Σενάρια με επιτόκια στο 2,5%-3% στις Ηνωμένες Πολιτείες (από 4%-4,25% σήμερα) και στο 1,50%-1,75% (από 2% σήμερα) στην Ευρώπη κάνουν οι αναλυτές των μεγαλύτερων επενδυτικών οίκων για το επόμενο 9μηνο, καθώς κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες σοβαρές ρωγμές στην αγορά εργασίας. Είτε οι συνθήκες διατηρηθούν ως έχουν, είτε ο εμπορικός πόλεμος και το shutdown προκαλέσουν ακόμα μεγαλύτερο πλήγμα στην αμερικανική οικονομία, το κόστος του χρήματος αναμένεται να υποχωρήσει μέσα στο πρώτο μισό του 2026.
Παρά το γεγονός, μάλιστα, ότι ο Τζερόμ Πάουελ της Fed ακολουθεί μία πιο επιφυλακτική στάση από αυτή που θα ήθελε ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ τα «γεράκια» της ΕΚΤ (κεντρικοί τραπεζίτες Γερμανίας, Αυστρίας κλπ) δεν βλέπουν αυτή τη στιγμή κανένα λόγο για νέες μειώσεις.
Όλα θα κριθούν από τον πληθωρισμό και την ανεργία και νέα μελέτη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμα και πολύ επιθετικών μειώσεων. Η Fed παρακολουθεί πολύ στενά τα στοιχεία για την απασχόληση και όσο ο δείκτης ανεργίας αυξάνεται, τόσο πιο πιθανή γίνεται μία πιο δραστική μείωση των επιτοκίων. Η αύξηση των αιτήσεων για επιδόματα ανεργίας σε ποσοστό άνω του 15% μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής ή και άμεσης δράσης.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε χθες η Fed της Μινεάπολις, η ραγδαία αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας, ήτοι του ποσοστού του εργατικού δυναμικού που δεν εργάζεται και αναζητεί εργασία για 27 εβδομάδες - περίπου 6 μήνες – υποδηλώνει ότι ο ορίζοντας για την αμερικανική οικονομία γεμίζει με μαύρα σύννεφα.
Όπως σημειώνεται στη μελέτη, η μακροχρόνια ανεργία συνήθως αυξάνεται απότομα κατά τη διάρκεια ύφεσης και υποχωρεί όταν η οικονομία ανακάμπτει. Όμως τον τελευταίο χρόνο παρατηρείται πως αντί να υποχωρεί, αυξάνεται. Ενώ η ανεργία παραμένει σχεδόν αμετάβλητη γύρω στο 4% από τα μέσα του 2024, η μακροχρόνια ανεργία έχει κινηθεί ανοδικά. Πρόκειται για ασυνήθιστη άνοδο κατά τη διάρκεια ανάκαμψης της οικονομίας και αν συνεχίσει να αυξάνεται, μπορεί να αποτελέσει οιωνό ύφεσης.
Η Fed προβλέπει ότι η ανεργία θα αυξηθεί από 4,1% στις του 2025 σε 4,7% μέσα στο 2026, με τη μακροχρόνια ανεργία να αυξάνεται κατά 0,24 ποσοστιαίες μονάδες που αντιστοιχούν σε 400.000 εργαζόμενους. Αν η αύξηση αποδειχθεί μεγαλύτερη, τότε είναι πολύ πιθανό να χρειαστούν περισσότερες μειώσεις επιτοκίων.
Ακόμα ένα ανησυχητικό στοιχείο αφορά στους απόφοιτους πανεπιστημίων που εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Ο μέσος όρος ανεργίας για τους αποφοίτους στο πρώτο μισό του 2025 εκτινάχθηκε στο 5,3%, έναντι 4,1% στο πρώτο μισό του 2022 όταν ο γενικός δείκτης ανεργίας ήταν στο 4%. Αυτή η αναντιστοιχία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες περιόδους ανεργίας για τους νέους. Και όταν μία γενιά χάνει το πρώτο σκαλοπάτι της σταδιοδρομίας, μπορεί να κουβαλάει τις πληγές για δεκαετίες.
Σε κάθε περίπτωση, η προσπάθεια τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας, πριν επιβάλλει δραστικά μέτρα η ύφεση, καθώς και η ανάγκη μείωσης του κόστους εξυπηρέτησης των υπέρογκων κρατικών χρεών, διαμορφώνουν τις συνθήκες προκειμένου να καταστεί φθηνότερο το χρήμα μέσα στους επόμενους μήνες.
Σύμφωνα με την Άννα Πόλσον, επικεφαλής της Fed της Φιλαδέλφεια, απαιτούνται δύο ακόμα μειώσεις επιτοκίων φέτος, στα τέλη Οκτωβρίου και τον Δεκέμβριο, καθώς οι αυξήσεις στις τιμές λόγω των δασμών δεν αναμένεται να πυροδοτήσουν μόνιμη αναθέρμανση του πληθωρισμού. Οι πρώτες δηλώσεις της Πόλσον, από τον περασμένο Ιούλιο που ανέλαβε τα νέα της καθήκοντα, αντανακλούν τις προβλέψεις της Fed αλλά και τις εκτιμήσεις των αγορών για διαδοχικές μειώσεις των 25 μονάδων βάσης.
Οι μειώσεις επιτοκίων της Fed βρίσκονται αναμφίβολα στο επίκεντρο, ωστόσο και στην Ευρώπη αναμένεται να ανοίξει εκ νέου η συζήτηση για τη συνέχιση της νομισματικής χαλάρωσης από τον Ιανουάριο του 2026. Στην Ευρώπη υπάρχει και το θέμα των spreads. Με τη Γαλλία να αντιμετωπίζει πολιτική κρίση και τους οίκους αξιολόγησης να προειδοποιούν για το δημόσιο χρέος της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, η ΕΚΤ θα μπορούσε να αναγκαστεί να αναλάβει δράσει στην περίπτωση που τα spreads εκτιναχθούν σε επικίνδυνα ύψη.
Στις ΗΠΑ πρέπει να ληφθεί υπόψη και μία άλλη παράμετρος που έχει να κάνει με την αλλαγή προέδρου στη Fed. Ο Πάουελ αποχωρεί τον ερχόμενο Μάιο και ο Τραμπ θέλει να τοποθετήσει στη θέση του ένα πρόσωπο που θα θεωρεί λογική την επιθυμία του Αμερικανού προέδρου για μείωση των επιτοκίων προς το 1% από 4%-4,25% σήμερα.
Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση και όπως επανειλημμένα έχουμε αναφέρει, οι αγορές ενδέχεται να αντιδράσουν όταν δουν τον επικεφαλής της σημαντικότερης κεντρικής τράπεζας του κόσμου να ικανοποιεί τις επιθυμίες του Τραμπ, αντί να εφαρμόζει την κατάλληλη κάθε φορά νομισματική πολιτική, η οποία παραδοσιακά έχει στόχο τη σταθερότητα των τιμών και την προστασία της απασχόλησης.
