Tα οφέλη, τις προκλήσεις και τους στόχους της σωστής διαχείρισης των αποβλήτων μπαταριών αναλύει σε συνέντευξή του στο Liberal, ο Διευθύνων Σύμβουλος της COMBATT A.E, Δρ. Διονύσης Μπουντουβάς.
Επιπλέον, εξηγεί γιατί η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου είναι αναγκαιότητα και γιατί ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τις μπαταρίες θεωρείται ορόσημο στην πορεία εφαρμογής των αρχών της κυκλικής οικονομίας.
Επισημαίνει ότι η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει την παρουσία της στον τομέα των μπαταριών και εξηγεί, με αφορμή το πρόσφατο black out στην Ιβηρική, γιατί η αποθήκευση ενέργειας και η ενίσχυση των δικτύων είναι επιτακτική αναγκαιότητα.
Τέλος, αναλύει τους στόχους που θέτει ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός και αναφέρεται στο πως η Combatt λειτουργεί ως σύμμαχος της κυκλικής οικονομίας.
Συνέντευξη στη Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
Κύριε Μπουντούβα, ποιο είναι το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των ρευμάτων αποβλήτων;
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 η ΕΕ έχει θεσπίσει της έννοια της Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού-ΔΕΠ (EPR - Extended Producing Responsibility) που επιβάλλει στις εταιρείες που διαθέτουν προϊόντα στην αγορά να αναλαμβάνουν και την ευθύνη για τη διαχείριση των προϊόντων αυτών όταν θα καταστούν απόβλητα.
Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι οι κατασκευαστές και οι εισαγωγείς υποχρεούνται να οργανώνουν, να συντονίζουν και να χρηματοδοτούν τη διαχείριση των αποβλήτων. Οι υπόχρεοι παραγωγοί μπορούν να φέρουν εις πέρας αυτήν την υποχρέωσή τους είτε μόνοι τους είτε μαζί με άλλους. Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για ατομικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων, στη δεύτερη περίπτωση για συλλογικά. Όπως αντιλαμβάνεστε, τα συλλογικά συστήματα είναι πιο διαδεδομένα σε όλη την Ευρώπη για λόγους οργάνωσης, κόστους και αποτελεσματικότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τη λειτουργία τόσο των ατομικών όσο και των συλλογικών συστημάτων απαιτείται αδειοδότηση από τον αρμόδιο φορέα κάθε κράτους-μέλους.
Στην Ελλάδα είναι ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) που εγκρίνει τα επιχειρηματικά σχέδια των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων και παρακολουθεί την ορθή εφαρμογή τους.
Πού τελικά μπορεί να συμβάλει η ορθή διαχείριση των αποβλήτων; Ποια είναι τα οφέλη αυτής ιδιαίτερα σήμερα, με όλες αυτές τις προκλήσεις που έρχεται αντιμέτωπη η παγκόσμια κοινότητα;
Πλέον, είμαστε σε μια εποχή που η περιβαλλοντική συνείδηση και δράση είναι προϋπόθεση όχι μόνο για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά για τη διαιώνιση της ύπαρξης του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη. Διαχειριζόμενοι σωστά τα απόβλητα προστατεύουμε το περιβάλλον, μεριμνούμε για τη δημόσια υγεία, εξοικονομούμε φυσικούς πόρους και ενέργεια και στηρίζουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Οφείλουμε να εγκαταλείψουμε το γραμμικό μοντέλο «παραγωγή - χρήση - απόρριψη» και να υιοθετήσουμε τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Πρέπει να μπούμε σε μια λογική όπου ο κύκλος θα κλείνει, που θα παίρνουμε πίσω όσο το δυνατόν περισσότερες πρώτες ύλες και ενέργεια μπορούμε.
