Έξι μήνες μετά το τελευταίο άρθρο, επανέρχομαι στο θέμα των data centers, και γράφω για την εικόνα που δημιουργείται. Η Ελλάδα ολοένα και περισσότερο «μπαίνει στον χάρτη» με έργα διεθνών και εγχώριων επενδυτών και Operators/hyperscalers, καθώς κι ένα pipeline που, αν βέβαια υλοποιηθεί, μπορεί να αλλάξει το ψηφιακό αποτύπωμα της χώρας και της ευρύτερης περιοχής.
Αυτό το «αν βέβαια υλοποιηθεί» είναι μία τεράστια υπόθεση, η οποία επηρεάζεται από παράγοντες εκτός ελέγχου της αγοράς των Data Center, όπως γεωπολιτικές και οικονομικές αναταράξεις. Ακόμα όμως και αυτοί οι παράγοντες, μπορούν να αντικρουστούν με το ήδη μεγάλο momentum που τροφοδοτείται από τη γεωστρατηγική θέση της χώρας μας, και βέβαια τις συνεργασίες που έχει κάνει, από τη μία με τις χώρες της ΕΕ και ΗΠΑ και από την άλλη με χώρες της Μέσης Ανατολής, Aίγυπτο, Σαουδική Αραβία, και βέβαια το Ισραήλ.
Τους τελευταίους μήνες, μία σειρά ανακοινώσεων, είτε πρόκειται για νέα έργα Data Center, είτε πρόκειται για προσαρμογή των ήδη ανακοινωθέντων, διατηρεί μια ευφορία γύρω από τον κλάδο. Η ολοκλήρωση του DC της DLR στο Ηράκλειο, ή εξέλιξη των DC στην Αττική (Microsoft, DAMAC, Data4) το DC της ΔΕΗ στην Πτολεμαίδα, το Daidalos (με τη χρήση υπερυπολογιστή της HPE) είναι μερικές από τις πρόσφατες εξελίξεις στον χώρο. Επιπλέον, έχουμε νέες υποθαλάσσιες και χερσαίες οδεύσεις οπτικών ινών, η συνέχιση τους ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας, και η εξέλιξη των υπηρεσιών cloud σε edge-cloud, AI-inference και η ολοένα και περισσότερο αυτοματοποίηση και η ψηφιοποίηση της καθημερινότητάς μας.
Η επαγγελματική μου ενασχόληση, εδώ 28 χρόνια, στον χώρο των data center, σε συνδυασμό με τον ενδιαφέρον μου να προσφέρω στην ανάπτυξη του κλάδου στην Ελλάδα, με έχει φέρει σε επαφή με επενδυτές, εταιρείες ενεργειας, βιομηχανίες, εταιρείες πληροφορικής και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού.
Τα συμφωνητικά εμπιστευτικότητας δεν επιτρέπουν να αναφέρουμε λεπτομέρειες, άλλα εταιρείες ενέργειας έχουν ολοκληρώσει μελέτες για data center στις περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, ελληνική βιομηχανία έχει ολοκληρώσει μελέτες για τις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας, ενώ είναι σε εξέλιξη μελέτες για επενδύσεις Data Center στις περιοχές Αλεξανδρούπολης, Ιωαννίνων, και Μεγαλόπολης. Από την άλλη αρκετοί επενδυτές κι ενδιαφερόμενοι υποχώρησαν μόλις κατάλαβαν την τι περιλαμβάνει μια τέτοια επένδυση.
Οι επαφές αυτές δείχνουν από τη μία τη διάθεση επενδύσεων, από την άλλη δείχνουν την έλλειψη κατανόησης της πολυπλοκότητας ενός τέτοιου έργου. Και είναι λογικό να υπάρχει έλλειψη κατανόησης, κυρίως γιατί δεν έχουν ενημερωθεί σωστά. Θεωρούν πως ένα μεγάλο τεμάχιο, κοντά σε κάποιο υποσταθμό ή κάποιο υπάρχον κτίριο, είναι αρκετά κριτήρια για μια τέτοια επένδυση. Ας μην είμαστε όμως άδικοι, τα ίδια ακριβώς αντιμετωπίζουμε και σε άλλες χώρες, εκεί όπου η αγορά των data center είναι σαφώς πιο ώριμη. Έχω παρόμοια παραδείγματα και από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες στην Ευρώπη και Ασία.
Τι θα πρέπει να προσέξουν λοιπόν οι επενδυτές. Πρέπει να συνεργαστούν με εταιρείες που είναι του χώρου, με χρόνια εμπειρίας και που δείχνουν ένα σοβαρό πορτφόλιο παρόμοιων έργων. Να φροντίσουν να δημιουργήσουν έναν φάκελο με τις απαραίτητες μελέτες που απαιτούνται. Ποια είναι τα ελάχιστα απαραίτητα δικαιολογητικά και μελέτες που θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί.
Πρώτο και βασικότερο είναι πρόσβαση σύνδεση σε μεγάλη ισχύ ενέργειας/ρεύματος. Θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία με τους φορείς όπως ΑΔΜΗΕ/ΔΕΔΔΗΕ, και θα απαιτηθεί να υπάρχει προσφορά σύνδεσης για συγκεκριμένα MW και το χρονικό πλαίσιη της εγκατάστασης.
