Την περασμένη Πέμπτη βρέθηκα με τον Stephen Rowe στη Βαλένθια της Ισπανίας, στο πλαίσιο συνεδρίου του Tholos Foundation. Το κλίμα ήταν βαρύ, καθώς η δολοφονία του Charlie Kirk εξακολουθούσε να σκιάζει τις συζητήσεις. Ο Rowe, αν και δηλώνει συντηρητικός - κλασικός φιλελεύθερος, εργάζεται σήμερα στο σημαντικότερο φιλελεύθερο think tank του κόσμου - το Cato Institute στην Ουάσινγκτον.
Η προσωπική του διαδρομή είναι εξίσου ξεχωριστή: γιος Παναμέζου μετανάστη και μητέρας από τη φυλή Rosebud Sioux, γεννήθηκε στο Κολοράντο και μεγάλωσε στη Μοντάνα, την «Πολιτεία-Θησαυρό», όπου όπως λέει τον διαμόρφωσαν τα βουνά και οι ατελείωτες περιπέτειες. Από μικρός έμαθε την αξία της σκληρής δουλειάς και της αντοχής, κουβαλώντας την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και από τις δύο πλευρές της οικογένειάς του.
Φοιτητής στο Montana State University, μπήκε νωρίς στον πολιτικό στίβο. Το 2014 δούλεψε στις εκλογικές εκστρατείες του Ryan Zinke και του Steve Daines, μετρώντας «χιλιάδες πόρτες, τηλέφωνα και spreadsheets» μέχρι τη νίκη. Σύντομα βρέθηκε δίπλα στον κυβερνήτη Greg Gianforte, ως υπεύθυνος για το διαδικτυακό κίνημα Better Montana Jobs.
Μετά την αποφοίτησή του το 2015, εντάχθηκε στην Turning Point USA, του Charlie Kirk, όπου μέσα σε έναν μήνα ανέλαβε αρχισυντάκτης της νεοσύστατης Hypeline News. Μέσα σε έναν χρόνο, η ομάδα του έφτασε τα 12,8 εκατομμύρια προβολές και εκατομμύρια ακόμα στα κοινωνικά δίκτυα, με περισσότερους από 200 συνεργάτες σε όλη τη χώρα.
Ακολούθησε το Leadership Institute στην Ουάσινγκτον, όπου ως Director of Digital Training εκπαίδευσε πάνω από 24.000 φοιτητές, ακτιβιστές και ηγέτες σε δεξιότητες όπως social media marketing, δημιουργία ψηφιακής ταυτότητας και πολιτική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Παράλληλα, συνεργάστηκε με το Campus Reform και εμφανίστηκε σε κανάλια όπως Fox News, Fox Business, OAN και Newsmax.
Το 2025 ανέλαβε Διευθυντής Προγραμμάτων στο Cato Institute, με αποστολή να αναπτύξει το Cato Courses - μια πλατφόρμα που φιλοδοξεί να αποτελέσει κορυφαίο εκπαιδευτικό εργαλείο για τις νέες φιλελεύθερες γενιές. Εκτός δουλειάς, αγαπά το bourbon, την ύπαιθρο και το σκάκι· παραμένει, όπως λέει, «pragmatic optimist» με νοοτροπία «play hard, work harder».
Με αυτό το υπόβαθρο, η δική του μαρτυρία για την τρέχουσα κατάσταση στην Αμερική έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.
Ερ.: Τι θα ήθελες να γνωρίζουν οι αναγνώστες μας στην Ελλάδα για όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ αυτές τις μέρες;
Απ.: Βρισκόμαστε σε ένα πραγματικό σημείο καμπής—που ήταν και το όνομα της οργάνωσης του Charlie Kirk, Turning Point USA. Είναι μια μεγάλη στιγμή που όλοι την αισθάνονται, ακόμη και όσοι δεν ασχολούνται συνήθως με την πολιτική. Πολλοί μου είπαν ότι αυτό (η δολοφονία του Charlie Kirk) ήταν η πρώτη φορά που κάτι τους έκανε πραγματικά διαφορά. Για πολλούς ήταν ένας αληθινός «Ρουβίκωνας».
Δυστυχώς, ο Charlie Kirk δολοφονήθηκε ενώ προσπαθούσε να καλλιεργήσει πολιτισμένο διάλογο σε μία πανεπιστημιούπολη. Πήγαινε σε χώρους όπου διαφωνούσαν μαζί του, έδινε πρώτα το μικρόφωνο στους αντιπάλους του και ενθάρρυνε τον ανοιχτό διάλογο. Τον σκότωσαν επειδή ήταν αποτελεσματικός. Ήταν εξαιρετικά καλός σε αυτό που έκανε και αυτό ενόχλησε πολλούς.
