Η Ημέρα των Ευχαριστιών, το περίφημο Thanksgiving των Αμερικανών που εορτάστηκε χθες, είναι ανάμεσα στα πράγματα που αξίζει να εισάγουμε από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όχι, γιατί μας λείπει άλλη μια αργία. Αλλά γιατί μας λείπει κάτι βαθύτερο: η υπενθύμιση ότι πρέπει να είμαστε ευγνώμονες. Για τη ζωή μας, για την ελευθερία μας, για τον πολιτισμό και την ιστορία μας.
Το πρώτο Thanksgiving, που ενέπνευσε και τα επόμενα, δεν ήταν μια εποικιστική αλαζονική επίδειξη ισχύος. Ήταν το αποτέλεσμα συνεργασίας και αλληλοβοήθειας. Οι Πουριτανοί έποικοι, εξαντλημένοι και αποδεκατισμένοι, επιβίωσαν τον χειμώνα χάρη στη βοήθεια των ιθαγενών. Αυτοί τους δίδαξαν πώς να καλλιεργούν την ξένη σε αυτούς γη, να ψαρεύουν και να αξιοποιούν το πλούσιο έδαφος της Μασσαχουσέτης. Το δείπνο των Ευχαριστιών ήταν κάτι σαν ένα πανηγύρι που εξελίχθηκε σε τελετή συμφιλίωσης και αλληλοσεβασμού.
Εδώ βρίσκεται και η διαχρονική αξία της γιορτής: είναι η υπενθύμιση του τι μπορούν να πετύχουν άνθρωποι από διαφορετικά υπόβαθρα όταν ανταλλάσσουν ιδέες, αγαθά και γνώσεις. Η επιβίωση των πρώτων Αμερικανών δεν ήταν έργο κρατικής πρόνοιας. Ήταν προϊόν ελευθερίας, ανοιχτού διαλόγου και ειρηνικού εμπορίου.
Στην Ευρώπη, οι εθνικές γιορτές αφορούν συνήθως επετείους πολέμων, επαναστάσεων ή εθνικών ταπεινώσεων. Καλλιεργούν μνήμη αλλά όχι τη συμφιλίωση. Κυρίως όμως, τονίζουν τη θυσία αλλά όχι την απόλαυση του καρπού της. Το Thanksgiving, αντίθετα, είναι μια ημέρα ειρηνικής ενδοσκόπησης. Μια κοσμική τελετή που τιμά όχι το κράτος ή το έθνος, αλλά την οικογένεια, τη δημιουργικότητα και την ευγνωμοσύνη.
Σήμερα, η ευγνωμοσύνη αυτή έχει χαθεί από τη δημόσια σφαίρα της Δύσης. Κυριαρχεί η γκρίνια, η θυματολαγνεία και η αχόρταγη απαίτηση. Οι κοινωνίες μας δεν γιορτάζουν πια όσα έχουν πετύχει. Αντί να αισθάνονται περήφανες, βλέπουν το παρελθόν τους ενοχικά. Αντί να προστατεύουν την κληρονομιά τους, τη διαπομπεύουν.
Το Thanksgiving είναι αντίδοτο σ’ αυτή τη νοσηρή νοοτροπία. Μας υπενθυμίζει ότι ακόμη και οι ατελείς κοινωνίες μπορούν να επιτύχουν μεγάλα πράγματα όταν προτάσσουν την αμοιβαία κατανόηση αντί της καχυποψίας. Η ευγνωμοσύνη, η ανοχή και η ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών, προϊόντων και υπηρεσιών είναι αξίες που έκαναν τον δυτικό κόσμο αυτό που είναι. Δεν πρέπει να τις ξεχάσουμε.
Η ευγνωμοσύνη δεν είναι συναίσθημα. Είναι απαραίτητη αρετή για την επιβίωση κάθε ελεύθερης κοινωνίας. Όποιος δεν είναι ευγνώμων για ό,τι έχει, δεν πρόκειται να το υπερασπιστεί επαρκώς όταν κινδυνεύσει.
Γι’ αυτό η Ελλάδα, και ολόκληρη η Δύση, χρειάζεται το δικό της Thanksgiving. Χωρίς γαλοπούλες και κολοκυθόπιτες αν θέλετε. Αλλά με την ουσία: μια ημέρα εθνικής και ατομικής ενδοσκόπησης, ταπεινότητας και υπενθύμισης ότι τίποτα από όσα απολαμβάνουμε δεν είναι αυτονόητο.
Αν θέλουμε να σώσουμε τη φιλελεύθερη Δύση, δεν φτάνει να αμυνθούμε απέναντι στους εχθρούς της. Πρέπει πρώτα να την αγαπήσουμε ξανά. Και κανείς δεν αγαπά κάτι για το οποίο δεν αισθάνεται ευγνωμοσύνη. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με ένα απλό, πολιτικό, ριζοσπαστικό «ευχαριστώ».
