Τις σημαντικές προοπτικές που ανοίγονται για τη χώρα μας μετά και την υπογραφή της ενεργειακής συμφωνίας ανάμεσα στον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, και τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αναλύει ο καθηγητής Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, Μάριος Ευθυμιόπουλος, σε συνέντευξή του στο Liberal.
Όπως επισημαίνει ο κ. Ευθυμιόπουλος, μέσω της συμφωνίας για τo LNG με την Ουκρανία, η Ελλάδα μετατρέπεται σε αναπόσπαστο πυλώνα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τον χειμώνα.
Παράλληλα, τονίζει πως «οι ΗΠΑ βλέπουν την Ελλάδα ως κρίσιμο κόμβο για την είσοδο LNG στη Νοτιοανατολική Ευρώπη», γεγονός που αντικατοπτρίζεται και από τα πρόσφατα ενεργειακά deal που συνυπέγραψαν οι δύο χώρες.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Κύριε Ευθυμιόπουλε, πώς ερμηνεύετε το στρατηγικό βάρος της επίσκεψης Ζελένσκι στην Αθήνα αυτή τη στιγμή;
Η επίσκεψη Ζελένσκι επισημοποιεί τη μετάβαση της Ελλάδας από έναν υποστηρικτικό δρώντα σε έναν στρατηγικό επιχειρησιακό εταίρο στην ενεργειακή ασφάλεια και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Η Αθήνα συμβάλλει πλέον άμεσα στη χειμερινή ενεργειακή ανθεκτικότητα της Ουκρανίας και στη διαμόρφωση της μελλοντικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας στη Μαύρη Θάλασσα. Το νέο αυτό πλαίσιο δημιουργεί χώρο για μεγαλύτερη συμμετοχή ελληνικών και ευρωπαϊκών εταιρειών με κοινό στρατηγικό προσανατολισμό.
Γιατί η νέα συμφωνία Ελλάδας - Ουκρανίας για φυσικό αέριο είναι τόσο κρίσιμη πέρα από τους τίτλους;
Διότι εφαρμόζεται ήδη στην πράξη. Η ΔΕΠΑ, η Axpo και η DTEK έχουν εξασφαλίσει βόρεια μεταφορική ικανότητα μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, επιτρέποντας στο LNG από τη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη να φθάνει με ασφάλεια στην Ουκρανία. Η Ελλάδα μετατρέπεται έτσι σε αναπόσπαστο πυλώνα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τον χειμώνα. Περισσότερες εταιρείες ενέργειας και υποδομών μπορούν επίσης να ενταχθούν σε αυτές τις αλυσίδες, εφόσον διαθέτουν συμβατές δυνατότητες.
Πώς επηρεάζει αυτή η εξέλιξη τη γεωοικονομική θέση της Ελλάδας στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο;
Η εξέλιξη αυτή διευρύνει το στρατηγικό αποτύπωμα της Ελλάδας σε δύο κρίσιμες γεωγραφικές ζώνες. Η ΔΕΣΦΑ, η METLEN και ο Όμιλος Κοπελούζου συμμετέχουν ήδη σε έργα ενέργειας και διασυνδέσεων, ενισχύοντας τον ρόλο της Ελλάδας ως γεωοικονομικού συνδετικού κρίκου. Περισσότερες εταιρείες ενέργειας, EPC και μεταφορικών υποδομών μπορούν να συμμετάσχουν, εφόσον ευθυγραμμίζονται με τις ευρωπαϊκές και ουκρανικές απαιτήσεις.
Ποια είναι τα άμεσα οφέλη για την Ελλάδα αν αναλάβει ηγετικό ρόλο στην ανοικοδόμηση της Οδησσού;
Η Οδησσός παρέχει στην Ελλάδα πρόσβαση σε μεγάλης κλίμακας, ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα έργα υποδομών. Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η Archirodon και ελληνικοί ναυτιλιακοί όμιλοι μπορούν να συμβάλουν στην αναβάθμιση του λιμένα, στην ενίσχυση των παράκτιων υποδομών και στην αναδιοργάνωση των εφοδιαστικών αλυσίδων. Περισσότερες εταιρείες κατασκευών, μηχανικής και logistics μπορούν επίσης να ενταχθούν σε αυτό το αναδυόμενο οικοσύστημα ανοικοδόμησης.