Ο Charlie ήταν από τους καλύτερους μας. Χαρισματικός, εξαιρετικά ευφυής - ένας από τους πιο έξυπνους ανθρώπους που γνώρισα ποτέ. Όταν ξεκίνησα να δουλεύω γι’ αυτόν ήμουν 25, εκείνος 24 και ήδη αφεντικό μου. Πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου σκληρά εργαζόμενο, αλλά εκείνος δούλευε διπλά. Έπαιρνα email στις 2 τα ξημερώματα και τον έβλεπα στο γραφείο στις 6 το πρωί. Περάσαμε περίπου έναν χρόνο κοντά - ήταν ξεχωριστή εμπειρία.
Στη συνέχεια ανέπτυξε την Turning Point USA σε μία από τις πιο πετυχημένες οργανώσεις της αμερικανικής κεντροδεξιάς. Ξεκίνησε από το μηδέν. Θυμάμαι το 2013, όταν πήγε στο συνέδριο CPAC αναζητώντας υποστηρικτές. Ήταν η τελευταία μέρα και η οργάνωση ήταν έτοιμη να κλείσει. Τότε ο Foster Friess του έδωσε μια επιταγή 10.000 δολαρίων. Αυτή η πρώτη δωρεά έσωσε την Turning Point USA και την έβαλε σε τροχιά ανάπτυξης.
Δύο χρόνια αργότερα τον συνάντησα στη Μοντάνα. Μου είπε ότι ξεκινά το επόμενο μεγάλο φοιτητικό κίνημα—την Turning Point USA. Μεγάλωσα βλέποντας τους College Republicans να μοιράζουν αναμνηστικά δωράκια στους φοιτητές και να αναρωτιέμαι «πού είναι ο ακτιβισμός;».
Ο Charlie είπε: «Ας μπούμε μέσα στα πανεπιστήμια για πραγματικό ακτιβισμό». Εμπνεύστηκα και ίδρυσα το παράρτημα στο Montana State University. Μετά την αποφοίτησή μου προσλήφθηκα ως staff writer και τελικά έγινα αρχισυντάκτης—ένα υπέροχο ταξίδι.
Ερ.: Θυμάσαι ποιος αριθμός υπαλλήλου ήσουν;
Απ.: Περίπου δέκατος. Ήμουν από τα πρώτα στελέχη στα κεντρικά. Αρχικά υπήρχε μόνο το field program με περιφερειακούς συντονιστές. Ήμουν από τους πρώτους στα κεντρικά γραφεία του οργανισμού και από εκεί ξεκίνησα την ανάπτυξη του Pipeline.org, που αποτέλεσε την απαρχή του influencer program της Turning Point USA.
Εκείνη τη χρονιά άρχισα και τον συντονισμό και τις παρουσιάσεις των εκδηλώσεων, καθώς το προσωπικό ήταν ελάχιστο. Θυμάμαι να είμαι ο πρώτος παρουσιαστής στη χειμερινή συνάντηση στο West Palm Beach - σήμερα λέγεται Student Action Summit, έχει χιλιάδες συμμετέχοντες, και είναι ένα από τα μεγαλύτερα events της αμερικανικής κεντροδεξιάς. Επίσης υπήρξα ο πρώτος παρουσιαστής και οικοδεσπότης στο Young Women’s Leadership Summit - ευτυχώς σήμερα το αναλαμβάνουν οι κατάλληλες γυναίκες.
Ήταν συγκινητικό, γιατί σε όλη του τη ζωή ο Charlie δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να προωθεί ανθρώπους κάθε ηλικίας και κάθε φυλής. Ως Αφροαμερικανός θυμάμαι ότι το 2018 ξεκίνησε την πρώτη σύνοδο νέων αφροαμερικανών ηγετών—κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στο συντηρητικό κίνημα. Αυτό ήταν το πνεύμα του: να στηρίζει και να ενθαρρύνει όποιον μπορούσε.
Γι’ αυτό είναι αηδιαστικό όταν σήμερα στα μέσα τον κατηγορούν για ρατσισμό, ξενοφοβία ή τρανσφοβία. Σε όποιον δεν τον γνώριζε θα έλεγα: μην ακούτε τα άρθρα, δείτε τα δικά του λόγια. Όλα είναι δημόσια, όλα εκεί. Θα βρείτε έναν άνθρωπο λογικό, συζητήσιμο. Ακόμη κι αν διαφωνείτε, θα δείτε πως ήταν εύλογος. Είναι τα μέσα που διαστρεβλώνουν τα λόγια του σε «βία», για να δικαιολογήσουν όσους ισχυρίζονται ότι άξιζε να πεθάνει. Αν τον ακούσετε όμως, θα βρείτε έναν άνθρωπο που αγαπούσε τον Θεό, την οικογένειά του και τη χώρα του - και το έκανε με όλη του την καρδιά.
