Ο HIV μπορεί να τελειώσει, εάν τελειώσει πρώτα η άγνοια
Του Γιώργου Γαλανόπουλου, Ιατρικού Διευθυντή Gilead Sciences Ελλάδος, Κύπρου & European Distributor Markets
Η δημόσια συζήτηση γύρω από τον HIV έχει αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η επιστήμη έχει προχωρήσει, τα θεραπευτικά εργαλεία έχουν ενισχυθεί και η πρόληψη είναι πιο αποτελεσματική από ποτέ. Παρ’ όλα αυτά, μια νέα πραγματικότητα αναδύεται: η μεγαλύτερη πρόκληση δεν είναι πλέον ιατρική. Είναι κοινωνική.
Η μεγάλη πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήχθη σε 11 χώρες, με τη συμμετοχή 11.779 ατόμων, αναδεικνύει πως η άγνοια και οι παγιωμένες αντιλήψεις παραμένουν βασικό εμπόδιο στην αντιμετώπιση του HIV. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο EACS 2025, το Ευρωπαϊκό Συνέδριο για το AIDS, το σημαντικότερο επιστημονικό συνέδριο στην Ευρώπη για τον HIV, όπου ειδικοί από όλο τον κόσμο παρουσιάζουν τα τελευταία δεδομένα για πρόληψη, θεραπεία και κοινωνικές διαστάσεις της επιδημίας.
Το U=U παραμένει άγνωστο στους περισσότερους Ευρωπαίους
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της έρευνας είναι ότι μόνο 25% των πολιτών γνωρίζει ότι τα άτομα με HIV που λαμβάνουν αποτελεσματική θεραπεία και διατηρούν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν μεταδίδουν τον ιό στους σεξουαλικούς τους συντρόφους.
Αντίστοιχα, 55% δηλώνει ότι δεν γνωρίζει και 20% διαφωνεί.
Το U=U (Undetectable = Untransmittable) αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επιστημονικές αλήθειες της τελευταίας δεκαετίας. Ωστόσο, η περιορισμένη γνώση γύρω από αυτό το μήνυμα δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο φόβου και επιφυλακτικότητας.
Χαμηλή συχνότητα εξέτασης: ένας “σιωπηλός” παράγοντας κινδύνου
Η ίδια έρευνα αποκαλύπτει ότι:
- 65% των πολιτών δεν έχει κάνει ποτέ τεστ HIV
- Μόνο 7% εξετάστηκε τα τελευταία δύο έτη
Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι, παρά την πρόοδο των συστημάτων υγείας, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να μη θεωρούν τον προληπτικό έλεγχο ως μέρος της βασικής φροντίδας υγείας, δηλαδή ότι η HIV λοίμωξη «δεν τους αφορά».Κι όμως, η έγκαιρη διάγνωση είναι θεμελιώδης τόσο για την υγεία των ίδιων όσο και για την επιβράδυνση της μετάδοσης.
Οι μύθοι γύρω από τη μετάδοση επιμένουν – και συντηρούν το στίγμα
Ένα από τα πιο ανησυχητικά σημεία της έρευνας είναι ότι σημαντικό ποσοστό Ευρωπαίων εξακολουθεί να πιστεύει –εσφαλμένα– πως ο HIV μπορεί να μεταδοθεί μέσω καθημερινών επαφών όπως:
- φιλί (29%)
- τσιμπήματα εντόμων (16%)
- κοινή χρήση τουαλέτας (15%)
- αγκαλιά (4%)
- χειραψία (4%)
Παρότι η επιστήμη έχει αποσαφηνίσει εδώ και χρόνια ότι ο HIV δεν μεταδίδεται με αυτούς τους τρόπους, η άγνοια παραμένει ισχυρή.
Αυτό εξηγεί γιατί πολλοί δηλώνουν ότι θα ένιωθαν άβολα να καθίσουν δίπλα σε άτομο με HIV (53%), να του δανείσουν αντικείμενα (45%) ή να νοικιάσουν το σπίτι τους σε αυτό (16%). Έχουμε λοιπόν μια αντίφαση: μια ιατρικά διαχειρίσιμη κατάσταση, αλλά μια κοινωνικά παρεξηγημένη πραγματικότητα.
Η θεραπεία και η πρόληψη έχουν αλλάξει δραστικά την πορεία του HIV
Παρά τις κοινωνικές προκλήσεις, η επιστήμη έχει σημειώσει ιστορικά άλματα. Η αντιρετροϊκή θεραπεία επιτρέπει σε όσους ζουν με HIV να έχουν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο και να ζουν μια φυσιολογική ζωή χωρίς κίνδυνο μετάδοσης.
Παράλληλα, η PrEP έχει εξελιχθεί σε ένα από τα αποτελεσματικότερα εργαλεία πρόληψης που διαθέτουμε. Οι νέες θεραπείες μακράς διάρκειας και οι ερευνητικές προσεγγίσεις ανοίγουν ακόμη περισσότερες προοπτικές.
Όμως η κοινωνική πρόοδος δεν συμβαδίζει πάντα με την επιστημονική.
Για να προχωρήσουμε, πρέπει πρώτα να γεφυρώσουμε το κενό γνώσης
Τα ευρήματα της έρευνας σε 11 ευρωπαϊκές χώρες μάς υπενθυμίζουν ότι η ενημέρωση είναι εξίσου σημαντική με την ιατρική καινοτομία. Η άγνοια δεν είναι απλώς έλλειψη πληροφορίας — μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικό αποκλεισμό, φόβο και απομάκρυνση από τις υπηρεσίες υγείας.
Για να κάνουμε πραγματικό βήμα προς τον τερματισμό της επιδημίας, χρειάζεται:
- ενίσχυση της ενημέρωσης σε σχολεία, ΜΜΕ και πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης,
- εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας,
- διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία,
- ενδυνάμωση των κοινοτήτων και μείωση του κοινωνικού στίγματος.
Ο HIV μπορεί να τελειώσει, εάν τελειώσει πρώτα η άγνοια
Οι επιστημονικές εξελίξεις μας έχουν φέρει πιο κοντά από ποτέ στον στόχο που έχει θέσει η διεθνής κοινότητα για το 2030.
Αυτό που μένει να κάνουμε ως κοινωνία είναι να επενδύσουμε στη γνώση — την πιο ισχυρή “θεραπεία” απέναντι στον φόβο.
Η έρευνα μάς δείχνει ξεκάθαρα τον δρόμο: η ενημέρωση δεν είναι συμπληρωματική. Είναι απαραίτητη. Και αποτελεί το κλειδί για να μετατρέψουμε την επιστημονική πρόοδο σε πραγματικές αλλαγές για τις ζωές των ανθρώπων.
