Στη Θεσσαλονίκη, η ΕΥΑΘ καλείται να διασφαλίσει την επάρκεια και την ποιότητα του νερού σε ένα περιβάλλον όπου η αβεβαιότητα γύρω από τους υδατικούς πόρους και το ενεργειακό κόστος εντείνεται. Μέσα από ένα φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα που ξεπερνά τα 200 εκατ. ευρώ, η εταιρεία υλοποιεί δράσεις σε πολλαπλά μέτωπα: εκσυγχρονισμό υποδομών, ψηφιακό μετασχηματισμό με την εγκατάσταση έξυπνων υδρομέτρων, διπλασιασμό της δυναμικότητας του μεγαλύτερου διυλιστηρίου νερού της πόλης, αλλά και στροφή σε πράσινη ενέργεια μέσω PPAs.
Στόχος είναι η βιώσιμη και αξιόπιστη παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Θεσσαλονίκης απέναντι σε ακραίες συνθήκες. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Άγις Παπαδόπουλος, Πρόεδρος της ΕΥΑΘ Α.Ε. αναλύει τις στρατηγικές κατευθύνσεις της εταιρείας, τις επενδύσεις-«game changer» για την πόλη, αλλά και τις προκλήσεις που συνοδεύουν τη μετάβαση σε μια νέα εποχή για τη διαχείριση του νερού.
Συνέντευξη στην Μαρία Γεωργιάδου
Έχετε αναφέρει ότι το 2024 ήταν το θερμότερο και πιο άνυδρο έτος στην Ελλάδα. Ποια είναι η μακροπρόθεσμη στρατηγική της ΕΥΑΘ για τη διασφάλιση της επάρκειας νερού στη Θεσσαλονίκη, πέρα από τις μετρήσεις στον Αλιάκμονα;
Η εξασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος στην ύδρευση και την αποχέτευση είναι ο στρατηγικός μας στόχος και η υποχρέωσή μας έναντι των πολιτών της περιοχής στην οποία δραστηριοποιούμαστε. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται οι δράσεις μας που κινούνται σε δύο άξονες: (α) τον εκσυγχρονισμό των υποδομών μας για τη βέλτιστη διαχείριση όλου του κύκλου του νερού και (β) την αύξηση του διαθέσιμου υδατικού πόρου. Ως προς το πρώτο, στα τέλη Σεπτεμβρίου ξεκινάμε την εγκατάσταση 200.000 συνολικά έξυπνων υδρομέτρων στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης, έργο κομβικής σημασίας για τον ψηφιακό μας μετασχηματισμό. Με την υλοποίησή του, σε συνδυασμό με την πρόσφατη εγκατάσταση στη Θεσσαλονίκη 50.000 νέων οικιακών υδρομέτρων υψηλής ακρίβειας, θα έχουμε καταφέρει να αντικαταστήσουμε τον μισό υδρομετρικό στόλο της ΕΥΑΘ με μετρητές ακριβείας.
Οι εργασίες συντήρησης του υδαταγωγού της Αραβησσού εν λειτουργία, που άρχισαν το 2020, είναι επίσης σε εξέλιξη και προγραμματίζεται να διατεθούν άλλα 5 εκατ. ευρώ, διασφαλίζοντας έτι περαιτέρω την ομαλή υδροδότηση της Θεσσαλονίκης από αυτήν τη δεύτερη βασική πηγή υδροληψίας.
Ως προς το (β), έχει ξεκινήσει η μεγάλη μας επένδυση ύψους 21,7 εκατ. ευρώ για το διπλασιασμό της δυναμικότητας της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού Θεσσαλονίκης (ΕΕΝΘ) στη Νέα Ιωνία, έργο που θα προσθέσει επιπλέον 150.000 κ.μ. νερού ημερησίως στα ήδη διαθέσιμα. Οι ποσότητες αυτές θα μας επιτρέψουν να επεκταθούμε σε νέες περιοχές, όπως η Μυγδονία, ο Δήμος Θερμαϊκού, ο Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη κι η Θέρμη. Εντωμεταξύ, υλοποιούνται επιμέρους έργα υποδομής, απαραίτητα για τον ίδιο σκοπό της επέκτασης, όπως η αναβάθμιση της διπλής δεξαμενής στον Εύοσμο, ο προγραμματισμός αναβάθμισης της δεξαμενής στην Καλαμαριά για τη μελλοντική υδροδότηση του δήμου Θερμαϊκού και η διεκδίκηση συγχρηματοδότησης για την αναβάθμιση της δεξαμενής του Ωραιοκάστρου, προκειμένου έτσι να υδροδοτηθεί κι η περιοχή της Μυγδονίας.
