Τις τελευταίες εβδομάδες, η αγορά ομολόγων των Ηνωμένων Πολιτειών παρουσιάζει έντονα σημάδια αστάθειας, αντανακλώντας βαθύτερα προβλήματα στην οικονομία της χώρας. Η κυβέρνηση Τραμπ εξελέγη με βασική εντολή τον δημοσιονομικό εξορθολογισμό. Ωστόσο, το κύριο φορολογικό της νομοσχέδιο δεν μειώνει επαρκώς τις δημόσιες δαπάνες. Οι φοροαπαλλαγές που προβλέπει θεωρούνται υπερβολικές. Το συνολικό κόστος του νομοσχεδίου εκτιμάται στα περίπου 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Δεν είναι, λοιπόν, παράλογο που οι αγορές αντιδρούν αρνητικά. Οι πιο πρόσφατες εκδόσεις κρατικού χρέους παρουσίασαν υποτονική ζήτηση, ενώ οι αποδόσεις του δεκαετούς ομολόγου έχουν φτάσει στο 4,5%. Παράλληλα, η πρόσφατη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ από τον οίκο Moody’s αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου.
Το νομοσχέδιο που εγκρίθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπως και η θητεία των βουλευτών, χαρακτηρίζεται από έντονο βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι Αμερικανοί βουλευτές εκλέγονται ανά διετία. Τους ωθεί να σκέφτονται ήδη την επανεκλογή τους το 2026.
Η φορολογική τους πρόταση εστιάζει στην επέκταση των ελαφρύνσεων της πρώτης θητείας του προέδρου Τραμπ, ενώ περιλαμβάνει επιπλέον φοροαπαλλαγές για υπερωρίες, φιλοδωρήματα, κρατικές συντάξεις και την ένταξη των πολιτειακών και δημοτικών φόρων στο αφορολόγητο. Η βασική υπόσχεση του Τραμπ για μείωση του εταιρικού φόρου στο 15% τελικά δεν περιλήφθηκε στο σχέδιο. Μια τέτοια πολιτική θα μπορούσε να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, και η απουσία της δημιουργεί εύλογα ερωτήματα.
Οι περικοπές του Έλον Μασκ, δεν συμπεριλήφθηκαν. Αυτό σημαίνει ότι όποια εξοικονόμηση έγινε, δεν είναι μόνιμη. Η δημοσιονομική προσαρμογή επικεντρώνεται στην υγεία και την πράσινη ενέργεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σημαντική συρρίκνωση της χρηματοδότησης των σχεδίων της κυβέρνησης Μπάιντεν για την πράσινη μετάβαση.
Το πρόγραμμα κοινωνικής ασφάλισης περιορίζεται πλέον αποκλειστικά σε Αμερικανούς πολίτες και μόνιμους κατοίκους. Παράλληλα, εντείνονται οι έλεγχοι για αποκλεισμό των μακροχρόνια ανέργων που δηλώνουν αδυναμία απασχόλησης.
Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, οι χρηματιστηριακοί δείκτες σημείωσαν πτώση, ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων εκτοξεύθηκαν. Οι ανησυχίες για επικείμενη ύφεση ενισχύονται, καθώς οι μεταρρυθμίσεις που προωθούνται δεν επαρκούν για την ουσιαστική αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ οι κρατικές δαπάνες παραμένουν υψηλές.
Ο πληθωρισμός επιστρέφει στο προσκήνιο, καθιστώντας πιο πιθανή την περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων, εξέλιξη που θα επιβραδύνει την ανάπτυξη. Η κυβέρνηση Τραμπ μοιάζει να ποντάρει σε μια έκρηξη παραγωγικότητας μέσω της τεχνητής νοημοσύνης και της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Ωστόσο, η στρατηγική αυτή μοιάζει περισσότερο με ευχή παρά με σχέδιο.
Η Βουλή των Αντιπροσώπων φαίνεται να λειτούργησε κυρίως με γνώμονα την πολιτική επιβίωση. Πλέον, τον λόγο έχει η Γερουσία, της οποίας τα μέλη υπηρετούν εξαετή θητεία, κάτι που τους επιτρέπει να υιοθετούν πιο μακροπρόθεσμες πολιτικές. Το νομοσχέδιο μπορεί ακόμα να τροποποιηθεί και να ενσωματώσει ουσιαστικές παρεμβάσεις. Αν αυτό συμβεί, οι πληθωριστικές πιέσεις ενδέχεται να αποκλιμακωθούν και οι αγορές ομολόγων να σταθεροποιηθούν.
Είναι ξεκάθαρο ότι οι αγορές επηρεάζουν πλέον άμεσα τις αποφάσεις της αμερικανικής κυβέρνησης. Αυτό δεν αφορά μόνο τον Λευκό Οίκο, αλλά και το Κογκρέσο. Ωστόσο, η αβεβαιότητα παραμένει ο μεγαλύτερος αντίπαλος της ανάπτυξης. Όσο συνεχίζεται, οι αποτιμήσεις των μετοχών θα παραμένουν εύθραυστες και η πίεση στην αγορά ομολόγων θα εντείνεται.
*Ο Ηλίας Αρβανιτάκης είναι Οικονομολόγος - Αναλυτής, Morgan Stanley
