Δύσκολα μπορούμε να βρούμε κάτι που αλλάζει πιο γρήγορα από τις βραχυπρόθεσμες διαθέσεις των επενδυτών στις διεθνείς αγορές. Μία είδηση ή μία φήμη ή μερικές φορές μία μεγάλη χρηματιστηριακή εντολή μπορούν να φέρουν άνω κάτω την επενδυτική ψυχολογία και να κάνουν τους χρηματιστηριακούς δείκτες να κοκκινίσουν στο άψε σβήσε από εκεί που ήταν ανοδικά ή να εξαφανίσουν σε μερικά λεπτά μεγάλες απώλειες.
Η αλλαγή της διάθεσης στο αμερικανικό και στη συνέχεια στα υπόλοιπα διεθνή χρηματιστήρια, με τη λήξη της χρηματιστηριακής συνεδρίασης της Δευτέρας, έκανε μεγάλο μέρος των επενδυτών, μαζί με τον οικονομικό Τύπο και διάφορους παράγοντες των αγορών, να αλλάξει αντικείμενο συζήτησης.
Από εκεί που όλοι αναρωτιούνταν πότε θα δούμε τον δείκτη S&P 500 να ξεπερνά για πρώτη φορά τις 7.000 μονάδες, ξαφνικά οι μετοχές άρχισαν να δυσκολεύονται και οι συζητήσεις να περιστρέφονται γύρω από την πιθανότητα να εκδηλωθεί μία μεγάλη καθοδική κίνηση στην αμερικανική και τις διεθνείς αγορές, ύστερα από τις εξαιρετικές πρόσφατες επιδόσεις.
Οι αρκετά αόριστες, δηλώσεις ανώτατων στελεχών αμερικανικών τραπεζών που μίλησαν για πιθανή πτώση της τάξης του 10% - 20% μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο ανησύχησαν αρκετούς επενδυτές.
Το ίδιο και οι πληροφορίες σχετικά με τις κινήσεις διάσημων επενδυτών όπως ο Michael Burry και Warren Buffett, οι πρόσφατες χρηματιστηριακές κινήσεις των οποίων δείχνουν καθαρά πως δεν νοιώθουν άνετα στα τωρινά επίπεδα τιμών των μετοχών.
Η αλήθεια είναι βέβαια πως όλα αυτά στην πραγματικότητα δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα. Ο καθένας μας γνωρίζει πως πτώσεις 10% έως 20% μπορούν να γίνουν ανά πάσα στιγμή στα χρηματιστήρια, με οποιαδήποτε αφορμή, και πως τις πιο πολλές φορές αυτές ξεχνιούνται αρκετά γρήγορα.
Οι δύο πασίγνωστοι επενδυτές έχουν πολύ μεγάλες επιτυχίες στο ενεργητικό τους αλλά σε επίπεδο βραχυπρόθεσμων προβλέψεων δεν τα έχουν καταφέρει και τόσο καλά, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Όσο για τον περίφημο δείκτη Buffett (προκύπτει διαιρώντας την χρηματιστηριακή αξία όλων των μετοχών του αμερικανικού χρηματιστηρίου με το ΑΕΠ των ΗΠΑ), ο οποίος τώρα θεωρητικά δείχνει πως τα χρηματιστήρια είναι πολύ υπερτιμημένα, είναι αμφίβολο αν έχει την αξία που είχε κάποτε.
Αν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός πως στη συνολική χρηματιστηριακή αξία περιλαμβάνεται και η αξία των μετοχών διεθνών εταιρειών (όχι μόνο των αμερικανικών), και πως στο ΑΕΠ των ΗΠΑ προφανώς δεν προστίθεται το ΑΕΠ άλλων κρατών, είναι φανερό πως η χρησιμότητά του είναι σαφώς μικρότερη από το παρελθόν.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως δεν υπάρχουν λόγοι για να φοβάται κάποιος επενδυτής πως τα χρηματιστήρια κινδυνεύουν να υποστούν σημαντική πτώση. Είναι γεγονός πως οι αποτιμήσεις των μετοχών μεγάλων εταιρειών που «σέρνουν τον χορό» των δεικτών είναι σε πάρα πολλές περιπτώσεις εξαιρετικά υψηλές και ενσωματώνουν πολύ αισιόδοξες εκτιμήσεις για το μέλλον.
Είναι επίσης γεγονός πως υπάρχουν πολλές εστίες έντονης κερδοσκοπικής δραστηριότητας σε μετοχές εταιρειών που έχουν μηδενικούς κύκλους εργασιών και υπόσχονται μεγάλα πράγματα, μετοχές άλλων επιχειρήσεων που φυτοζωούν και ψηφιακών νομισμάτων τύπου altcoins των οποίων η αξία είναι αδύνατον να υπολογιστεί με κάποιον γνωστό τρόπο.
Αν συνυπολογίσουμε τις τεράστιες υπεραξίες υπάρχουν σε διάφορους τομείς των αγορών, στις μετοχές, τα κρυπτονομίσματα, τα πολύτιμα μέταλλα κ.α. και προσθέσουμε τη γεωπολιτική ένταση, τους πολέμους και διάφορα άλλα παρόμοια, είναι φανερό πως υπάρχουν πολλοί λόγοι για να υποστηρίξει κανείς πως οι αρκούδες των αγορών μας περιμένουν στη γωνία και θα εμφανιστούν όπου νάναι.
