Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ακραία καιρικά φαινόμενα, καθώς θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου καταγράφονται σε πολλές περιοχές, ενώ δεκάδες πύρινα μέτωπα μαίνονται ταυτόχρονα. Ο πυρομετεωρολόγος, Θοδωρής Γιάνναρος μιλά στο Liberal και εξηγεί ότι η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την έντονη και παρατεταμένη άνοδο της θερμοκρασίας, δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για την εκδήλωση πυρκαγιών.
Παράλληλα, προειδοποιεί ότι υπάρχει πλέον ο κίνδυνος να ξεσπούν φωτιές ακόμη και σε περιόδους που μέχρι σήμερα θεωρούνταν εκτός αντιπυρικής περιόδου.
Συνέντευξη στην Ρέα Βέσση
Κύριε Γιάνναρε, το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε στην ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά και στη χώρα μας όλο και υψηλότερες θερμοκρασίες, οι οποίες συχνά συνοδεύονται από πύρινα μέτωπα. Πού ακριβώς οφείλονται αυτές οι συνθήκες;
Οι υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφονται και τα υψηλά και μεγαλύτερα σε διάρκεια κύματα καύσωνα συνδέονται, όπως έχουμε τεκμηριώσει εδώ και δεκαετίες, με την κλιματική αλλαγή.
Λόγω της παγκόσμιας υπερθέρμανσης καλούμαστε πλέον να ζήσουμε σε θερμότερο και ξηρότερο κλίμα, το οποίο ευνοεί τα άκρα: Μεγαλύτερα κύματα καύσωνα είτε μιλάμε για τη χώρα μας είτε για τη Γαλλία, την Ισπανία ή και άλλες περιοχές της Ευρώπης.
Αυτές οι συνθήκες έρχονται και δημιουργούν ένα περιβάλλον πάρα πολύ φιλικό για τις πυρκαγιές. Η βλάστηση ξεραίνεται πιο γρήγορα και επομένως καθίσταται περισσότερο εύφλεκτη. Μάλιστα, υπό αυτές τις συνθήκες ακόμη και με ασθενείς ή μέτριους ανέμους είναι ευκολότερο να ξεσπάσουν φωτιές, οι οποίες κινούνται γρήγορα, με μεγάλα θερμικά φορτία και συνεπώς καθίστανται δύσκολος ο έλεγχός τους.
Υπό αυτές τις συνθήκες, επίσης, αναπτύσσονται φωτιές οι οποίες συνδέονται με την ατμόσφαιρα και καθίστανται ανατροφοδοτούμενα συστήματα φωτιάς - ατμοσφαίρας, οπότε σε αυτή την περίπτωση δεν έχουμε απλώς μια δασική πυρκαγιά, έχουμε ένα σύστημα όπου η ίδια η φωτιά δημιουργεί τον δικό της καιρό, ο καιρός αυτός επηρεάζει την εξάπλωση της φωτιάς, η φωτιά ξανά τροποποιεί τον καιρό και πάει λέγοντας,
Αυτό που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι ότι η έναρξη των πυρκαγιών δεν αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή ευθύνεται μόνο για το γεγονός ότι πλέον οι πυρκαγιές αυτές εκδηλώνονται σε ένα περιβάλλον που τις ευνοεί .
Με αυτή τη λογική, εφόσον οι θερμοκρασίες δεν θα μειώνονται και το περιβάλλον θα είναι ευνοϊκό για την εκδήλωση πυρκαγιών, η συχνότητά τους θα είναι και πολύ μεγαλύτερη.
Αυτό το διαπιστώνουμε ήδη τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με μια ανάλυση που κάναμε στα επίσημα στοιχεία της Πυροσβεστικής, αυτό που παρατηρήσαμε είναι ότι μέσα στην αντιπυρική περίοδο, δηλαδή από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο, ο αριθμός των πυρκαγιών μειώνεται. Ωστόσο, ανεβαίνει ο αριθμός των καμένων στρεμμάτων. Δηλαδή λιγότερες πυρκαγιές, περισσότερα καμένα στρέμματα, ενώ ταυτόχρονα ανεβαίνει και η καταστροφικότατα των πυρκαγιών.
