Τα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ δίνουν θεωρητικά το πράσινο φως στη Fed να προχωρήσει στη μείωση των επιτοκίων που τόσο πολύ επιθυμεί ο Ντόναλντ Τραμπ, έτσι ώστε αφενός να μπορέσει να αποπληρώσει με καλύτερους όρους το υψηλό αμερικανικό χρέος και αφετέρου να δοθεί ώθηση στην οικονομία. Κάπως έτσι, ο δείκτης σηματωρός για τις παγκόσμιες αγορές S&P 500 αναρριχήθηκε σε ιστορικό υψηλό την Τρίτη και… όλα καλά.
Είναι όμως δικαιολογημένη η ευφορία; Ο μεγαλύτερος φόβος των επενδυτών σήμερα είναι ο στασιμοπληθωρισμός. Μία περίοδος δηλαδή με χαμηλή ανάπτυξη - που σε πολλές περιπτώσεις να είναι κοντά στο 0% - και με υψηλό για τα δεδομένα πληθωρισμό. Οι ανησυχίες για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικονομία και για τον στασιμοπληθωρισμό δεν προέρχονται μόνο από τις ΗΠΑ, αλλά αφορούν και την Ευρώπη.
Σύμφωνα με την Oxford Economics, ο σταθμισμένος μέσος δασμολογικός συντελεστής στις ΗΠΑ θα αυξηθεί πάνω από το 18% που είναι το υψηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1930. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το παγκόσμιο εμπόριο να περιοριστεί κατά περίπου 3%, που ιστορικά έχει οδηγήσει στο παρελθόν σε πτώση τα χρηματιστήρια έως και 15%-20%. Η περίοδος «αποκατάστασης» διαρκεί περίπου 9 μήνες, αλλά κάθε επεισόδιο είναι διαφορετικό.
Ο δείκτης τιμών καταναλωτή για την αμερικανική οικονομία διαμορφώθηκε στο 2,7% τον Ιούλιο, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις των αναλυτών και δίνοντας στη Fed το «δικαίωμα» να χαλαρώσει τη νομισματική πολιτική στις 17 Σεπτεμβρίου, όταν συνεδριάζει η αρμόδια επιτροπή. Μέχρι στιγμής φαίνεται ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις απορροφούν την αύξηση του κόστους, όμως αυτό μεταγενέστερα μπορεί να πλήξει τα εταιρικά κέρδη και ταυτόχρονα το επενδυτικό κλίμα.
Το τι ακριβώς θα πράξει η Fed τον Σεπτέμβριο θα κριθεί και από τις εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις των δασμών στα επόμενα τρίμηνα. Και αυτό γιατί ο Τζερόμ Πάουελ δεν θέλει να διακινδυνεύσει μία κακή «στροφή». Που σημαίνει ότι δεν επιθυμεί να μειώσει τα επιτόκια και τελικά μετά από λίγους μήνες να αναγκαστεί να πατήσει πάλι «pause», στέλνοντας έτσι λανθασμένα μηνύματα στις αγορές.
Ο επενδυτικός κόσμος φοβάται, λοιπόν, ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να αυξάνονται, η ανάπτυξη θα συνεχίσει να επιβραδύνει και η Fed θα βρεθεί εγκλωβισμένη σε μία κατάσταση που είναι δύσκολο να διαχειριστεί.
Στο 2,7% ο πληθωρισμός απέχει ακόμα πολύ από τον στόχο της Fed, την ώρα που το ΑΕΠ εμφανίζει σημάδια στασιμότητας και η αγορά εργασίας πρόσθεσε μόλις 73.000 θέσεις εργασίας τον Ιούλιο, στο ένα τρίτο από αυτό που ανέμεναν οι αναλυτές. Ορισμένες έρευνες, μάλιστα, όπως του δείκτη ISM για τις υπηρεσίες, υποδηλώνουν ότι μέσα στους επόμενους μήνες ο πληθωρισμός μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και το 4%.
Τι μέλλει γενέσθαι, λοιπόν, τόσο για την αμερικανική, όσο και για την παγκόσμια οικονομία;
Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί αφορά φυσικά τις επιπτώσεις των υψηλότερων δασμών. Για τις αναδυόμενες οικονομίες η «άσκηση» είναι πιο απλή γιατί βασίζονται πολύ στις εξαγωγές και επομένως θα πληγούν περισσότερο. Στην Ευρώπη, ενώ ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει – τουλάχιστον για την οικονομία της Ευρωζώνης – στον στόχο του 2% που έχει θέσει η ΕΚΤ, υπάρχουν πολλές οικονομίες που λειτουργούν σε περιβάλλον υψηλότερου πληθωρισμού και μάλιστα χωρίς να έχουν γίνει ακόμα αισθητές όλες οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου.
Έτσι λοιπόν η παγκόσμια οικονομία δεν αποκλείεται να έχει μπροστά της ένα από τα χειρότερα έτη - σε επίπεδο ανάπτυξης του ΑΕΠ - από την παγκόσμια κρίση του 2008-09, εξαιρουμένης πάντα της πανδημίας.
Η Oxford Economics τονίζει ότι οι επιπτώσεις των υψηλότερων αμερικανικών δασμών τόσο σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, όσο και στον πληθωρισμό θα συνεχίσουν να ενισχύονται και τον μεγαλύτερο αντίκτυπο θα τον δούμε προς το τέλος του 2025. Γι’ αυτό προβλέπει ότι το αμερικανικό ΑΕΠ θα εξασθενήσει και ο πληθωρισμός θα ενισχυθεί στο β’ εξάμηνο του 2025 καθώς και στο α’ εξάμηνο του 2026.
Είναι αλήθεια ότι οι αγορές έχουν μέχρι στιγμής αγνοήσει τις επιπτώσεις των αυξημένων δασμών. Αυτό το είδαμε και τον Ιούλιο και στο πρώτο μισό του Αυγούστου. Όμως οι αγορές αναμένουν 2 έως 3 μειώσεις επιτοκίων από την Fed, αρχής γενομένης από τον Σεπτέμβριο και αυτή η προσδοκία ίσως είναι αρκετή για να συντηρήσει το καλό κλίμα. Όλα όμως μπορεί να αλλάξουν, στην περίπτωση που οι επιπτώσεις δασμών… δέσουν τα χέρια της Fed και η παγκόσμια οικονομία εισέλθει σε μία επικίνδυνη περίοδο στασιμοπληθωρισμού.
Τότε θα ξυπνήσουν μνήμες από τη δεκαετία του 1970 αλλά και πιο… χρηματιστηριακές μνήμες, όπως της φούσκας των dot.com στη χαραυγή του 21ου αιώνα με φόντο τις υψηλές αποτιμήσεις των τεχνολογικών εταιριών. Όλα αυτά θα τα δούμε μετά το καλοκαίρι. Προσώρας, οι αγορές δείχνουν να επαναπαύονται και να οδηγούν χρηματιστηριακούς δείκτες και πολλά assets σε νέα υψηλά…
