Οι μεγάλες πυρκαγιές που πλήττουν την Ελλάδα - με πρόσφατα παραδείγματα σε Πάτρα, Πρέβεζα και Χίο - δεν αφήνουν πίσω τους μόνο καμένη γη. Στην ατμόσφαιρα μένει ένας αόρατος αλλά ιδιαίτερα επικίνδυνος εχθρός: τα αιωρούμενα μικροσωματίδια, τα οποία συνδέονται με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
Η κλιματική αλλαγή, με την αύξηση της θερμοκρασίας, την ξηρασία και την παράταση των θερμών περιόδων, δημιουργεί τις ιδανικές συνθήκες για πυρκαγιές μεγάλης έντασης και διάρκειας. Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότερες περιοχές εκτίθενται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε τοξικά σωματίδια, ακόμη και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τα μέτωπα.
Τι είναι τα μικροσωματίδια και γιατί είναι επικίνδυνα
Τα PM2.5 είναι σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα – περίπου 30 φορές μικρότερα από τη διάμετρο μιας ανθρώπινης τρίχας. Λόγω του μεγέθους τους, εισέρχονται βαθιά στους πνεύμονες και μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Η έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις έχει συνδεθεί με:
- Οξείες αναπνευστικές κρίσεις (βρογχίτιδα, άσθμα)
- Καρδιαγγειακά προβλήματα
- Επιδείνωση χρόνιων νοσημάτων
- Αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας σε ευπαθείς ομάδες
Ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης - Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής, ΑΠΘ τόνισε πως σε περιοχές όπως η Πάτρα, οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων φτάνουν ακόμη και τα 150 μg/m³, όταν το ανώτατο όριο ασφαλείας είναι μόλις 40 μg/m³.
«Δεν μιλάμε μόνο για αιθάλη από την καύση ξύλου. Μέσα στα σωματίδια εντοπίζονται διοξίνες, φουράνια και βαρέα μέταλλα από την καύση πλαστικών και άλλων υλικών - ουσίες χωρίς ασφαλές όριο έκθεσης», αναφέρει.
Ο ίδιος μιλά για «διπλή απειλή»: μηχανική φλεγμονή των πνευμόνων λόγω των σωματιδίων και επιπλέον τοξική δράση από τις προσροφημένες χημικές ενώσεις.
Από την πλευρά του, ο Στέλιος Λουκίδης - Καθηγητής Πνευμονολογίας, ΕΚΠΑ λέει ότι η έκθεση σε τοξικά σωματίδια είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για όσους πάσχουν από χρόνια καρδιοαναπνευστικά νοσήματα και για τα παιδιά, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος.
«Η απλή μάσκα δεν κάνει τίποτα κοντά στη φωτιά. Για ουσιαστική προστασία, ειδικά σε περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις PM2.5, χρειάζονται μάσκες Ν95, ΚΝ95 ή FFP2», τονίζει.
Μέτρα προστασίας
Οι ειδικοί συνιστούν:
- Παραμονή σε εσωτερικούς χώρους με κλειστά παράθυρα
- Χρήση κλιματιστικών με φίλτρα HEPA
- Αποφυγή σωματικής δραστηριότητας σε εξωτερικούς χώρους
- Χρήση μάσκας Ν95/FFP2 σε αναγκαστική μετακίνηση, ακόμη και σε αποστάσεις μακριά από το μέτωπο
Οδηγίες για τις περιοχές που πέρασε η φωτιά
Ο καπνός και τα αιωρούμενα σωματίδια από την πυρκαγιά μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμούς στα μάτια και την αναπνευστική οδό, βήχα, βρογχίτιδα, καθώς και να επιδεινώσουν ή να επιβαρύνουν σοβαρά την αναπνευστική και καρδιαγγειακή υγεία, ιδιαίτερα σε παιδιά, εγκύους, ηλικιωμένους και άτομα με χρόνιες παθήσεις.
Συστάσεις:
- Ρητή απαγόρευση επαφής παιδιών ή ευπαθών ομάδων με τη στάχτη.
- Κατά τους καθαρισμούς: χρήση μάσκας προσώπου με άριστη εφαρμογή, γαντιών, προστατευτικών γυαλιών, μακριών ρούχων και κλειστών παπουτσιών.
- Σχολαστικός καθαρισμός όλων των υλικών που ήρθαν σε επαφή με τη στάχτη.
- Αποφυγή διασποράς της στάχτης στον αέρα – καθαρισμός επιφανειών με υγρά πανιά.
- Όχι υπερβολική χρήση νερού στον καθαρισμό, ώστε να μην μεταφερθεί η στάχτη στο έδαφος.
- Συλλογή της στάχτης σε πλαστικές σακούλες ή κατάλληλους περιέκτες.
- Σε έντονη δύσπνοια, πόνο στο στήθος ή ζάλη, άμεση κλήση στο 166 ή το 112.
Η Περιφέρεια θα πραγματοποιεί ελέγχους ποιότητας αέρα και νερού σε συνεργασία με τους πληγέντες Δήμους και θα ενημερώνει τους πολίτες για κάθε εξέλιξη.
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι οι πυρκαγιές δεν τελειώνουν με την κατάσβεση. Ο αόρατος κίνδυνος των μικροσωματιδίων παραμένει και απαιτεί άμεση και σοβαρή διαχείριση. Η πρόληψη, η σωστή προστασία και η υπεύθυνη ενημέρωση είναι το μόνο «αντίδοτο» σε έναν κίνδυνο που η κλιματική αλλαγή κάνει όλο και πιο συχνό.