Αυτό αποδεικνύει ότι μπορεί να πετυχαίνουμε ορισμένα πράγματα κατά την αντιπυρική περίοδο, αλλά οι συνθήκες είναι τέτοιες που απαιτούν ακόμη περισσότερη προσπάθεια.
Άρα στην Ελλάδα βλέποντας τις θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς για μεγάλα διαστήματα, υπάρχει πιθανότητα να έχουμε εστίες φωτιάς και σε διαστήματα που δεν θεωρούνται αντιπυρικά;
Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να κάνουμε κάποια ακριβή εκτίμηση. Αυτό που μπορώ να σας πω βάσει της ανάλυσης των δεδομένων του πυροσβεστικού σώματος είναι ότι το διάστημα που δεν θεωρείται αντιπυρική περίοδος, από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο, αυτό που καταγράφεται είναι αυξημένος αριθμός πυρκαγιών και καμένης γης.
Δεν συγκρίνουμε τα νούμερα στις δυο περιόδους, ωστόσο αυτή η αύξηση κατά το διάστημα Απριλίου - Νοέμβριου είναι μια «αθόρυβη έξαρση», η οποία θεωρώ ότι δεν την έχουμε πάρει χαμπάρι και ξαφνικά θα βρεθούμε προ εκπλήξεως και θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε μεγάλες πυρκαγιές που θα απαιτούν δυνάμεις τον Νοέμβριο ή τον Φεβρουάριο, αντίστοιχες με του καλοκαιριού.
Θα δούμε πύρινα μέτωπα σε διαστήματα αλλά και σε περιοχές που δεν το περιμένουμε.
Θα σας θυμίσω ότι την περσινή χρονιά είχαμε πολλές πυρκαγιές σε πολύ μεγάλα υψόμετρα της βόρειας χώρας, σε οικοσυστήματα που δεν είναι τόσο συνηθισμένα στη φωτιά.
Μπορεί να ακούγεται λίγο απαισιόδοξο, αλλά είναι πιθανό να κληθούμε να αντιμετωπίσουμε ως χωρά πυρκαγιές σε υψόμετρα άνω των 1.000 με 1.5000 μέτρων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη βιοποικιλότητα και τη διαχείρισή τους σε τέτοιο ύψος.
Γιατί μέχρι τώρα πυρκαγιές εκδηλώνονται κυρίως στη νότια χώρα και σε χαμηλά υψόμετρα, με τα οποία ο κρατικός μηχανισμός είναι αρκετά εξοικειωμένος.
ΜΕΤΕΟ: Τι εκτιμά το Πυρομετεωρολογικό Δυναμικό Ελλάδας για το διάστημα Αυγούστου - Οκτωβρίου
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με στοιχεία του meteo, o Ιούλιος 2025 χαρακτηρίστηκε στο σύνολο της χώρας από σημαντικά μειωμένες βροχοπτώσεις, πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες και συνθήκες έντονης ατμοσφαιρικής ξηρασίας.
Οι συνθήκες αυτές επιδεινώνουν το πυρομετεωρολογικό δυναμικό και δημιουργούν ένα περιβάλλον πολύ ευνοϊκό για τη φωτιά.
Αναλυτικά:
- Αναβαθμίζεται από υψηλό σε ακραίο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Αττική, Πελοπόννησο και Δυτική Ελλάδα.
- Αναβαθμίζεται από μέσο σε υψηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Ήπειρο, Στερεά Ελλάδα, Βόρειο Αιγαίο και Ιόνια Νησιά.
- Διατηρείται υψηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Νότιο Αιγαίο και Κρήτη.
- Αναβαθμίζεται από χαμηλό σε μέσο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία και Θεσσαλία.
Ταυτόχρονα, όπως αναφέρει το meteo, με βάση τις διαθέσιμες εποχικές προγνώσεις για τις πυρομετεωρολογικές συνθήκες που θα επικρατήσουν τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο 2025, εκτιμάται ότι:
- Θα διατηρηθεί ακραίο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Αττική, Δυτική Ελλάδα και Πελοπόννησο.
- Θα αναβαθμιστεί από υψηλό σε ακραίο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Νότιο Αιγαίο και Κρήτη.
