Οι βρετανικές επιχειρήσεις βρίσκονται υπό τέτοια πίεση που, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση, περίπου 50.000 από αυτές βρίσκονται στο χείλος της κατάρρευσης. Ο τομέας του λιανικού εμπορίου είναι ιδιαίτερα ευάλωτος, με προβλέψεις ότι πάνω από 17.300 καταστήματα θα κλείσουν φέτος, με κόστος 200.000 θέσεις εργασίας.
Πέρυσι, κάθε μέρα έκλειναν 38 καταστήματα. Μερικά άνοιξαν ξανά, αλλά τα περισσότερα δεν το έκαναν, ενισχύοντας την αίσθηση της οικονομικής παρακμής στις κεντρικές οδούς του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου το 15% των καταστημάτων είναι πλέον κενά. Σε ορισμένες περιοχές που έχουν πληγεί ιδιαίτερα, τα κλειστά καταστήματα είναι περισσότερα από τα ανοιχτά.
Αυτά περιλαμβάνουν κάποια ακόμα κενά πρώην καταστήματα εμπορικών σημάτων όπως BHS και Woolworths, τα οποία έχουν παραμείνει κλειστά για σχεδόν μια δεκαετία. Κάθε εβδομάδα ανακοινώνονται περισσότερα κλεισίματα, πολλά από τα οποία οφείλονται στην αύξηση των φορολογικών συντελεστών και των λειτουργικών εξόδων.
Η αλυσίδα καταστημάτων μόδας River Island ανακοίνωσε πρόσφατα το κλείσιμο 33 καταστημάτων, ενώ άλλα βρίσκονται σε κίνδυνο. Τώρα η αλυσίδα αξεσουάρ μόδας Claire’s τέθηκε υπό διαχείριση, θέτοντας 278 καταστήματα σε κίνδυνο κλεισίματος.
Αυτό απέχει πολύ από τις ευτυχισμένες ημέρες της δεκαετίας του 1980, όταν τα κενά καταστήματα λιανικής ήταν σπάνια και γρήγορα καταλαμβάνονταν από την Dixons ή την Burton Group ή μια σειρά άλλων αλυσίδων που επεκτείνονταν ραγδαία. Αλλά εκείνες οι ημέρες δεν θα επιστρέψουν. Το ηλεκτρονικό εμπόριο το έχει φροντίσει αυτό.
Επομένως, αν έχουν αλλάξει οι συνήθειες των καταναλωτών, το ίδιο πρέπει να συμβεί και με τους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους. Πρέπει να χρησιμοποιηθούν με διαφορετικό τρόπο – να τους δοθεί διαφορετικός σκοπός.
Υπάρχουν έρευνες που υποδεικνύουν ότι μια καλή επιλογή για τα κέντρα των πόλεων είναι η ανάπτυξη μιας «οικονομίας εμπειριών», όπου η ψυχαγωγία και ο ελεύθερος χρόνος βρίσκονται στο επίκεντρο. Μια άλλη βιώσιμη λύση είναι η υιοθέτηση μιας πιο μικτής χρήσης, όπου ο τουρισμός, η αναψυχή, η στέγαση και η εκπαίδευση διαδραματίζουν πιο σημαντικό ρόλο, αντί να στοχεύουν όλα στην προσέλκυση αγοραστών.
Ορισμένες πόλεις και κωμοπόλεις το εφαρμόζουν ήδη. Πρώην πολυκαταστήματα αναδιαμορφώνονται σε ένα μείγμα διαμερισμάτων και γραφείων, ενώ οι εμπορικοί χώροι κατεδαφίζονται για να αντικατασταθούν από ξενοδοχεία και κατοικίες.
Στο Κάρντιφ, για παράδειγμα, σχεδιάζεται μια νέα πλατεία, με ένα πρώην πολυκατάστημα να κατεδαφίζεται για να αντικατασταθεί από χώρο πρασίνου.
Στο Κόβεντρι, όπου η επισκεψιμότητα των καταστημάτων λιανικής πώλησης έχει μειωθεί κατά 55% σε σχέση με τα προ πανδημικά επίπεδα, μια μεγάλη περιοχή του κέντρου της πόλης κατεδαφίζεται και επανασχεδιάζεται με νέα διάταξη των δρόμων και περισσότερους ανοιχτούς χώρους. Τα κτίρια σχεδιάζονται έτσι ώστε να προσφέρουν εγκαταστάσεις αναψυχής, μαζί με κατοικίες, γραφεία, υγειονομική περίθαλψη – και λίγα καταστήματα λιανικής πώλησης – για να δώσουν την απαραίτητη ζωντάνια σε ένα κέντρο πόλης που αντιμετωπίζει προβλήματα.
Ψώνια
Απαιτούν επίσης μια θεμελιώδη οικονομική και φιλοσοφική αλλαγή – να εγκαταλείψουν την κυριαρχία του λιανικού εμπορίου στις κεντρικές οδούς και τα κέντρα των πόλεων και να αφήσουν νέες ιδέες να αναδυθούν και να ανθίσουν. Το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάζεται περισσότερες κατοικίες και περισσότερους πράσινους ανοιχτούς χώρους. Αυτά είχαν κάποτε εξαφανιστεί από το κέντρο πολλών πόλεων, αλλά δεν υπάρχει λόγος να μην επιστρέψουν.
Δυστυχώς, όμως, πολύ λίγες πόλεις ενεργούν όπως το Κάρντιφ ή το Κόβεντρι. Η απογοητευτική παρακμή συνεχίζεται σε πολλές πόλεις. Μια ανεπιθύμητη συνέπεια είναι ότι οι εγκληματίες έχουν μετακομίσει σε φθηνά καταστήματα για να πωλούν πλαστά προϊόντα και να ξεπλένουν χρήματα.
Η κύρια πρόκληση θα είναι η επίτευξη συμφωνίας γύρω από ένα όραμα για αλλαγή. Καθώς αναδύονται διάφορες λύσεις για την επαναχρησιμοποίηση των καταστημάτων και των κτιρίων, θα υπάρχουν εργασίες που θα πρέπει να γίνουν και που θα είναι διαφορετικές σε κάθε πόλη. Εξάλλου, είναι απίθανο ένα μόνο μοντέλο επαναχρησιμοποίησης γης να είναι η προτιμώμενη λύση παντού.
Αυτό που είναι σίγουρο, όμως, είναι ότι τα κέντρα των πόλεων πρέπει να αλλάξουν τη μορφή και τον σκοπό τους. Οι άνθρωποι που τα χρησιμοποιούν έχουν ήδη αλλάξει τη συμπεριφορά τους. Ήρθε η ώρα για τις κεντρικές οδούς – και όσους τις κατέχουν και τις διαχειρίζονται – να προσαρμοστούν.
*Ο Lyndon Simkin είναι Καθηγητής Στρατηγικού Μάρκετινγκ, Πανεπιστήμιο Manchester Metropolitan.
Το άρθρο τους αναδημοσιεύεται αυτούσιο στο Liberal μέσω άδειας Creative Commons από τον ιστότοπο TheConversation.com.
