Οι ιογενείς λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) είναι λιγότερο συχνές από τις ιώσεις του αναπνευστικού και του γαστρεντερικού συστήματος, προκαλούν, όμως, άγχος και πανικό λόγω της σύγχυσής τους με τη μικροβιακή μηνιγγίτιδα.
Οι ιοί προσβάλλουν τις μήνιγγες, το εγκεφαλικό παρέγχυμα, αλλά και το νωτιαίο μυελό και έτσι, ανάλογα με το προεξάρχον κλινικό σύμπτωμα, η νόσος χαρακτηρίζεται ως μηνιγγίτιδα, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, εγκεφαλίτιδα ή εγκεφαλομυελίτιδα. Λιγότερο συχνά οι ιοί προκαλούν μυελίτιδα, Guillain Barre, πάρεση κρανιακών νεύρων ή περιφερική νευροπάθεια.
Με μία 18χρονη μαθήτρια να νοσηλεύεται στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας στο νοσοκομείο Αλεξάνδρας, πολλοί γονείς και μη έχουν θορυβηθεί σχετικά με το τι είναι η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα.
H ιογενής μηνιγγοεγκεφαλίτιδα είναι πολύ ηπιότερη από την σοβαρή βακτηριακή μηνιγγίτιδα, για την οποία χορηγείται προληπτική αγωγή σε όσους ήρθαν σε στενή επαφή με τους ασθενείς και λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα.
Στην ιογενή μηνιγγοεγκεφαλίτιδα συνήθως δεν χρειάζονται τέτοια μέτρα. Αν ισχύει το ίδιο στην συγκεκριμένη περίπτωση, ίσως δεν έπρεπε να έχουν κλείσει τα πέντε σχολεία.
Η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα είναι μία νευρολογική νόσος κατά την οποία συνυπάρχει εγκεφαλίτιδα, φλεγμονή του εγκεφάλου που προκαλεί οίδημα στον εγκέφαλο και οδηγεί στην εκδήλωση νευρολογικών συμπωμάτων όπως σύγχυση, αλλαγή του συνειδησιακού επιπέδου και σπασμούς με φλεγμονή των μηνίγγων, των μεμβρανών που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Όταν αυτές οι δύο φλεγμονές συμβαίνουν ταυτόχρονα, το σώμα βρίσκεται αντιμέτωπο με μια επείγουσα και απειλητική για τη ζωή κατάσταση.
Η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα μπορεί να προσβάλει ανθρώπους κάθε ηλικίας, ακόμη και βρέφη. Η άμεση αναγνώριση των συμπτωμάτων και η ταχύτατη ιατρική παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας.
Πώς προκαλείται
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα προκαλείται από λοιμώξεις – ιογενείς, βακτηριακές, μυκητιασικές ή ακόμη και αμοιβαδικές. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου η αιτία είναι αυτοάνοσης φύσης, δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα στον ίδιο τον εγκέφαλο και τις μήνιγγες.
Κύριοι τύποι
Βακτηριακή μηνιγγοεγκεφαλίτιδα: Πολύ σοβαρή μορφή που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση με αντιβιοτικά. Συχνές αιτίες: Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae.
Ιογενής (ερπητική) μηνιγγοεγκεφαλίτιδα: Προκαλείται κυρίως από τον ιό του έρπητα τύπου 1 ή 2.
Μυκητιασική: Συνήθως σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα (π.χ. HIV), με πιο γνωστή μορφή την Cryptococcus.
Αμοιβαδική (PAM): Εξαιρετικά σπάνια αλλά σχεδόν πάντα θανατηφόρα. Προκαλείται από την Naegleria fowleri, την επονομαζόμενη «εγκεφαλοφάγο αμοιβάδα», που βρίσκεται σε ζεστά γλυκά νερά.
Αναλυτικά:
Η βακτηριακή μηνιγγοεγκεφαλίτιδα (π.χ. από Neisseria meningitidis ή Streptococcus pneumoniae) είναι η πιο επικίνδυνη μορφή. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές ή και θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα με αντιβιοτικά. Έχει υψηλή θνητότητα και μπορεί να εξελιχθεί πολύ γρήγορα, μέσα σε ώρες.
Η ιογενής μηνιγγοεγκεφαλίτιδα είναι γενικά πολύ ηπιότερη και συνήθως δεν είναι απειλητική για τη ζωή, ειδικά σε υγιή άτομα. Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις — π.χ. η ερπητική εγκεφαλίτιδα (από HSV-1) μπορεί να είναι σοβαρή αν δεν δοθεί έγκαιρα αντιική αγωγή.
Η μυκητιασική ή αμοιβαδική μορφή είναι σπάνια αλλά πολύ επικίνδυνη, ειδικά σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα εμφανίζεται αιφνίδια και εξελίσσεται ραγδαία. Ορισμένα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Έντονος πονοκέφαλος
Πυρετός και ρίγος
Αυχενική δυσκαμψία (σκληρός ή δύσκαμπτος αυχένας)
Ναυτία, εμετοί
Ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία)
Αλλαγές στην προσωπικότητα ή τη συμπεριφορά
Σύγχυση, απώλεια επαφής με το περιβάλλον
Επιληπτικές κρίσεις
Απώλεια συνείδησης
Στα βρέφη:
Δυσκολία στο τάισμα
Υπερβολική υπνηλία ή δυσκολία αφύπνισης
Εξόγκωμα στο μαλακό σημείο του κρανίου (μεγάλη πηγή)
Πώς μεταδίδεται;
Η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα η ίδια δεν είναι μεταδοτική, αλλά ορισμένες αιτίες της είναι — όπως οι ιοί ή τα βακτήρια που προκαλούν την αρχική λοίμωξη. Μπορούν να μεταδοθούν με:
Σταγονίδια στον αέρα (βήχας, φτέρνισμα)
Στενή επαφή
Μολυσμένο νερό ή τρόφιμα
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία:
Βακτηριακή: Επείγουσα χορήγηση ισχυρών αντιβιοτικών ενδοφλεβίως.
Ιογενής: Αντιιικά φάρμακα (κυρίως για έρπητα), υποστηρικτική φροντίδα.
Μυκητιασική/Αμοιβαδική: Αντιμυκητιασικά ή ειδικές θεραπείες — συχνά με φτωχή πρόγνωση.
Η νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας είναι συχνά απαραίτητη, ιδίως όταν υπάρχουν επιληπτικές κρίσεις ή απώλεια συνείδησης.