- Θα διατηρηθεί υψηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Στερεά Ελλάδα, Βόρειο Αιγαίο και Ιόνια Νησιά.
- Θα διατηρηθεί μέσο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Κεντρική Μακεδονία και Θεσσαλία.
- Θα υποβαθμιστεί από υψηλό σε μέσο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Ήπειρο.
- Θα υποβαθμιστεί από μέσο σε χαμηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Δυτική Μακεδονία.
Επίσης, με βάση τις διαθέσιμες εποχικές προγνώσεις για τις πυρομετεωρολογικές συνθήκες που θα επικρατήσουν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο 2025, εκτιμάται ότι:
- Θα διατηρηθεί υψηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Στερεά Ελλάδα και Βόρειο Αιγαίο.
- Θα υποβαθμιστεί από ακραίο σε υψηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Αττική, Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Νότιο Αιγαίο και Κρήτη.
- Θα διατηρηθεί μέσο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Ήπειρο.
- Θα υποβαθμιστεί από υψηλό σε μέσο το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και Ιόνια Νησιά.
- Θα διατηρηθεί χαμηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Δυτική Μακεδονία.
- Θα υποβαθμιστεί από μέσο σε χαμηλό το πυρομετεωρολογικό δυναμικό σε Κεντρική Μακεδονία και Θεσσαλία.
«Φλέγονται» Μεσόγειος και Βαλκάνια
Ακραίες θερμοκρασίες σημειώνονται σε Μεσόγειο και Βαλκάνια, καθώς ο υδράργυρος σημειώνει επίπεδα ρεκόρ.
Συγκεκριμένα, στην Ισπανία, ένας άνδρας, που είχε διακομισθεί με ελικόπτερο στο νοσοκομείο Λα Παθ καθώς είχε υποστεί εγκαύματα στο 98% του σώματός του, σημείωσε η Κοινότητα της Μαδρίτης. Σύμφωνα με την ισπανική μετεωρολογική υπηρεσία AEMET, την Τρίτη συνεχιζόταν στην Ισπανία ένα παρατεταμένο κύμα καύσωνα, με θερμοκρασίες που αναμένεται να φτάσουν τους 44 βαθμούς Κελσίου σε ορισμένες περιφέρειες.
Στη Βρετανία, το τέταρτο κύμα καύσωνα του καλοκαιριού κορυφώνεται, με θερμοκρασίες έως 33°C στο Λονδίνο. Η Met Office εξέδωσε προειδοποιήσεις για κινδύνους στην υγεία, ιδιαίτερα για ηλικιωμένους και ευάλωτες ομάδες.
Η Ιταλία μετρά ήδη απώλειες, καθώς ένα τετράχρονο αγόρι από τη Ρουμανία υπέκυψε σε θερμοπληξία, αφού βρέθηκε αναίσθητο μέσα στο αυτοκίνητο της οικογένειάς του στη Σαρδηνία.
Πηγή: AP / Ryan Sun, File
Στη Βουλγαρία, οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 40°C και καταγράφηκαν σχεδόν 200 πυρκαγιές, τρεις εκ των οποίων μαίνονται ακόμη κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα και την Τουρκία.
Στην Ουγγαρία, η θερμοκρασία άγγιξε νέο εθνικό ρεκόρ με 39,9°C, ενώ και η Βουδαπέστη σημείωσε ιστορικό υψηλό με 38,7°C. Στη Βοσνία, το Μόσταρ έφτασε τους 43°C, ενώ στο Ντουμπρόβνικ η θερμοκρασία άγγιξε τους 34°C.
Η Σερβία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας, με αγρότες στο όρος Σούβα Πλάνινα να ζητούν άμεση παροχή νερού για τα ζώα τους.
Τέλος, στο Μαυροβούνιο, πυρκαγιές ξέσπασαν κοντά στην Ποντγκόριτσα και σε περιοχές της Αδριατικής, οδηγώντας σε εκκενώσεις και κινητοποίηση στρατιωτικών δυνάμεων για την προστασία ιστορικών μνημείων όπως τα ερείπια της αρχαίας Ντούκλιας.
*Θοδωρής Γιάνναρος – Πυρομετεωρολόγος, κύριος ερευνητής στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (meteo.gr)