Όλα αυτά όμως υπάρχουν εδώ και πολλούς μήνες, ίσως και παραπάνω, και οι αγορές σε γενικές γραμμές εξακολουθούν να ακολουθούν ανοδική πορεία, αφήνοντας πίσω τους γρήγορα επεισόδια όπως αυτό του προηγούμενου Απριλίου, όταν μεγάλο μέρος της επενδυτικής κοινότητας πίστεψε πως είχαμε μπει σε ένα πολύ επικίνδυνο bear market.
Όμως οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές έχουν αποδειχθεί, από το 2023 και μετά, εφτάψυχες και καταφέρνουν να βγουν αλώβητες κάθε φορά που οι «αρκούδες» αρχίζουν να κατεβαίνουν από τα βουνά.
Το γεγονός πως έχουν αντιμετωπίσει με επιτυχία προκλήσεις όπως ο πόλεμος των δασμών, ο υψηλός πληθωρισμός, η αργή κάθοδος των αμερικανικών επιτοκίων, οι πραγματικοί πόλεμοι, οι υψηλές αποτιμήσεις και οι μόνιμες κραυγές των ειδικών που βλέπουν την οικονομική ύφεση να μας χτυπά την πόρτα, αποτελεί έναν παράγοντα δύναμης για τις αγορές.
Οι επενδυτές τρέφονται από την ανθεκτικότητα της αγοράς σε όλα αυτά που μόλις είπαμε και κοιτούν αισιόδοξα το μέλλον βασιζόμενοι στην επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης και τις τεράστιες επενδύσεις τον τομέα, στην πολύ επιτυχημένη πορεία των crypto αγορών, στην έκρηξη καινοτομίας και στη συνεχή αποδυνάμωση των εποπτικών και ελεγκτικών αρχών που βρίσκεται σε εξέλιξη στις ΗΠΑ.
Αν σε αυτά προσθέσουμε και το γεγονός πως σε πολλές περιπτώσεις τα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους «αγαπημένους» κλάδους των χρηματιστηριακών αγορών είναι σαφώς καλύτερα των αναμενομένων, αντιλαμβανόμαστε εύκολα το γιατί οι αγορές δείχνουν να αψηφούν τη βαρύτητα.
Όσο η μεγάλη μάζα των επενδυτών νοιώθει έτσι, δεν είναι πολύ λογικό να μιλάμε για μία επέλαση των χρηματιστηριακών «αρκούδων» και την επικράτηση μίας καθοδικής αγοράς που θα κρατήσει για μεγάλο διάστημα. Μία σύντομη εμφάνισή τους όμως μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή και να προκαλέσει σημαντική πτώση στις μετοχές, όπως εκτίμησαν τις προηγούμενες ημέρες οι επικεφαλής της Goldman Sachs και της Morgan Stanley και λίγο παλαιότερα ο ομόλογός τους της JPMorgan.
Αφορμή για αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μία σημαντική αστοχία στα οικονομικά αποτελέσματα μεγάλων επιχειρήσεων που παίζουν σημαντικό ρόλο στον κλάδο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μία άλλη δυνητική πηγή κινδύνου είναι η κατάσταση στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, τα οποία ταλαιπωρούνται εδώ και αρκετές εβδομάδες.
Καθώς η αγορά crypto είναι σχεδόν πλήρως ενταγμένη στην κλασσική χρηματοοικονομική βιομηχανία μέσω των ETF και πλήθους μετοχών, τυχόν έντονη χειροτέρευση της κατάστασης θα αυξήσει σημαντικά την πιθανότητα «μόλυνσης» των αγορών από έναν crypto ιό.
Επικίνδυνη για τη βραχυπρόθεσμη πορεία των αγορών θα είναι και τυχόν εμφάνιση πολιτικής αδυναμίας της αμερικανικής ηγεσίας εν μέσω του shutdown και των επιτυχιών των δημοκρατικών στις προχθεσινές εκλογές. Εδώ που τα λέμε, όταν πλήθος επενδυτών έχει χαρτοφυλάκια με τεράστιες υπεραξίες, είναι μόνο θέμα χρόνου μία απότομη πτώση.
Μπορούμε να πούμε πως μία σύντομη επίσκεψη των χρηματιστηριακών αρκούδων είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Μπορεί να έχει ήδη ξεκινήσει, μπορεί και όχι αλλά είναι σχεδόν αδύνατον να μην γίνει κάποια στιγμή. Για να πούμε όμως ότι οι «αρκούδες» θα κατεβούν από το βουνό και θα πάρουν τα ηνία των αγορών για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα, θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος με την οποία βλέπει τις χρηματιστηριακές προοπτικές η πλειοψηφία των επενδυτών.
Αν δηλαδή πάψουν να πιστεύουν στην ανθεκτικότητά της, όπως την περιγράψαμε παραπάνω, στην δυνατότητα των μεγάλων επιχειρήσεων να αυξάνουν τα κέρδη τους και στις μαγικές ικανότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης. Στην περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, οι αρκούδες θα μπορούσαν να μείνουν μαζί μας για τουλάχιστον αρκετούς μήνες.
Επειδή αναφερόμαστε στη μεσοπρόθεσμη και τη μακροπρόθεσμη ψυχολογία των επενδυτών, μία τόσο σημαντική αλλαγή δεν μπορεί να γίνει μέσα σε μία ημέρα. Μπορεί όμως να γίνει σταδιακά και αυτό είναι που θα πρέπει να προσπαθήσει να εντοπίσει κανείς στη συμπεριφορά των διεθνών χρηματιστηρίων. Όπως πάντα λοιπόν, θα περιμένουμε τα μηνύματα της χρηματιστηριακής οθόνης.
