Η αμερικανική εταιρεία παραγωγής βιομηχανικού εξοπλισμού OTC Industrial Technologies χρησιμοποιούσε για χρόνια φθηνές χώρες για την προμήθεια εξαρτημάτων – αρχικά την Κίνα και αργότερα την Ινδία. Ωστόσο, η επιβολή δασμών από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ σε πολλούς εμπορικούς εταίρους έχει ανατρέψει τα οικονομικά δεδομένα για τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Μπιλ Κανάτι.
«Μεταφέραμε δραστηριότητες εκτός Κίνας σε άλλες χώρες και τώρα οι δασμοί σε αυτές είναι εξίσου κακοί ή και χειρότεροι», δήλωσε ο Κανάτι στο Reuters. «Πρέπει απλώς να αντέξουμε και να βρούμε τον δρόμο μας, ώστε να μην χρεοκοπήσουμε βραχυπρόθεσμα».
Αυτό το δίλημμα απασχολεί εταιρείες, υπουργεία εμπορίου, νομικούς και οικονομολόγους καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ εξετάζει τη νομιμότητα των παγκόσμιων δασμών του Τραμπ, με τις ακροάσεις να έχουν προγραμματιστεί για την Τετάρτη. Υπό διάφορες νομικές αρχές, αναμένεται ότι οι δασμοί του Τραμπ θα παραμείνουν σε ισχύ μακροπρόθεσμα.
Κατώτερα δικαστήρια τάχθηκαν εναντίον του Τραμπ
Το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο με συντηρητική πλειοψηφία 6-3 έχει στηρίξει τον Τραμπ σε σημαντικές αποφάσεις φέτος, εξετάζει την έφεση της κυβέρνησής του, μετά από αποφάσεις κατώτερων δικαστηρίων που έκριναν ότι ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος υπερέβη την εξουσία του επιβάλλοντας εκτεταμένους δασμούς βάσει νόμου ομοσπονδιακού που προορίζεται για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Η ακύρωση της χρήσης του Νόμου για τις Διεθνείς Οικονομικές Εξουσίες Έκτακτης Ανάγκης του 1977 (IEEPA) θα αφαιρούσε από τον Τραμπ ένα σημαντικό εργαλείο για την επιβολή τιμωρητικών δασμών σε χώρες που θεωρεί ότι τον αντιμάχονται σε μη εμπορικά θέματα, όπως η δίωξη του πρώην προέδρου της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο ή οι αγορές ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία που χρηματοδοτούν τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Για δεκαετίες, η χώρα μας έχει λεηλατηθεί από έθνη κοντά και μακριά, φίλους και εχθρούς», δήλωσε ο Τραμπ ανακοινώνοντας τους αμοιβαίους δασμούς τον Απρίλιο βάσει αυτού του νόμου. «Αμοιβαίοι – σημαίνει ότι κάνουν σε εμάς και εμείς σε αυτούς».
Ο Τραμπ είναι ο πρώτος πρόεδρος που επικαλείται αυτόν τον νόμο για την επιβολή δασμών αντί για κυρώσεις, ο οποίος δίνει στον πρόεδρο ευρεία εξουσία να ρυθμίζει οικονομικές συναλλαγές σε περίπτωση εθνικής έκτακτης ανάγκης. Στην περίπτωση αυτή, ο Τραμπ χαρακτήρισε το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ ύψους 1,2 τρισ. δολαρίων το 2024 ως εθνική έκτακτη ανάγκη και επικαλέστηκε επίσης την κρίση υπερδοσολογίας φεντανύλης.
Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε ότι αναμένει πως το Ανώτατο Δικαστήριο θα επικυρώσει τους δασμούς βάσει IEEPA. Αν όμως ακυρωθούν, η κυβέρνηση μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλες νομικές εξουσίες, όπως το Άρθρο 122 του Νόμου Εμπορίου του 1974 ή το Άρθρο 338 του Νόμου Δασμών του 1930, επιτρέποντας δασμούς έως και 50% σε χώρες που διακρίνονται εις βάρος του αμερικανικού εμπορίου.
«Πρέπει να θεωρείτε ότι αυτοί οι δασμοί ήρθαν για να μείνουν», πρόσθεσε ο Μπέσεντ.
