Καθώς ο χρυσός ανεβαίνει σταθερά εδώ και μερικά χρόνια και σημειώνει συνεχώς νέα ιστορικά επίπεδα τιμών, ένα άλλο πολύτιμο μέταλλο το οποίο παλαιότερα κόστιζε περισσότερο από αυτόν, έχει μείνει πάρα πολύ πίσω. Η πλατίνα κινείται τους τελευταίους δώδεκα μήνες ανάμεσα από τα 900 δολάρια/ουγγιά και τα 1.050 δολάρια/ουγγιά αλλά τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχει καταφέρει να ξεπεράσει αυτό το επίπεδο και αρχίζει να «φλερτάρει» με τα 1.100 δολάρια/ουγγιά. Αυτό το επίπεδο τιμών έχει παίξει τον ρόλο του «ταβανιού» για την πλατίνα από τις αρχές του 2021, κοιτώντας όμως και πιο πίσω στον χρόνο, βλέπουμε πως αυτό γίνεται στην ουσία εδώ και μία δεκαετία.
Μόνο για μερικές εβδομάδες, το 2020, έγινε μία αξιόλογη ανοδική διάσπαση που έφερε την πλατίνα κοντά στα 1.250 δολάρια/ουγγιά αλλά τελικά αποδείχθηκε ανεπιτυχής. Πηγαίνοντας ακόμα πιο πίσω, βλέπουμε πως το 2008 η πλατίνα είχε πλησιάσει τα 2.200 δολάρια/ουγγιά και το 2011 είχε κάνει μία απόπειρα προσέγγισης των 1.900 δολαρίων, πριν αρχίσει μία έντονα καθοδική πορεία.
Σε ακόμα παλαιότερες εποχές, η πλατίνα κινείτο συνήθως παράλληλα με τον χρυσό, και πολύ συχνά είχε υψηλότερη τιμή από αυτόν. Αυτό συνέβαινε περίπου μέχρι το 2011, αλλά από εκεί και ύστερα τα πράγματα άλλαξαν. Το 2011 και τα δύο μέταλλα σημείωσαν κορυφές τιμών κοντά στα 1.900 δολάρια/ουγγιά και τότε ήταν η τελευταία φορά που η πλατίνα βρέθηκε κοντά στον χρυσό ή ψηλότερα από αυτόν. Το 2020, έπειτα από μία πολύχρονη ταλαιπωρία, ο χρυσός επέστρεψε κοντά στα 1.900 δολάρια/ουγγιά αλλά η πλατίνα δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα 1.250 δολάρια. Ακόμα χειρότερα, όταν ο χρυσός άρχισε την πολύ ισχυρή του ανοδική κίνηση προς το τέλος του 2023, η πλατίνα δεν κατάφερε να ακολουθήσει, περιοριζόμενη στη διακύμανση που αναφέραμε προηγουμένως, ανάμεσα από τα 900 και τα 1.050 δολάρια/ουγγιά.
Αυτές τις μέρες, ο χρυσός βρίσκεται λίγο πάνω από τα 3.300 δολάρια/ουγγιά, δηλαδή έχει σχεδόν τριπλάσια τιμή από αυτή της πλατίνας και η πλατίνα συγκεντρώνει πολύ μικρότερο επενδυτικό ενδιαφέρον από αυτόν. Η τεράστια αυτή διαφορά μεταξύ των δύο αυτών πολύτιμων μετάλλων έχει φυσικά την εξήγησή της. Πρώτα απ’ όλα, ο χρυσός επωφελείται από τις μαζικές αγορές εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών, κάτι που δεν συμβαίνει στην πλατίνα. Επίσης, η πλατίνα δεν αποτελεί παραδοσιακό ασφαλές καταφύγιο σε καιρούς νομισματικής αναταραχής, οικονομικής αβεβαιότητας και γεωπολιτικών εντάσεων. Εκτός αυτού, η ζήτηση για πλατίνα υπέστη ένα ισχυρό χτύπημα το 2015, όταν μειώθηκε κατακόρυφα η ζήτηση για αυτοκίνητα με κινητήρες ντίζελ, αφού ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζήτησης για αυτήν προέρχεται από τη βιομηχανία καταλυτών για κινητήρες ντίζελ.