Οι μελέτες δείχνουν ότι η Θεσσαλονίκη δεν αντιμετωπίζει κίνδυνο λειψυδρίας για τα επόμενα 5-8 χρόνια. Ωστόσο, πόσο ασφαλής είναι αυτός ο χρονικός ορίζοντας, εάν λάβουμε υπόψη τα σενάρια ακραίας κλιματικής κρίσης;
Η ΕΥΑΘ δεν χαράσσει την εθνική στρατηγική για τα ύδατα. Είναι διαχειριστής του υδατικού πόρου και, στο μέτρο που της αναλογεί, διαμορφώνει επιχειρησιακά σενάρια αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της δουλειάς ειδικών επιστημόνων που κάνουν μεσοπρόθεσμες κλιματολογικές και υδρολογικές προβλέψεις. Οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις ενέχουν σημαντική αβεβαιότητα, ακριβώς λόγω της κλιματικής κρίσης. Για τους λόγους αυτούς επεξεργαζόμαστε εναλλακτικές λύσεις, που να είναι ρεαλιστικές και βιώσιμες.
Στο πλαίσιο αυτό εξετάζουμε μέτρα που θα μειώσουν την εξάρτησή μας από μία μόνο βασική πηγή υδροδότησης, αξιοποιώντας εναλλακτικές λύσεις (π.χ. αφαλατώσεις, ανακύκλωση νερού, φράγματα ή γεωτρήσεις) και αποθηκευτικούς χώρους (ταμιευτήρες). Παράλληλα, με τη χρήση νέων τεχνολογιών, όπως οι έξυπνοι μετρητές κι η προηγμένη τηλεμετρία, αλλά και οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης στη διαχείριση των δικτύων μας, βελτιώνουμε την απόκρισή μας έναντι ακραίων καιρικών φαινομένων. Τέλος, μέσα από εκστρατείες ενημέρωσης και δημιουργία κινήτρων για την εξοικονόμηση του πόρου, στοχεύουμε στην ανάπτυξη της συνείδησης των καταναλωτών ότι το νερό είναι ένας πεπερασμένος και πολύτιμος πόρος.
Το κόστος ενέργειας επηρέασε σημαντικά τα οικονομικά αποτελέσματα της ΕΥΑΘ. Ως ειδικός στα ενεργειακά, ποιος είναι ο ρόλος των PPAs και της πράσινης ενέργειας στη βιωσιμότητα της εταιρείας και πώς αυτό συνδέεται με το σχέδιο μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος;
Η πρόσβασή μας σε πράσινη ενέργεια μέσα από τα PPAs μάς επιτρέπει να καταναλώνουμε 100% ανανεώσιμη ενέργεια χωρίς επένδυση σε ιδιόκτητες υποδομές, να μειώνουμε τις εκπομπές CO₂ και να έχουμε ένα πιο σταθερό ενεργειακό κόστος στην ευμετάβλητη αγορά της ενέργειας. Μας επιτρέπει να πετύχουμε τους ESG στόχους που έχουμε θέσει, να ικανοποιούμε τις κανονιστικές απαιτήσεις, ευρωπαϊκές και εθνικές, και ακόμη ενισχύει την ανταγωνιστικότητά μας σε πεδία που προτάσσουν τα πράσινα κριτήρια.