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η ΕΕ προσπαθεί σημαντικά να ρυθμίσει την αγορά προς αυτή την κατεύθυνση. Όσον αφορά τις μπαταρίες, είμαστε στην αρχή μιας εντελώς καινούργιας εποχής. Το καλοκαίρι του 2023 εγκρίθηκε από την Επιτροπή και ψηφίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τις μπαταρίες και τα απόβλητα μπαταριών. Ο Κανονισμός τέθηκε σε ισχύ τον Φεβρουάριο του 2024 και αποτελεί ορόσημο καθώς είναι το πρώτο νομικό κείμενο της ΕΕ που ενσωματώνει πλήρως τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.
Να μου επιτρέψετε να υπογραμμίσω εδώ πως οι μπαταρίες δεν επελέγησαν τυχαία ως η πρώτη προϊοντική κατηγορία που καλείται δια νόμου να εφαρμόσει τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Οι μπαταρίες συνδέονται άμεσα με τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η παγκόσμια κοινότητα που έχουν να κάνουν με τη γενικότερη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, την πάλη ενάντια στην κλιματική κρίση, την πράσινη ενεργειακή μετάβαση και την ηλεκτροκίνηση.
Βλέπουμε, όμως, ότι ο διάλογος στην Ελλάδα για το κομμάτι των μπαταριών έχει ανοίξει αρκετά και εγχώρια, με το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας να προχωρά με fast track διαδικασίες τον διαγωνισμό μπαταριών. Με αφορμή και το πρόσφατο μπλακ άουτ στην Ιβηρική Χερσόνησο, όλοι κάνουν λόγο για την αναγκαιότητα της αποθήκευσης ενέργειας μέσω των μπαταριών.
Ορθώς έχει ανοίξει αυτή η συζήτηση, αν και καθυστερήσαμε λίγο. Βέβαια, δεν είμαστε οι μόνοι, πολλές φορές η ίδια η πραγματικότητα ξεπερνά και τις πιο καλά οργανωμένες κοινωνίες. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, θα συνέβαιναν τόσα γεγονότα ταυτόχρονα. Η κλιματική κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και η γενικότερη γεωπολιτική αστάθεια μας φέρνουν μπροστά σε μια νέα εποχή.
Πρέπει να αντιμετωπιστεί και το κομμάτι της αλλαγής παραγωγικού μοντέλου, να ενισχυθεί η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ αλλά ταυτόχρονα να προετοιμάσουμε και τα δίκτυα διανομής. Από ό,τι φάνηκε και από το black out της Ιβηρικής Χερσονήσου, τα δίκτυα δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένα και προστατευμένα.
Η αυξημένη ανάγκη για παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ) σε συνδυασμό με την εντεινόμενη ζήτηση για λύσεις αποθήκευσης ενέργειας οδηγεί σε ραγδαία ανάπτυξη της αγοράς μπαταριών. Απαιτούνται πλέον ουσιαστικές αλλαγές και στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, τόσο σε επίπεδο τεχνολογιών όσο και ρυθμιστικού πλαισίου.
Οι μπαταρίες στηρίζουν την πράσινη ενεργειακή μετάβαση και η ορθή και αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο.
Θα επιτύχουμε τους στόχους που προβλέπει ο κανονισμός; Στο μεταξύ, βλέπουμε ότι κι ο ανταγωνισμός από την Κίνα στις επενδύσεις μπαταριών είναι μεγάλος.
Ο κανονισμός εισάγει πολλές καινοτομίες και θέτει φιλόδοξους στόχους. Σε ό,τι αφορά την επίτευξη των στόχων στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε καλό σημείο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εφησυχάζουμε.
Ο δικός μας ρόλος, ως οργάνωση ευθύνης παραγωγού, είναι να διασφαλίζουμε ότι οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία τηρούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Με ορθή περιβαλλοντικά διαχείριση και τεχνοοικονομική αποτελεσματικότητα. Το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης της COMBATT, λειτουργεί μέσω ενός πανελλαδικού δικτύου με περισσότερους από 70 αδειοδοτημένους συνεργάτες για τη συλλογή, την αποθήκευση και την ανακύκλωση των αποβλήτων της μπαταρίας.
