Το WhatsApp κατηγόρησε τη Μόσχα ότι επιχειρεί να εμποδίσει εκατομμύρια Ρώσους να έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς επικοινωνίες, μετά τον περιορισμό των κλήσεων στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων. Η κίνηση αυτή εντάσσεται στην προσπάθεια της Ρωσίας να προωθήσει εγχώριες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και να ενισχύσει τον έλεγχο στον ψηφιακό χώρο της χώρας.
Η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι άρχισε να περιορίζει ορισμένες κλήσεις μέσω WhatsApp, που ανήκει στη Meta Platforms και Telegram, κατηγορώντας τις ξένες πλατφόρμες ότι δεν παρέχουν στις αρχές επιβολής του νόμου πληροφορίες για υποθέσεις απάτης και τρομοκρατίας. Οι υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων κειμένου και φωνητικών σημειώσεων δεν επηρεάζονται προς το παρόν.
Η αντιπαράθεση με ξένους τεχνολογικούς παρόχους κλιμακώθηκε μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022. Έκτοτε, η Ρωσία έχει μπλοκάρει το Facebook και το Instagram της Meta, έχει επιβραδύνει το YouTube της Alphabet και έχει επιβάλει εκατοντάδες πρόστιμα σε πλατφόρμες που δεν συμμορφώθηκαν με τους ρωσικούς κανονισμούς για το διαδικτυακό περιεχόμενο και την αποθήκευση δεδομένων.
«Το WhatsApp είναι ιδιωτικό, κρυπτογραφημένο από άκρο σε άκρο και αντιστέκεται στις κυβερνητικές προσπάθειες να παραβιάσουν το δικαίωμα των ανθρώπων στην ασφαλή επικοινωνία, γι’ αυτό η Ρωσία επιχειρεί να το μπλοκάρει σε πάνω από 100 εκατομμύρια πολίτες», ανέφερε η εταιρεία, δεσμευόμενη να συνεχίσει να προσπαθεί να διατηρήσει τις κρυπτογραφημένες υπηρεσίες της διαθέσιμες στη χώρα.
Το Telegram δήλωσε ότι καταπολεμά ενεργά την επιβλαβή χρήση της πλατφόρμας, συμπεριλαμβανομένων των εκκλήσεων για δολιοφθορά ή βία και της απάτης, ενώ οι συντονιστές του αξιοποιούν εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης για την αφαίρεση εκατομμυρίων κακόβουλων μηνυμάτων καθημερινά.
Τον Ιούλιο του 2025, το WhatsApp είχε μηνιαία εμβέλεια 97,3 εκατομμυρίων χρηστών στη Ρωσία, έναντι 90,8 εκατομμυρίων του Telegram, σύμφωνα με στοιχεία του Mediascope. Στην τρίτη θέση βρισκόταν το VK Messenger, της κρατικής τεχνολογικής εταιρείας VK VKCO.MM, με 17,9 εκατομμύρια χρήστες. Ο πληθυσμός της Ρωσίας ξεπερνά τα 140 εκατομμύρια.
Οι πλατφόρμες διαδικτυακής παρακολούθησης Downdetector και Sboy κατέγραψαν αύξηση αναφορών για δυσλειτουργίες του WhatsApp. Τοπικά μέσα ενημέρωσης στο Κρασνοντάρ, στη νότια Ρωσία, ανέφεραν επίσης πτώση της ποιότητας της κινητής τηλεφωνίας. Μια δημόσια ομάδα οδηγών ταξί στην περιοχή, στο Telegram, κατακλύστηκε την Πέμπτη από παράπονα για κακή συνδεσιμότητα, με οδηγούς να δηλώνουν ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακούς χάρτες για πλοήγηση.
Σταδιακή υποβάθμιση
Η απαγόρευση των κλήσεων στο WhatsApp και το Telegram συμπίπτει με την προώθηση από την κυβέρνηση μιας νέας κρατικής εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων, της MAX, η οποία θα ενσωματώνεται με κυβερνητικές υπηρεσίες. Οι επικριτές εκφράζουν φόβους ότι η εφαρμογή θα επιτρέπει την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των χρηστών.
Υψηλόβαθμοι πολιτικοί έχουν αρχίσει να μεταβαίνουν στο MAX, καλώντας τους υποστηρικτές τους να ακολουθήσουν. Ο Άντον Γκορέλκιν, κορυφαίος ρυθμιστής του τομέα πληροφορικής στη ρωσική Δούμα, δήλωσε ότι θα αναρτά πρώτα στο MAX και προέβλεψε πως πολλοί νομοθέτες θα πράξουν το ίδιο.
«Τελικά θέλουν να ελέγχουν τους χρήστες και τις πληροφορίες που λαμβάνουν», δήλωσε ο Μιχαήλ Κλιμάρεφ, διευθυντής της Εταιρείας Προστασίας του Διαδικτύου, ομάδας για τα ψηφιακά δικαιώματα. Ο ίδιος τόνισε ότι η εφαρμογή MAX μπορεί να μην αντέξει μεγάλη εισροή χρηστών και πρότεινε σταδιακή υιοθέτηση. «Οι αλλαγές δεν είναι ποτέ ευπρόσδεκτες. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να αναγκάζονται να εγγραφούν σε κάτι καινούργιο», είπε.
Οι υπόλοιπες λειτουργίες του WhatsApp παραμένουν διαθέσιμες, αλλά η σταδιακή υποβάθμιση μιας υπηρεσίας είναι τακτική που η Ρωσία έχει εφαρμόσει και στο παρελθόν. Στην περίπτωση του YouTube, η μείωση της ταχύτητας λήψης περιόρισε σημαντικά την πρόσβαση στο περιεχόμενο.
Το Human Rights Watch ανέφερε σε πρόσφατη έκθεσή του ότι η Ρωσία «επεκτείνει συστηματικά τα νομικά και τεχνολογικά της εργαλεία, ώστε να μετατρέψει το ρωσικό διαδίκτυο σε ένα αυστηρά ελεγχόμενο και απομονωμένο περιβάλλον».
Παράλληλα, οι νομοθέτες ενέκριναν νέο νόμο που ενισχύει τη λογοκρισία και απειλεί την ψηφιακή ιδιωτικότητα, προβλέποντας πρόστιμα για την αναζήτηση στο διαδίκτυο περιεχομένου που χαρακτηρίζεται «εξτρεμιστικό», ακόμη και μέσω VPN, που χρησιμοποιούνται από εκατομμύρια πολίτες για την παράκαμψη μπλοκαρισμένων ιστοσελίδων.