Όπως είπαμε νωρίτερα όμως, η πλατίνα διέσπασε ανοδικά τα 1.050 δολάρια/ουγγιά και πλέον προσπαθεί να ξεπεράσει πειστικά τα 1.100. Όπως ανέφερε άρθρο του Barron’s από την Παρασκευή 23 Μαΐου, μία αχτίδα ελπίδας έχει εμφανιστεί για την πλατίνα. Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται βέβαια πως ο χρυσός εξακολουθεί να είναι ο βασιλιάς. Αυτή τη στιγμή, όμως, για να κερδίσει κάποιος επενδυτικά από την πλατίνα δεν χρειάζεται να πλησιάσει αυτή τον χρυσό. Η διαφορά τους είναι τόσο μεγάλη που ακόμα και να διπλασιαστεί η τιμή της πλατίνας, ο χρυσός θα είναι κατά 50% πιο πολύτιμος από αυτήν. Μπορεί λοιπόν να ανεβεί περισσότερο η πλατίνα και να δώσει καλά κέρδη σε όσους θα βρουν το θάρρος να επενδύσουν σε αυτή τη στιγμή που είναι ακόμα εντελώς «εκτός μόδας»; Η σωστή απάντηση είναι πως «μπορεί, υπό προϋποθέσεις».
Ένα πρώτο θετικό στοιχείο είναι πως η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά εδώ και δύο χρόνια, και αυτό προβλέπεται να συνεχιστεί και για το 2025. Το Barron’s αναφέρεται σε στοιχεία του World Platinum Investment Council, τα οποία συμβουλευτήκαμε και εμείς. Σε δελτίο Τύπου της 19ης Μαΐου, το WPIC ανέφερε πως η προσφορά πλατίνας για το 2025 αναμένεται να ανέλθει στα 6,999 εκατομμύρια ουγγιές, μειωμένη κατά 4% σε σχέση με το 2024. Αυτή η ποσότητα είναι η χαμηλότερη για την τελευταία πενταετία και η μείωση αποδίδεται κυρίως στα προβλήματα των ορυχείων της Νοτίου Αφρικής, απ’ όπου προέρχεται το 70% της παγκόσμιας παραγωγής.
Όσον αφορά στη ζήτηση, θα είναι και αυτή μειωμένη σε σχέση με το 2024, κατά 4%. Αναμένεται όμως να ανέλθει στα 7,965 εκατομμύρια ουγγιές, περίπου 1 εκατομμύρια πάνω από την προσφορά. Αντίστοιχη διαφορά υπέρ της ζήτησης σημειώθηκε τα δύο προηγούμενα χρόνια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των αποθεμάτων πλατίνας από περίπου 5 εκατομμύρια ουγγιές στο τέλος του 2022 σε 3,13 εκατομμύρια στο τέλος του 2024, ενώ για το τέλος του 2025 προβλέπεται να έχουν κατεβεί στα 2,16 εκατομμύρια. Δηλαδή, μέσα σε τρία χρόνια θα έχουν μειωθεί κατά περίπου 60% και θα μπορούν να καλύψουν μόνο τη ζήτηση ενός ημερολογιακού τριμήνου.
Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του WPIC, το έλλειμμα προσφοράς στην παγκόσμια αγορά πλατίνας δεν προβλέπεται να εξαφανιστεί σύντομα. Για το 2025 αναμένεται περαιτέρω μείωση της παραγωγής ορυχείων (περίπου κατά 6%) ενώ δεν φαίνεται πολύ πιθανή η σημαντική μείωση της ζήτησης. Το μεγαλύτερο (περίπου 38%) μέρος της ζήτησης για το μέταλλο προέρχεται από τη βιομηχανία καταλυτών και για το 2025 αναμένεται να σημειώσει μικρή μείωση της τάξης του 2%. Η ζήτηση από τη βιομηχανία κοσμημάτων (περίπου 26% της συνολικής) αναμένεται να αυξηθεί κατά 5% το 2025, καθώς η μεγάλη διαφορά τιμής από τον χρυσό ευνοεί την πλατίνα.