Ερ.: Ανέφερες πριν κάτι που αποτέλεσε μέρος του επίσημου αφηγήματος των συντηρητικών και των Ρεπουμπλικανών. Χρησιμοποίησες τη λέξη «they». Ποιοι είναι αυτοί;
Απ.: Ο δράστης ήταν ένας νέος που επηρεάστηκε έντονα από την προοδευτική αριστερά. Το τραγικό είναι η παραμόρφωση της αλήθειας. Πολλές πολιτικές οργανώσεις στην αριστερά υποστηρίζουν ότι τα λόγια ισοδυναμούν με βία και ότι τέτοιοι άνθρωποι πρέπει να «σταματηθούν». Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ πίσω στην ιστορία για να δούμε εκρήξεις πολιτικής βίας στις ΗΠΑ—από το 2012, το 2020 με τον George Floyd, έως πολλά ακόμη περιστατικά αναταραχής. Όταν λέω «they», εννοώ την προοδευτική αριστερά.
Ερ.: Ένα από τα κεντρικά σημεία κριτικής εναντίον του ήταν ότι ο Charlie Kirk υποστήριζε μεν την ελευθερία του λόγου, αλλά ταυτόχρονα διατηρούσε το Professor Watchlist. Οι περισσότεροι αναγνώστες μας πιθανόν έχουν ακούσει αυτή την κατηγορία, αλλά δεν ξέρουν τι ακριβώς ήταν. Μπορείς να εξηγήσεις; Ήταν λάθος ή ήταν υπερασπίσιμο από την οπτική της ελευθερίας λόγου;
Απ.: Πιστεύω ότι ήταν υπερασπίσιμο. Είχα δουλέψει και στο Leadership Institute, όπου μέσω του Campus Reform εκθέταμε παραδείγματα φιλελεύθερης προκατάληψης και κατάχρησης εξουσίας στα πανεπιστήμια. Ο κόσμος θέλει να γνωρίζει τι συμβαίνει στα πανεπιστήμια, ιδιαίτερα τα κρατικά. Το Professor Watchlist δεν ήταν doxing καθηγητών· απλώς τους ονομάτιζε όταν έκαναν διακρίσεις εις βάρος συντηρητικών φοιτητών. Αν κάποιος θεωρεί κακό το Professor Watchlist, ας δει τι κάνουν οι φοιτητές στα social media ή στο «Rate My Professor». Δεν ήταν πρωτότυπη ιδέα· ήταν μια προσπάθεια διαφάνειας. Πιστεύω ότι το φως του ήλιου είναι το καλύτερο απολυμαντικό.
Ερ.: Τι συνέβαινε στα πανεπιστήμια δηλαδή;
Απ.: Συχνά, αν κάποιος εξέφραζε συντηρητικές απόψεις, έπαιρνε χαμηλούς βαθμούς ή τον έβγαζαν από την τάξη. Θυμάμαι έναν φοιτητή που διάβαζε τη Βίβλο πριν ξεκινήσει το μάθημα· ο καθηγητής, δηλωμένος άθεος, τον έδιωξε. Στο Florida State University δημιουργήθηκε ένα «Leftist Fight Club» που απαγόρευε ρητά τη συμμετοχή σε συντηρητικούς φοιτητές—κάτι σαν προθάλαμος της Antifa. Αυτά είναι μόνο δύο παραδείγματα από αμέτρητα περιστατικά προκατάληψης και καταχρήσεων.
Το Professor Watchlist απλώς αποκάλυπτε τι συνέβαινε. Δεν διαστρέβλωνε τίποτα· παρέθετε τα λόγια των ίδιων των καθηγητών. Αν τους ρωτούσες, παραδέχονταν ότι τα είχαν πει. Και επειδή μιλάμε για δημόσια πανεπιστήμια και συχνά δημόσιους υπαλλήλους, η λογοδοσία είναι απαραίτητη. Δεν έγινε ποτέ doxing ή δημοσιοποίηση διευθύνσεων. Ήταν απόλυτα συμβατό με την ελευθερία του λόγου.
Ερ.: Ένα άλλο σημείο που αναπαράχθηκε έντονα, ιδίως στα ευρωπαϊκά μέσα, ήταν ότι ο Charlie Kirk ήταν ακροδεξιός ακτιβιστής και εξτρεμιστής. Σε κάποιες περιπτώσεις τον αποκάλεσαν ακόμη και νεοναζί. Πού τοποθετείς εσύ τον εαυτό σου στο ιδεολογικό φάσμα και πώς θα χαρακτήριζες τον Charlie;
Απ.: Εγώ δηλώνω περήφανα συντηρητικός. Αν θέλαμε να το αποδώσουμε με ευρωπαϊκούς όρους, θα έλεγα ότι πρόκειται για την παράδοση του κλασικού φιλελευθερισμού. Στην Αμερική μιλάμε για το «Liberty movement», όπου συνυπάρχουν συντηρητικοί και φιλελεύθεροι, όλοι ενταγμένοι σε μια μεγάλη σκηνή υπέρ της ελευθερίας και της ελεύθερης έκφρασης.