Τα PPAs είναι ένα στρατηγικό εργαλείο για επιχειρήσεις που θέλουν να συνδυάσουν την οικονομική αποδοτικότητα με την περιβαλλοντική υπευθυνότητα. Αρκεί να σας πω ότι έχουμε ήδη μειώσει το ανθρακικό μας αποτύπωμα κατά 60%, ενώ το 2024, που το ΡΡΑ ήταν σε ισχύ 8 μήνες, μειώσαμε το ενεργειακό μας κόστος κατά 12%. Σημειωτέον ότι η ΕΥΑΘ πρώτη διενήργησε δημόσιο διαγωνισμό βάσει του Ν. 4412 για μία διμερή σύμβαση προμήθειας ενέργειας (PPAs).
Στην αναβάθμιση των μονάδων, πόσο μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας αναμένεται και πώς αυτό συνδέεται με τη μείωση του λειτουργικού κόστους;
Η ΕΥΑΘ συνεχίζει να καταβάλλει συστηματικές προσπάθειες για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των υποδομών της, ενσωματώνοντας σταδιακά ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο σύνολο των δραστηριοτήτων της. Μέσα από στρατηγικές και επενδύσεις, στοχεύει στη βελτιστοποίηση της ενεργειακής χρήσης, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και ενισχύοντας τη βιωσιμότητά της σε κάθε τομέα λειτουργίας. Το 2024, η συνολική κατανάλωση ενέργειας ανήλθε σε 139 GWh, ενώ την τελευταία τριετία μειώσαμε την κατανάλωσή μας κατά περίπου 15% αυξάνοντας παράλληλα την παραγωγή νερού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, με την αναβάθμιση του βιολογικού καθαρισμού της Σίνδου (ΕΕΛΘ) και την αξιοποίηση του παραγόμενου βιοαερίου στη μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού - θερμότητας, καλύπτουμε πάνω από το 70% της κατανάλωσης του βιολογικού μας.
Αναφορικά με τα έξυπνα υδρόμετρα, πρόκειται για τη μεγαλύτερη σύμβαση στον ελλαδικό χώρο. Τι θα σημαίνει για τον πολίτη της Θεσσαλονίκης η χρήση των έξυπνων υδρομέτρων στην καθημερινότητά του;
Με την υλοποίηση της σύμβασης αυτής, σε συνδυασμό με την εγκατάσταση στη Θεσσαλονίκη 50.000 νέων οικιακών υδρομέτρων υψηλής ακρίβειας όπως σας είπα, θα έχουμε ήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα στην ψηφιακή μας μετάβαση. Η επιλογή των υδρομέτρων που θα αντικατασταθούν, χωρίς καμία επιβάρυνση για τους καταναλωτές, θα γίνει με κριτήρια κυρίως παλαιότητας, ενώ θα συνυπολογιστούν παράγοντες όπως η συνδεσιμότητα, ο υδραυλικός σχεδιασμός των δικτύων διανομής και η διαχείριση του νερού στις ζώνες υδροδότησης.
Στόχος μας είναι η δημιουργία μιας διαφανούς, άμεσης και εντέλει ψηφιακά διασυνδεδεμένης σχέσης της εταιρείας με τον καταναλωτή και φυσικά η εξοικονόμηση του πόρου. Ο καταναλωτής θα έχει πλέον τη δυνατότητα να παρακολουθεί την κατανάλωση του νερού και τις χρεώσεις στο σπίτι ή τον επαγγελματικό του χώρο και να ειδοποιείται αυτόματα για τυχόν διαρροή, μειώνοντας έτσι δραστικά τον κίνδυνο ζημιών.