Πώς η συνεργασία Ελλάδας–Ουκρανίας αναμορφώνει τον ενεργειακό σχεδιασμό της Ευρώπης;
Η συνεργασία αυτή επιταχύνει τη μετάβαση από τους παραδοσιακούς αγωγούς ανατολής – δύσης σε πιο ευέλικτα δίκτυα νότου –βορρά. Οι υποδομές LNG της Ελλάδας και οι σταθμοί FSRU ενισχύουν την ανθεκτικότητα της Ευρώπης. Περισσότερες ευρωπαϊκές εταιρείες μπορούν να ενταχθούν σε μελλοντικά έργα αποθήκευσης και υδρογόνου, καθώς διευρύνεται το πλαίσιο.
Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν για την Ελλάδα καθώς επεκτείνει τον ρόλο της στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας;
Οι βασικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν την αστάθεια λόγω πολεμικών επιχειρήσεων, τις υψηλές απαιτήσεις διαφάνειας των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, καθυστερήσεις στη ροή πόρων και τον αυξημένο ανταγωνισμό από μεγαλύτερα κράτη της ΕΕ.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις — όπως και όσες επιθυμούν να εισέλθουν στο οικοσύστημα — πρέπει να ενισχύσουν τη συμμόρφωση και τη διαχείριση κινδύνων.
Τι πρέπει να κάνει τώρα η Ελλάδα για να εξασφαλίσει σταθερό ρόλο στην ανοικοδόμηση και την ενεργειακή στρατηγική της Ουκρανίας;
Η Ελλάδα πρέπει να δημιουργήσει έναν συντονιστικό μηχανισμό κυβέρνησης – ιδιωτικού τομέα με συμμετοχή εταιρειών όπως ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, METLEN, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Archirodon και κορυφαίων ναυτιλιακών ομίλων. Το σχήμα αυτό πρέπει να παραμείνει ανοικτό σε περισσότερες ελληνικές εταιρείες που ενδιαφέρονται για συμμετοχή σε διαγωνισμούς ανοικοδόμησης.
Πώς πρέπει να ερμηνεύσουμε το ενδιαφέρον των ΗΠΑ και της ΕΕ για την ελληνο-ουκρανική ενεργειακή διασύνδεση;
Οι ΗΠΑ βλέπουν την Ελλάδα ως κρίσιμο κόμβο για την είσοδο LNG στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η ΕΕ θεωρεί την Ελλάδα πυλώνα διαφοροποίησης και ανθεκτικότητας. Το πλαίσιο αυτό θα προσελκύσει και άλλες εταιρείες που ευθυγραμμίζονται με τους ευρωατλαντικούς στόχους.
Υπάρχει κίνδυνος η Ελλάδα να αναλάβει υπερβολικές δεσμεύσεις;
Ο κίνδυνος υπάρχει, μόνο αν η δράση παραμείνει ασυντόνιστη. Με στρατηγικό σχεδιασμό, ιεράρχηση και στοχευμένη συμμετοχή, η Ελλάδα μπορεί να επεκταθεί με βιώσιμο τρόπο. Περισσότερες εταιρείες μπορούν να ενταχθούν υπό μία συνεκτική, πολιτικά τεκμηριωμένη προσέγγιση.
Πώς αναμένεται να εξελιχθεί η ελληνο-ουκρανική συνεργασία τα επόμενα χρόνια;
Η συνεργασία θα εμβαθυνθεί σε τρεις άξονες: ενεργειακή διασυνδεσιμότητα, ηγετικός ρόλος στην ανοικοδόμηση – με επίκεντρο την Οδησσό – και στενότερος συντονισμός εντός ΕΕ και ΝΑΤΟ για τη σταθερότητα στη Μαύρη Θάλασσα. Περισσότερες εταιρείες από ενέργεια, μηχανική, logistics και ψηφιακές υποδομές αναμένεται να ενταχθούν σε αυτή την πολυετή συνεργασία.
* Ο Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος είναι επικεφαλής του Strategy International think tank και Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας & Στρατηγικής.