Ο Charlie ήταν κι εκείνος συντηρητικός. Ήταν σταθερός υποστηρικτής του προέδρου και μέλος του κινήματος «Make America Great Again». Ήταν ξεκάθαρος, δεν απολογούνταν για τις θέσεις του. Και αν διαφωνούσες, ήταν πάντα ανοιχτός να μιλήσει μαζί σου.
Πολλές φορές βρέθηκε σε πανεπιστήμια όπου τον αποκαλούσαν με βαρύτατους χαρακτηρισμούς. Σήμερα βλέπουμε πόσο έχουν χάσει το νόημά τους οι λέξεις. Αν ο Charlie Kirk θεωρείται «ακροδεξιός», τότε τι είναι ο Joe Rogan, που ξεκίνησε ως υποστηρικτής του Bernie Sanders; Σήμερα κι εκείνον τον αποκαλούν εξτρεμιστή της δεξιάς. Το ίδιο και με τον Elon Musk, που ξεκίνησε την Tesla όντας στην αριστερά και τώρα κάποιοι τον χαρακτηρίζουν «ακροδεξιό».
Η εικόνα που προσπάθησαν να χτίσουν γύρω από τον Charlie δεν είναι ακριβής. Ήταν απλά συντηρητικός. Και πάνω απ’ όλα, αγαπούσε τους ανθρώπους, ιδίως όσους πίστευαν στον Θεό και νοιαζόντουσαν για την οικογένεια.
Ερ.: Είσαι Αφροαμερικανός. Ο Charlie Kirk κατηγορήθηκε πολλές φορές για ρατσισμό. Οι συντηρητικοί και οι Ρεπουμπλικανοί γενικότερα έχουν συχνά δεχθεί την ίδια κατηγορία. Εσύ προσωπικά, με τις πεποιθήσεις που έχεις, πώς αντιδράς σε αυτό; Πώς το αντιμετωπίζεις;
Απ.: Οι κατηγορίες αυτές είναι απολύτως ψευδείς. Ο Charlie ήταν σπουδαίος άνθρωπος. Εγώ βλέπω τον εαυτό μου ως νικητή και όχι ως θύμα. Υπάρχουν πολλοί που προσπαθούν να σε βάλουν σε ένα κουτί και να σου πουν ότι δεν φταις εσύ αλλά οι προηγούμενες γενιές. Όμως η ομορφιά του κόσμου στον οποίο ζούμε σήμερα είναι ότι ο καθένας μπορεί πραγματικά να πετύχει. Αυτό είναι ενδυναμωτικό και μοναδικό, όχι μόνο στην Αμερική αλλά σε όλες τις δυτικές χώρες.
Η αριστερά θέλει περισσότερο κρατικό έλεγχο και χρησιμοποιεί κάθε διαθέσιμο μέσο για να το επιβάλει. Στηρίζεται στην πολιτική ταυτοτήτων, θα επικεντρωθεί στο φύλο σου, στη φυλή σου, στην ιδεολογία σου - οτιδήποτε εξυπηρετεί την ατζέντα της. Δυστυχώς, πολλοί παρασύρονται από αυτή τη ρητορική.
Συχνά ρωτάω όσους κατηγορούν τον Charlie: «Πες μου ένα ρατσιστικό πράγμα που έχει πει». Δεν υπάρχει. Αντίθετα, έκανε πολλά για να στηρίξει τους μαύρους Αμερικανούς. Αν αναζητήσετε σήμερα «Charlie Kirk racist» στο X ή σε άλλα social media, θα δείτε χιλιάδες μαύρους Αμερικανούς να τον υπερασπίζονται και να στηρίζουν την αποστολή του. Η Turning Point USA έχει δώσει ευκαιρίες και στήριξη σε περισσότερους νέους απ’ ό,τι οποιαδήποτε άλλη οργάνωση που έχω γνωρίσει.
Πέρα από αυτό, ο καπιταλισμός έχει βγάλει περισσότερους ανθρώπους από τη φτώχεια απ’ ό,τι οποιοδήποτε άλλο οικονομικό σύστημα στην ιστορία. Οι ιδέες μας εμπνέουν και βοηθούν ιδιαίτερα όσους βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, δίνοντας «χέρι βοήθειας» και όχι «επιδόματα». Αυτό το πνεύμα - ότι είσαι νικητής, όχι θύμα - είναι επικίνδυνο για την αριστερά.