Το 2026 προγραμματίζεται αύξηση τιμολογίων. Με ποια κριτήρια καθορίζεται αυτή η αύξηση και πώς θα διασφαλίσετε ότι δεν θα δημιουργήσει κοινωνικές ανισότητες;
Αντιλαμβάνεστε ότι η αύξηση των τιμολογίων στην ύδρευση και την αποχέτευση είναι ένα σύνθετο και κοινωνικά ευαίσθητο ζήτημα. Ακολουθείται μια συγκεκριμένη διαδικασία, που βασίζεται σε τεχνικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, με στόχο την οικονομική βιωσιμότητα των παρόχων ύδρευσης, χωρίς όμως να θίγονται και οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Η πρότασή μας περιλαμβάνει κοστολόγηση των υπηρεσιών ύδρευσης (λειτουργικά έξοδα, περιβαλλοντικές υποχρεώσεις και το μέρος του κόστους επενδύσεων και υποδομών που δεν γίνεται με δημόσιους πόρους). Η τελική απόφαση βεβαίως ανήκει στον ρυθμιστικό φορέα, τη ΡΑΑΕΥ εν προκειμένω, με κριτήρια το αν η αύξηση είναι τεκμηριωμένη, αν πληρούνται κριτήρια ανάκτησης κόστους και οικονομικής αποδοτικότητας και βεβαίως αν διασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή.
Στην πρότασή μας προς τη ΡΑΑΕΥ οι λελογισμένες αυξήσεις που ζητήσαμε συνοδεύονται από κοινωνικές πολιτικές αντιστάθμισης, με κοινωνικά τιμολόγια και κλιμακωτή τιμολόγηση - οι υψηλότερες κλίμακες κατανάλωσης χρεώνονται περισσότερο στη λογική αποτροπής της σπατάλης του νερού. Φυσικά, προβλέπονται προγράμματα υποστήριξης με διακανονισμούς για ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η ΕΥΑΘ έχει να αυξήσει τα τιμολόγιά της από το 2019 και έχουν μεσολαβήσει σημαντικές εξελίξεις στον χώρο της ενέργειας, αλλά και των υλικών όπως ο χάλυβας, το τσιμέντο, τα χημικά και τα πλαστικά, που αύξησαν δραματικά τα κόστη.
Η ΕΥΑΘ επενδύει σε νέες ψηφιακές υπηρεσίες. Πώς αλλάζει η εξυπηρέτηση του πολίτη και ποιες είναι οι προκλήσεις στη μετάβαση αυτή;
Οι νέες ψηφιακές μας υπηρεσίες είναι καταρχήν μια πρόκληση για μας, να μετεξελιχθούμε τεχνολογικά κι επιχειρησιακά, είναι όμως και κλειδί για την ανθεκτικότητα των υπηρεσιών μας, ενόψει κλιματικής κρίσης, αστικοποίησης και πίεσης στους υδάτινους πόρους. Στους καταναλωτές μας προσφέρουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες και προσωποποιημένη ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο για την κατανάλωση, τις χρεώσεις και το υπόλοιπο του λογαριασμού τους, ιστορικά δεδομένα για τις καταναλώσεις τους, έγκαιρη ειδοποίηση για διαρροές ή ασυνήθιστες καταναλώσεις, ευκολία στην εξυπηρέτηση και τις συναλλαγές με την εταιρεία μας (ηλεκτρονικές πληρωμές, οnline αιτήσεις κ.λπ.).
Για την εταιρεία μας οι υπηρεσίες αυτές δεν είναι απλώς τεχνική αναβάθμιση, είναι ένας στρατηγικός μετασχηματισμός που προσφέρει αυτοματισμό και μείωση λειτουργικού κόστους, βελτιστοποίηση του δικτύου με τον έγκαιρο εντοπισμό των βλαβών, ακριβείς χρεώσεις με βάση τις πραγματικές καταναλώσεις, καλύτερη σχέση με τον πελάτη και φυσικά υποστήριξη των ESG στόχων μας.
Το επενδυτικό πλάνο περιλαμβάνει επεκτάσεις και αναβαθμίσεις σε βιολογικούς καθαρισμούς, διυλιστήρια και δίκτυα. Ποιο από αυτά τα έργα θεωρείτε «game changer» για την πόλη και γιατί;
Το επενδυτικό μας πλάνο για το 2023-2028 ανέρχεται στα 208 εκατ. ευρώ. Στο πλάνο ξεχωρίζει η εγκατάσταση των έξυπνων υδρομετρητών για τους λόγους που σας προανέφερα, καθώς επίσης η επέκταση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού Θεσσαλονίκης, που θα διπλασιάσει την παραγωγή ύδατος και θα αυξήσει τελικά τον κύκλο εργασιών μας κατά 40% περίπου. Η κάλυψη των αναγκών περισσότερων περιοχών, με νερό υψηλής ποιότητας και η παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσίες είναι, νομίζω, σημεία αιχμής για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.