Στη συνέχεια να έχουν φροντίσει να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι απαραίτητες αδειοδότησης, όπως περιβαλλοντικές, χρήση νερού δικτύου (όπου/αν απαιτείται), κλπ.
Να ολοκληρώσουν μελέτες για πρόσβαση σε δίκτυα οπτικών ινών, ενώ θα προτιμηθούν οι προσφορές σύνδεσης για συγκεκριμένα GB με παρόχους τηλεπικοινωνιακών δικτύων.
Και τέλος να έχουν ολοκληρωθεί μια μελέτη σκοπιμότητας, που καταδεικνύει την καταλληλότητα του χώρου, και ένα σχέδιο master plan που δείχνει ένα data center που μπορεί να κατασκευαστεί.
Η ερώτηση που λαμβάνω όταν έχω εξηγήσει τα παραπάνω, είναι: “Ναι αλλά θα βρούμε πελάτη;” ή “Θα μας βρείτε αγοραστή;”
Ακόμα και με όλα τα παραπάνω ολοκληρωμένα, καμία εγγύηση δεν υπάρχει πως θα υπάρξει πώληση σε hyperscaler ή DC Operator, ή άλλον tenant). Κανένας σύμβουλος, ή μελετητικό γραφείο (που εξειδικεύεται στο χώρο), ή άλλος από τον χώρο, όσα χρόνια κι αν δραστηριοποιείται, δεν θα εγγυηθεί την πώληση του τεμαχίου. Το μόνο που μπορεί να εγγυηθεί είναι πως ο φάκελος μελέτης θα βρεθεί στους κατάλληλους, οι οποίοι αυτοί θα αποφασίσουν, με βάση τις προτεραιότητες τους, αν θα προχωρήσουν σε κάποια πράξη διεκπεραίωσης. Ακόμα κι αν αποφασίσουν να υπάρξει κάποια αγορά/διεκπεραίωση, αυτή μπορεί να έρθει με διάφορες μορφές, ή σε χρονικά πλαίσια τα οποία να μην ευθυγραμμίζονται με αυτά του πωλητή.
Η επένδυση στον χώρο των data center, δεν είναι απλή. Δεν είναι επένδυση σε κατοικίες, ή απλό επαγγελματικό κτίριο. Ένα τέτοιο έργο έχει μεγάλο χρόνο υλοποίησης - στις ΗΠΑ εκτιμάται από 3-5 χρόνια, ανάλογα το μέγεθος και τις υποδομές πέριξ του τεμαχίου - με μεγάλους χρόνους παράδοσης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού (μερικά συστήματα χρειάζονται ως και 3 χρόνια να παραδοθούν), και απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό για τις εγκαταστάσεις.
Ποιες είναι λοιπόν οι προβλέψεις μου για τις εξελίξεις του κλάδου αυτού στην Ελλάδα. Πρώτον, αν δεν πίστευα σε αυτό, δεν θα είχα ξοδέψει τόσο χρόνο τους τελευταίους μήνες με επενδυτές στην Ελλάδα, συζητώντας ή ολοκληρώνοντας μελέτες για αυτούς.
Δεύτερον, είμαι αισιόδοξος και πιστεύω πως λόγω της γεωστρατηγικής μας θέσεις, των διασυνδέσεων μας, το επενδυτικό πλαίσιο που δημιουργείται στην χώρα, και βέβαια τα χρηματοδοτικά προγράμματα που παρέχονται δημιουργούν κλίμα θετικό για την κατασκευή data center. Τρίτον, υπάρχουν μελέτες που προβλέπουν πως η τιμή ενέργειας στην Ελλάδα θα έχει καθοδική πορεία τα επόμενα χρόνια, κυρίως λόγω της επεκτασιμότητας του καλωδιακού δικτύου με υποθαλάσσιες διασυνδέσεις προς Μέση Ανατολή, αλλά και των ολοένα αυξανόμενων επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές, κάνοντας την τιμή ακόμα πιο ελκυστική και ανταγωνίσιμη με άλλες χώρες της Μεσογείου.
Η Ελλάδα μπορεί να περάσει από απλό χώρο συγκέντρωσης μερικών racks πληροφορικών συστημάτων, σε ισχυρό περιφερειακό κόμβο. Αλλά ο αγώνας είναι μαραθώνιος και όχι αγώνας δρόμου μικρής απόστασης.
*Ο Σπύρος Λιώλης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός, με την Ramboll, με 25ετη παρουσία στα data center. Έχει μελετήσει, σχεδιάσει και κατασκευάσει δεκάδες data center σε περισσότερες από 60 χώρες, εκατοντάδων MW, για hyperscalers, DC colocation & operators, ενώ είναι από τους πρωτοπόρους των Giga DC. Θα τον συναντήσετε συχνά ως ομιλητή σε Conferences, όπως Data Center Dynamics, Data Center World, 7x24 International Exchange και Data Cloud World Congress
