Πρόσφατα παραιτήθηκε η πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Claudine Gay, λόγω ανησυχιών ως προς την αντιμετώπισή της στον αντισημιτισμό που εκδηλώθηκε στο πανεπιστήμιο, την καταστροφική της κατάθεση στο Κογκρέσο τον περασμένο μήνα και μια σειρά αποκαλύψεων λογοκλοπής.
Είχα μια περίεργη οπτική γωνία για το όλο θέμα, έχοντας ξεκινήσει την ακαδημαϊκή μου καριέρα δίπλα στην Γκέι πριν από τρεις δεκαετίες. Το 1992, η Γκέι, ο σήμερα σύζυγός της και τότε συγκάτοικός μου, και εγώ αποτελούσαμε την ομάδα της «Αμερικανικής Διακυβέρνησης» στο διδακτορικό πρόγραμμα του Κυβερνητικού Τμήματος του Χάρβαρντ.
Τα επόμενα πέντε χρόνια (τελείωσα το διδακτορικό μου το 1997, και εκείνη ένα χρόνο αργότερα), μάλλον πέρασα περισσότερες από 150 ώρες σε σεμινάρια, μαθήματα μεθοδολογίας και συζητήσεις με την Γκέι. Δεν την ήξερα καλά και έχω να της μιλήσω 25 χρόνια, αλλά μάθαινα νέα της και παρακολουθούσα το ακαδημαϊκό ταξίδι της παλιάς μου συμφοιτήτριας.
Δεν είμαι διατεθειμένος να επανεξετάσω τις κατηγορίες για λογοκλοπή ή τις προσπάθειες της Harvard Corporation να θάψει το όλο θέμα. Θα πω απλώς ότι φαίνεται ξεκάθαρο ότι τα ακαδημαϊκά ζητήματα που αντιμετώπιζε η Γκέι ήταν μια εύλογη αιτία τερματισμού, ότι η συμπεριφορά του Χάρβαρντ ήταν φρικτή και ότι όλο αυτό το πράγμα μια μέρα θα είναι μια κλασική υπόθεση κακοδιαχείρισης κρίσεων. Αυτό που θέλω να κάνω εδώ είναι να διατυπώσω τρεις σκέψεις που πιάνω τον εαυτό μου να μοιράζομαι επανειλημμένα τελευταία.
Πρώτον, όσο κι αν η Γκέι παρουσιάζεται ως σταυροφόρος της ποικιλομορφίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της συμπεριληπτικότητας (diversity, equity, and inclusion - DEI), δεν θυμάμαι να ήταν έτσι στην αρχή της καριέρας της. Ήμουν αρκετά ευαίσθητος σε τέτοια πράγματα και συχνά με ενοχλούσε ο προοδευτισμός και η προώθηση της κριτικής φυλετικής θεωρίας που κυριαρχούσε στο Χάρβαρντ. Αλλά δεν θυμάμαι η Γκέι να λέει κάτι να με ενόχλησε.
Ακόμη και η πολυσυζητημένη διατριβή της για την αναπαράσταση των μαύρων, όπως θυμάμαι, ήταν λιγότερο μια ιδεολογική προσπάθεια απ’ ό,τι μια προσπάθεια μιας εξαντλημένης μεταπτυχιακής φοιτήτριας να χρησιμοποιήσει ένα οικονομετρικό κόλπο για να πάρει το πτυχίο. Μπορεί η Γκέι να ήταν διακριτικά ριζοσπάστρια, αλλά τείνω να υποψιάζομαι ότι, όπως και τόσοι άλλοι, υιοθέτησε την ομαδική σκέψη της DEI στην ανώτατη εκπαίδευση κυρίως ως εργαλείο προσωπικής ανέλιξης. Η Γκέι πέρασε τον περισσότερο χρόνο της στο Χάρβαρντ ως γραφειοκράτισσα, όχι ως ερευνήτρια.
Εννοώ ότι, το 2022, όταν ανέλαβε να εφαρμόσει μια αντιρατσιστική πρωτοβουλία της Σχολής Τεχνών και Επιστημών, έστειλε ένα email στη σχολή ζητώντας «αιτήματα για τη μετονομασία» κτιρίων ή προγραμμάτων της πανεπιστημιούπολης. Αναρωτιέμαι μήπως έβλεπε τον εαυτό της ως απλώς μια αποτελεσματική γραφειοκράτισσα.
Αναλογίστηκε άραγε πόσο οργουελικά ακούγονταν όλα αυτά; Προσωπικά, βρήκα ότι πολλοί από αυτούς τους καβγάδες αποδεικνύονται να αφορούν λιγότερο ιδεολογικούς λόγους απ’ ό,τι, και ζητώ συγγνώμη εδώ στη Hannah Arendt, την κοινοτοπία του αντιφιλελευθερισμού στα πανεπιστήμια.