Σε ό,τι αφορά τις μπαταρίες μολύβδου-οξέος υπάρχουν στην Ελλάδα εξειδικευμένες μονάδες ανακύκλωσης ικανές να καλύψουν τις παραγόμενες ποσότητες αποβλήτων. Για τη νέα τεχνολογία μπαταριών ιόντων λιθίου, δεν υπάρχουν επί του παρόντος στην Ελλάδα μονάδες ανακύκλωσης και οι (μικρές προς το παρόν) παραγόμενες ποσότητες αποβλήτου μεταφέρονται προς ανακύκλωση στο εξωτερικό. Και στην Ευρώπη βέβαια η ανακυκλωτική δυναμικότητα για μπαταρίες ιόντων λιθίου υπολείπεται σήμερα της παραγόμενης ποσότητας των αποβλήτων.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειώσουμε την πρωτοκαθεδρία των Ασιατών και ιδιαίτερα των Κινέζων, τόσο στον τομέα της παραγωγής νέων όσο και της ανακύκλωσης αποβλήτων μπαταριών. Η Ευρώπη οφείλει να επιταχύνει τους ρυθμούς επενδύσεων τόσο για την παραγωγή μπαταριών όσο και για την ανακύκλωσή των αποβλήτων.
Εμείς στην COMBATT παρακολουθούμε στενά τις ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις, και συμμετέχουμε ενεργά στα διεθνή fora. Είμαστε τακτικό μέλος της EUCOBATT (ευρωπαϊκός σύνδεσμος των οργανώσεων ευθύνης παραγωγού) και συνδεδεμένα μέλη με τη EUROBAT (Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Κατασκευαστών Μπαταριών) και συμβάλλουμε ενεργά στην απαιτούμενη αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου, μεταφέροντας ταυτόχρονα στην Ελλάδα τη Διεθνή και την Ευρωπαϊκή τεχνογνωσία.
Πάνω σε αυτό, ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι σας σαν εταιρεία για το άμεσο μέλλον;
Πρώτη μας προτεραιότητα είναι να ανταποκριθούμε με τον καλύτερο, οικονομικότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο στις υποχρεώσεις των παραγωγών που συνεργάζονται μαζί μας.
Προτεραιότητα επίσης για εμάς είναι η ενημέρωση της αγοράς και του ευρύτερου κοινού. Χρειάζεται διάδοση και εμβάθυνση της γνώσης και πιστεύοντας ότι η αλλαγή νοοτροπίας ξεκινάει από τις νεότερες γενιές δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία και στη μαθηματική κοινότητα.
Σημαντικό πεδίο, στο οποίο εργαζόμαστε εντατικά, είναι η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που απαιτεί η νέα εποχή και οι προκλήσεις που φέρνει μαζί της. Στην κατεύθυνση αυτή συνεργαζόμαστε στενά με το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας καθώς και με τον ΕΟΑΝ, με στόχο να συμβάλλουμε στην υπέρβαση των όποιων εμποδίων και την επίλυση των προβλημάτων.
Επιτρέψτε μου να αναφερθώ και στην ανάγκη της ψηφιοποίησης των διαδικασιών διαχείρισης των αποβλήτων. Στην Ελλάδα έχουν γίνει σημαντικά βήματα αλλά ο τομέας της διαχείρισης των αποβλήτων μπαταριών απαιτεί σημαντικές παρεμβάσεις για να εναρμονιστεί με τις απαιτήσεις του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού. Εμείς εργαζόμαστε συστηματικά σε αυτή την κατεύθυνση. Σχεδιάσαμε και λειτουργούμε ηλεκτρονική πλατφόρμα για την καταγραφή και παρακολούθηση της διακίνησης του απόβλητου της μπαταρίας σε πραγματικό χρόνο.
Η πλατφόρμα έχει βραβευθεί τόσο για την τεχνική της επάρκεια όσο και για την περιβαλλοντική της καινοτομία. Συνεχίζουμε σχεδιάζοντας εφαρμογές για χρήση σε κινητές συσκευές. Στόχος μας είναι να απλουστεύσουμε όσο μπορούμε τις διαδικασίες και να αναβαθμίσουμε την ποιότητα και την ακρίβεια των δεδομένων.
