ενδοσυνεδριακά στις 6.302 μονάδες την Τρίτη 15/7), εμφανίζονται ιδιαίτερα επιφυλακτικοί για το μέλλον. Μάλιστα, η BofA επισημαίνει ότι οι συμμετέχοντες στην έρευνα τοποθετούν λιγότερο από το 4% των διαθεσίμων σε μετρητά, επίπεδο που υποδηλώνει υπερβολικό ενθουσιασμό στην αγορά .
Είναι χαρακτηριστικό ότι η έρευνα της BofA για τον μήνα Απρίλιο ήταν μία από τις «bearish» στα χρονικά, αντικατοπτρίζοντας τη μεγάλη απαισιοδοξία των επενδυτών καθώς οι προσδοκίες για την παγκόσμια ανάπτυξη είχαν καταρρεύσει σε χαμηλά 30 ετών με φόντο τον πόλεμο των δασμών. Οι μοναδικές περιπτώσεις χειρότερου κλίματος καταγράφηκαν το 2001, όταν έσκασε η φούσκα των dot.com, το 2009 στον απόηχο της κατάρρευσης της Lehman Brothers και της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, το 2019 όταν ξέσπασε η πρώτη φάση του εμπορικού πολέμου και το 2022, αμέσως μετά την πανδημία και με φόντο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Υπενθυμίζεται ότι κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, η αμερικανική κυρίως οικονομία είχε χτυπηθεί από έναν συνδυασμό στάσιμης οικονομικής ανάπτυξης και
υψηλού πληθωρισμού, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα. Οι τιμές αυξάνονταν διαρκώς και το ίδιο συνέβαινε με την ανεργία, σε μία συνθήκη που δεν συνάδει με έναν τυπικό οικονομικό κύκλο όπου ο πληθωρισμός εξασθενεί σε περιόδους οικονομικής στασιμότητας.
Την ίδια ώρα, η συζήτηση για την πιθανότητα στασιμοπληθωρισμού έχει ανάψει και στο City του Λονδίνου, μετά τα νέα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας και δείχνουν ότι ο πληθωρισμός παραμένει κολλημένος πολύ υψηλότερα από τον στόχο της Τράπεζας της Αγγλίας. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Μ. Βρετανίας, ο πληθωρισμός ενισχύθηκε στο 3,6% τον Ιούνιο από 3,4% τον Μάιο. Η απειλή του στασιμοπληθωρισμού είναι πραγματική για τη βρετανική οικονομία, καθώς το ΑΕΠ συρρικνώθηκε αναπάντεχα τον Μάιο κατά 0,1% και τον Απρίλιο κατά 0,3%.
Τι θα πρέπει να περιμένουμε, λοιπόν, στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι φόβοι για στασιμοπληθωρισμό;
Παραδοσιακά, σε περιόδους χαμηλής ανάπτυξης και υψηλού πληθωρισμού, οι αγορές σίγουρα δεν εντυπωσιάζουν και στην πλειονότητα των περιπτώσεων αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα. Και μπορεί από το 1950 έως σήμερα τα «επεισόδια» στασιμοπληθωρισμού να αντιστοιχούν μόλις στο 10% των ετών, ωστόσο σε αυτά τα έτη τα χρηματιστήρια καταγράφουν κατά μέσο όρο πτώση της τάξης του 4,3%.
Και αυτό γιατί οι εισηγμένες καλούνται να βρουν λύσεις σε ζητήματα όπως η μείωση των πωλήσεων, που σημειώνεται ταυτόχρονα με την αύξηση του κόστους και την πτώση των κερδών. Οι κλάδοι που συνήθως ωφελούνται υπό τέτοιες συνθήκες είναι της τεχνολογίας, των βασικών καταναλωτικών αγαθών και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