Έχουν ακουστεί σκέψεις για συγχωνεύσεις της ΕΥΑΘ με άλλες ΔΕΥΑ. Τι πλεονεκτήματα και τι δυσκολίες θα είχε μια τέτοια κίνηση;
Είμαστε μια κερδοφόρα εταιρεία, χωρίς δανεισμό, με καλή ρευστότητα και προφανώς χαιρετίζουμε την επέκταση της ζώνης ευθύνης μας σε όμορους δήμους. Μία τέτοια επέκταση είναι άλλωστε και τεχνικά λογική, καθώς η διαχείριση του νερού, όπως και των άλλων υποδομών, δεν υπόκειται κατ’ ανάγκην σε διοικητικούς περιορισμούς. Ωστόσο, αυτό θα πρέπει να γίνει με ΔΕΥΑ που δεν φέρουν οικονομικά βάρη και βεβαίως θα πρέπει να γίνει μετά από προσεκτικό σχεδιασμό των έργων διασύνδεσης, όπου αυτά απαιτούνται. Επίσης, απαιτείται η λεπτομερής αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, ειδικά σε δήμους που έχουν και αγροτικές περιοχές, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά το νέο, ενοποιημένο σύστημα υδροδότησης. Τέλος, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η επέκταση της ΕΕΝΘ, για να υπάρχουν οι απαιτούμενες ποσότητες νερού. Κατά συνέπεια, απαιτείται προγραμματισμός, ευελιξία και βέβαια η εξασφάλιση των σχετικών πόρων, τόσο οικονομικών όσο και ανθρώπινου δυναμικού. Ειδικά το τελευταίο δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένο.
Όταν ολοκληρωθεί το επενδυτικό πρόγραμμα πώς φαντάζεστε την ΕΥΑΘ;
Ζητούμενο είναι η ΕΥΑΘ να είναι ένας τεχνολογικά σύγχρονος, οικονομικά εύρωστος, περιβαλλοντικά βιώσιμος και εξωστρεφής οργανισμός. Οραματιζόμαστε ένα μέλλον όπου η υπεύθυνη διαχείριση των υδάτινων πόρων θα συνδυάζεται με την επιχειρησιακή αριστεία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Επιδιώκουμε την επίτευξη των νέων αυστηρότερων απαιτήσεων ποιότητας για το νερό που έχει θέσει ως στόχο η Ε.Ε., την ανακύκλωση του νερού από τους βιολογικούς καθαρισμούς και τη βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχουμε. Αυτά μεταφράζονται σε δείκτες όπως η μείωση του υδάτινου αποτυπώματός μας κατά 20% και η μείωση του μη τιμολογούμενου νερού κατά 50% έως το 2030, αλλά και η μείωση του χρόνου απόκρισης σε αιτήματα για συνδέσεις σε νέες περιοχές και απόκρισης σε βλάβες.
Ως προς την εξωστρέφεια, συνεργαζόμαστε με ομοειδείς οργανισμούς από την Κύπρο και τη Βόρεια Μακεδονία ως τη Ρουμανία, ενώ στην Ελλάδα υποστηρίζουμε τεχνικά τους δήμους Χίου, Ρόδου και βέβαια δήμους στην Κεντρική Μακεδονία, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία που έχουμε αναπτύξει. Από φέτος είμαστε μέλος του Leading Utilities of the World, ενός οργανισμού στον οποίο συμμετέχουν κατόπιν προσκλήσεως περίπου 100 οργανισμοί ύδρευσης απ’ όλο τον κόσμο, γεγονός που θεωρώ ότι αποτελεί αναγνώριση της δουλειάς μας.
Ευελπιστούμε ότι ως διοίκηση έχουμε θέσει τις βάσεις για το μέλλον και συνεχίζουμε να δουλεύουμε καθημερινά στην κατεύθυνση αυτή.