Δεύτερον, όπως κατέστησαν πολύ σαφές οι υπερασπιστές της Γκέι, η αριστερά δεν πιστεύει ότι οι επικριτές της ενδιαφέρονται πραγματικά για τη λογοκλοπή της σε κάποια αφανή ακαδημαϊκά περιοδικά. Έχουν ένα δίκιο. Οι δεξιοί λασπολόγοι που βοήθησαν στην πτώση της Γκέι δεν είχαν δείξει ποτέ μεγάλο ενδιαφέρον για τα επαγγελματικά πρότυπα της επιστημονικής αναφοράς των πηγών. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα.
Ο λόγος που αυτοί οι δεξιοί καταδίωξαν την Γκέι είναι επειδή είδαν το όλο θέμα ως μια απόδειξη ότι η αριστερά είναι έντονα υποκριτική ως προς με τα θεσμικά πρότυπα, χρησιμοποιώντας τα για να προστατεύει τους φίλους και να τιμωρεί τους εχθρούς που σκέφτονται λάθος. Το θέμα δεν είναι αν οι επικριτές που σημαδεύουν την Γκέι ανησυχούν ειλικρινά για τη λογοκλοπή και για άλλα ακαδημαϊκά πρότυπα - είναι το αν το Χάρβαρντ και οι δυνάμεις του πανεπιστημιακού χώρου είχαν την τάση να εφαρμόζουν με συνέπεια και ομοιόμορφα τα πρότυπά τους. Έγινε πολύ ξεκάθαρο ότι αυτό δεν ίσχυε.
Τρίτον, και ίσως πιο ενδιαφέρον για μένα, είναι ότι η περίπτωση της Γκέι δείχνει το πόσο αποκομμένη υπόθεση των ελίτ έχει γίνει η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όταν η Γκέι διορίστηκε πρόεδρος, το Χάρβαρντ καυχιόταν ότι «Η Κλοντίν συμβουλεύεται άλλους ευρέως. Ακούει προσεκτικά… Επιδιώκει τη συνεργασία και αντιστέκεται στον εφησυχασμό».
Ωστόσο, μέσα σε όλα τα προβλήματά της, ούτε μια φωνή που κλίνει προς τη δεξιά δεν μίλησε προς υπεράσπισή της. Πράγματι, τον περασμένο μήνα, δεν μίλησα με ούτε έναν Ρεπουμπλικανό στην Ουάσινγκτον ή τα περίχωρα που να είχε το οποιοδήποτε είδος σχέσης με την Γκέι. Ίσως αναρωτηθείτε πώς γίνεται η πρόεδρος του Χάρβαρντ να έχει τόσο λίγες σχέσεις.
Δεν επεδίωξε τη δημιουργία τέτοιων σχέσεων; Λοιπόν, να τι ξέρω εγώ. Πριν από ένα χρόνο, όταν διορίστηκε πρόεδρος, της έστειλα ένα συγχαρητήριο σημείωμα και την κάλεσα να έρθει να εκφωνήσει μια κεντρική ομιλία στο ΑΕΙ, σε ημερομηνία της δικής της επιλογής. Πρότεινα ότι μπορεί αυτό να είναι μια ευκαιρία να αντιμετωπιστεί το χάσμα μεταξύ της πανεπιστημιακής ελίτ και των συντηρητικών επικριτών της. Και τι έγινε; Δεν έστειλε ούτε καν ένα «ευχαριστώ για την πρόσκληση».
Η ανώτατη εκπαίδευση δεν έχει πολλούς φίλους στη δεξιά. Από την εμπειρία μου, οι ηγέτες των κολεγίων της ελίτ δεν ενοχλούνται τόσο πολύ από αυτό (μερικοί φαίνονται να είναι μάλιστα περήφανοι για αυτό).
Λοιπόν, όταν θεσμοί με δημόσια υποστήριξη και μεγάλη προβολή επιλέγουν να πάρουν μέρος σε πολιτικές και πολιτισμικές διαμάχες, υπάρχουν συνέπειες. Με τους δεξιούς να έχουν χάσει την πίστη τους στην ανώτερη εκπαίδευση και να γίνονται όλο και πιο πρόθυμοι να αντιδρούν στο καρτέλ των πανεπιστημίων, οι ηγέτες των πανεπιστημιουπόλεων θα πρέπει μάλλον να προετοιμάζονται για μια ανώμαλη πτήση.
* Ο Frederick M. Hess είναι διακεκριμένο στέλεχος και διευθυντής Μελετών Εκπαιδευτικής Πολιτικής στο American Enterprise Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 3 Ιανουαρίου 2024 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
