Η φετινή περίοδος της εποχικής γρίπης στην Ευρώπη εξελίσσεται με χαρακτηριστικά που προβληματίζουν αλλά και καθοδηγούν τις υγειονομικές αρχές: πρώιμη έναρξη, ταχεία εξάπλωση και, τουλάχιστον στη Μεγάλη Βρετανία, τα πρώτα σημάδια σταθεροποίησης. Ωστόσο, οι ειδικοί επιμένουν ότι είναι ακόμη νωρίς για ασφαλή συμπεράσματα, καθώς ιστορικά η κορύφωση της γρίπης συχνά καταγράφεται μέσα στον Ιανουάριο ή ακόμη και τον Φεβρουάριο.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία επιδημιολογικής επιτήρησης της Υπηρεσίας Υγειονομικής Ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKHSA), την εβδομάδα που έληξε στις 14 Δεκεμβρίου 2025, το ποσοστό θετικότητας στα τεστ γρίπης παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 20,7%, έναντι 21% την προηγούμενη εβδομάδα. Αντίστοιχα, οι νοσηλείες παρουσίασαν οριακή αύξηση στις 10,32 ανά 100.000 κατοίκους, από 10,19, υποδηλώνοντας μια εικόνα σχετικής σταθεροποίησης μετά από μια έντονη και πρώιμη άνοδο.
Όπως επισημαίνουν η Καθηγήτρια Θεραπευτικής Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, και η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου, τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η γρίπη συνεχίζει να κυκλοφορεί σε μέτρια επίπεδα, χωρίς να μπορεί ακόμη να θεωρηθεί ότι έχει ολοκληρωθεί η εποχική της έξαρση.
Η ευρωπαϊκή εικόνα: Πρώιμη έξαρση και κυριαρχία του Α (H3N2)
Η κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), η εποχική γρίπη ξεκίνησε στην Ευρώπη περίπου τέσσερις εβδομάδες νωρίτερα από τον μέσο όρο προηγούμενων ετών. Σε περισσότερες από τις μισές χώρες που συμμετέχουν στην επιδημιολογική επιτήρηση, τα επίπεδα δραστηριότητας καταγράφονται ως υψηλά ή πολύ υψηλά.
Το κυρίαρχο στέλεχος είναι το Α (H3N2), το οποίο παραδοσιακά συνδέεται με μεγαλύτερη διασπορά, ιδίως σε μεγαλύτερες ηλικίες. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλεί πιο σοβαρή νόσο σε σύγκριση με προηγούμενες περιόδους, αν και έχει συσχετιστεί με αυξημένες νοσηλείες σε άτομα άνω των 65 ετών.
Εμβολιαστική κάλυψη: Πρόοδος στους ηλικιωμένους, υστέρηση σε ευπαθείς ομάδες
Τα στοιχεία εμβολιασμού στη Μεγάλη Βρετανία αναδεικνύουν μια γνώριμη ανισορροπία. Έως τα μέσα Δεκεμβρίου, το 72,8% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών είχε εμβολιαστεί κατά της γρίπης, ποσοστό που κρίνεται ικανοποιητικό. Αντίθετα, χαμηλότερη παραμένει η εμβολιαστική κάλυψη σε άλλες ευπαθείς ομάδες: 38,6% στους ενήλικες κάτω των 65 ετών με χρόνια νοσήματα, 36,5% στις εγκύους και περίπου 42–43% στα παιδιά ηλικίας 2 και 3 ετών.
Η εικόνα αυτή δεν διαφέρει σημαντικά από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, υπογραμμίζοντας ένα διαχρονικό πρόβλημα δημόσιας υγείας: την υποεκτίμηση του κινδύνου της γρίπης σε ομάδες που δεν ανήκουν στην τρίτη ηλικία, αλλά παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.
COVID-19 και RSV: Παράλληλη κυκλοφορία με διαφορετική δυναμική
Την ίδια στιγμή, η COVID-19 συνεχίζει να κυκλοφορεί σε χαμηλά, βασικά επίπεδα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η θετικότητα στα τεστ μειώθηκε στο 1,9%, ενώ οι νοσηλείες και οι εισαγωγές σε ΜΕΘ παραμένουν περιορισμένες, χωρίς ενδείξεις σημαντικής πίεσης στο σύστημα υγείας.
Ιδιαίτερη προσοχή στρέφεται, ωστόσο, στον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV). Σύμφωνα με τα δεδομένα του ECDC, ο RSV κυκλοφορεί στην Ευρώπη σε χαμηλά έως μέτρια επίπεδα, με αυξημένες νοσηλείες κυρίως σε παιδιά κάτω των 5 ετών. Στη Μεγάλη Βρετανία, οι εβδομαδιαίες νοσηλείες ανέρχονται στις 3,70 ανά 100.000 κατοίκους, ενώ οι επισκέψεις στα επείγοντα για οξεία βρογχιολίτιδα παρουσιάζουν αυξητική τάση.
Παράλληλα, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη υιοθετήσει εθνικές συστάσεις για εμβολιασμό έναντι του RSV σε άτομα ηλικίας 70 ετών και άνω, καθώς και σε ενήλικες με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου.
RSV και ενήλικες: Νεότερα δεδομένα που αλλάζουν την οπτική
Νεότερα επιστημονικά στοιχεία ενισχύουν τη σημασία του RSV και για την υγεία των ενηλίκων. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open δείχνει ότι η λοίμωξη από RSV σε άτομα ηλικίας 45 ετών και άνω συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων – όπως έμφραγμα, εγκεφαλικό και καρδιακή ανεπάρκεια – κίνδυνος που παραμένει αυξημένος έως και έναν χρόνο μετά τη νόσηση. Το συνολικό καρδιαγγειακό «φορτίο» του RSV αποδείχθηκε συγκρίσιμο με εκείνο της γρίπης, εύρημα που ενισχύει τη σημασία της πρόληψης και στους ενήλικες.
Το μήνυμα της περιόδου: Πρόληψη και επαγρύπνηση
Τα πρώιμα δεδομένα δείχνουν ότι το φετινό εμβόλιο της γρίπης προσφέρει ουσιαστική προστασία από σοβαρές επιπλοκές, ακόμη και έναντι του κυρίαρχου στελέχους Α (H3N2). Οι εκτιμήσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο συγκλίνουν στο ότι τα κρούσματα θα συνεχίσουν να αυξάνονται μέχρι την κορύφωση της περιόδου, πιθανότατα εντός του Ιανουαρίου.
Τα παιδιά σχολικής ηλικίας παραμένουν βασικός παράγοντας διασποράς στην κοινότητα, ενώ οι άνω των 65 ετών συγκεντρώνουν τη μεγάλη πλειονότητα των σοβαρών περιστατικών που απαιτούν νοσηλεία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο εμβολιασμός, η έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και η τήρηση βασικών μέτρων υγιεινής παραμένουν τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για τον περιορισμό των επιπτώσεων μιας εποχικής απειλής που, παρά την εξοικείωση, εξακολουθεί να δοκιμάζει τα συστήματα υγείας.