Τη χειρότερη εικόνα παρουσιάζει η βιομηχανική ζήτηση, η οποία αντιστοιχεί περίπου στο 26% της συνολικής και προβλέπεται να μειωθεί κατά περίπου 15% μέσα στο 2025 (η βιομηχανική ζήτηση αποτελεί περίπου το 26% της συνολικής). Πολύ μικρή μείωση αναμένεται να παρουσιάσει και το πιο ευμετάβλητο κομμάτι της ζήτησης, δηλαδή η επενδυτική που αντιστοιχεί περίπου στο 8,6% της συνολικής.
Η σταδιακή μείωση των αποθεμάτων ενός εμπορεύματος συνήθως λειτουργεί υποστηρικτικά για την τιμή του. Πιθανώς αυτό να βρίσκεται πίσω από την επιστροφή του ενδιαφέροντος για την πλατίνα στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων. Μιλώντας πάντως στο Barron’s ο Bob Minter, διαχειριστής της επενδυτικής στρατηγικής της εταιρείας Aberdeen, η οποία έχει εκδώσει το πιο δημοφιλές διαπραγματεύσιμο αμοιβαίο κεφάλαιο που επενδύει στην πλατίνα, είπε πως «για τους επενδυτές που κατέχουν πλατίνα, η μακρά περίοδος αναμονής ίσως να τελείωσε».
Προφανώς δεν μπορούμε να πούμε αν έχει δίκιο ή όχι, αλλά η επένδυση σε αυτό το ξεχασμένο πολύτιμο μέταλλο δεν μας ακούγεται παράλογη. Ύστερα από τόσα χρόνια στενών διακυμάνσεων, η τιμή της πλατίνας θα μπορούσε να κάνει ένα δυνατό και ξαφνικό άλμα χωρίς μεγάλη δυσκολία. Εκτός από την αγορά συμβολαίων πλατίνας στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων, οι επενδυτές που θα αποφασίσουν να πάρουν το ρίσκο, μπορούν να αγοράσουν κάποιο ETF, όπως το Aberdeen Physical Platinum Shares (PPLT NYSE) που είναι το πιο δημοφιλές και πιο εμπορεύσιμο, το GraniteShares Platinum Trust (PLTM NYSE) ή το WisdomTree Physical Platinum (PHPT LONDON), αφού πρώτα μελετήσουν τον τρόπο λειτουργίας του κάθε ETF και εξετάσουν αν είναι συμβατό με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς UCITS.
Εναλλακτική λύση αποτελούν οι μετοχές των εταιρειών που εξορύσσουν πλατίνα, όπως η Anglo American Platinum (AMS Johannesburg), Impala Platinum (IMP Johannesburg) Sibanye Stillwater (SBSW NYSE, SSW Johannesburg). Και εδώ βέβαια εννοείται πως πριν από την αγορά μετοχών είναι απαραίτητη μία μελέτη των βασικών τουλάχιστον στοιχείων κάθε εταιρείας.
Ανεξάρτητα πάντως από τον τρόπο με τον οποίον θα επιλέξει να αποκτήσει έκθεση στην πλατίνα κάποιος επενδυτής, αν η πλατίνα καταφέρει όντως να πετύχει την ανοδική διάσπαση των 1.100 δολαρίων /ουγγιά είναι πολύ πιθανόν να συνεχίσει με ένα απότομο και δυνατό ανοδικό άλμα. Αν δεν τα καταφέρει βέβαια, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την επιστροφή της πλατίνας στο γνωστό εύρος διακύμανσης του προηγούμενου διαστήματος. Δεν χρειάζεται όμως να πούμε πολλά για τους κινδύνους που έχει μία τέτοια επένδυση. Όσοι έχουν την τόλμη να προχωρούν σε τέτοιες επιλογές ξέρουν πολύ καλά και τα καλά τους και τα κακά τους.