Διαπραγματευτική ισχύς και εμπορικές συμφωνίες
Η κυβέρνηση Τραμπ παρουσιάζει τους δασμούς ως μέσο πίεσης για να αναγκαστούν σημαντικοί εμπορικοί εταίροι, όπως η Ιαπωνία και η Ε.Ε., να δεχτούν παραχωρήσεις που θα μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ. Οι εμπορικοί εταίροι δεν περιμένουν την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου: τελικές συμφωνίες έχουν ήδη ανακοινωθεί με Βιετνάμ, Μαλαισία, Ταϊλάνδη και Καμπότζη, με δασμούς 19%-20%, ενώ η Νότια Κορέα συμφώνησε σε σχέδιο επενδύσεων 350 δισ. δολαρίων, ανοίγοντας δασμό 15% για αυτοκίνητα και άλλα προϊόντα.
Οι διαπραγματεύσεις με την Κίνα είναι πιο δύσκολες λόγω της πρόθεσης του Πεκίνου να αντιταχθεί και να περιορίσει τις προμήθειες σπάνιων γαιών και μαγνητών που είναι απαραίτητα για αμερικανικά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Αντί για μεγάλες παραχωρήσεις, η κυβέρνηση Τραμπ έχει καταλήξει σε παράταση μιας εύθραυστης ανακωχής, μειώνοντας προσωρινά δασμούς και διατηρώντας τις προμήθειες σπάνιων γαιών.
Την περασμένη Πέμπτη στη Νότια Κορέα, ο Τραμπ συμφώνησε με τον Σι Τζινπίνγκ να μειωθεί ο δασμός για κινεζικά προϊόντα που σχετίζονται με φεντανύλη στο 10% και να αναβληθούν αυστηρότεροι περιορισμοί για την εξαγωγή τεχνολογίας για ένα χρόνο, σε αντάλλαγμα με την αναστολή από την Κίνα αυστηρών απαιτήσεων για εξαγωγές σπάνιων γαιών. Ο Σι δέχτηκε επίσης να ξαναρχίσει τις αγορές αμερικανικής σόγιας και ο Τραμπ ανέστειλε για ένα χρόνο νέες χρεώσεις λιμανιών για κινεζικά πλοία.
Έσοδα και επενδυτικές ανησυχίες
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές, που έχουν συνηθίσει το καθεστώς δασμών του Τραμπ, ενδέχεται να ταράξουν αν το Ανώτατο Δικαστήριο ακυρώσει τους δασμούς IEEPA, ειδικά λόγω της πιθανότητας επιστροφής άνω των 100 δισ. δολαρίων και της απώλειας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ετησίως σε έσοδα.
Οι δασμοί IEEPA που έχουν εισπραχθεί φέτος αποτελούν τη μεγαλύτερη συνεισφορά σε αύξηση 118 δισ. δολαρίων στα καθαρά έσοδα τελωνείων για το οικονομικό έτος 2025, μειώνοντας ελαφρά το έλλειμμα στα 1,715 τρισ. δολάρια.
Η επιστροφή αυτών των χρημάτων θα είναι δύσκολη, καθώς πρόκειται για «ανεξαμήνια πρωτοφανή» διαδικασία, σύμφωνα με την Άντζελα Λιούις, επικεφαλής τελωνείων της Flexport.
Πίεση για έλεγχο του πληθωρισμού
Το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει η διαχείριση του κόστους. Οι εισαγωγείς έχουν μέχρι στιγμής απορροφήσει τους δασμούς, περιορίζοντας τις αυξήσεις τιμών, αλλά η επίδραση σε είδη ένδυσης και άλλα προϊόντα αρχίζει να φαίνεται. Οι δασμοί εκτιμάται ότι προσέθεσαν 0,4 ποσοστιαία μονάδα στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για τον Σεπτέμβριο, κρατώντας τον πληθωρισμό υψηλότερα από τον στόχο της Fed.
Οι εταιρείες ήδη έχουν επιβαρυνθεί με περισσότερα από 35 δισ. δολάρια κόστους από δασμούς μέχρι το τρίτο τρίμηνο. Ο Μπιλ Κανάτι της OTC δήλωσε ότι σύντομα οι εταιρείες θα πρέπει να «ποντάρουν» σε ποια χώρα θα μεταφέρουν την παραγωγή για βιώσιμο κόστος, είτε πίσω στις ΗΠΑ για προϊόντα υψηλής αξίας, είτε στο Μεξικό για χαμηλότερης αξίας μέρη.
«Νομίζω ότι το νέο καθεστώς θα είναι 15%», εκτίμησε ο Κανάτι, αναφερόμενος στους δασμούς του Τραμπ, ανεξαρτήτως της νομικής αρχής που θα χρησιμοποιηθεί.
