Μπορεί ένας πόλεμος να αποφευχθεί; Η τραγωδία «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» (407 π.Χ.) του Ευριπίδη μας απαντά αρνητικά, και στο αβέβαιο λόγω των γεωπολιτικών γεγονότων παρόν και μέλλον, μας υπογραμμίζει ότι η κήρυξη ενός πολέμου με το πρόσχημα κάποιας «απελευθέρωσης» ή καινούργιας εποχής, εκκινεί έναν νέο κύκλο καταστροφής· σαν τα πρώτα θύματα ενός πολέμου ακόμη και πριν την επίσημη έναρξή του, να σηματοδοτούν έναν αέναο κύκλο αίματος αμάχων κατά τον οποίο γεννάται η εκδίκηση και η επιθυμία για τιμωρία. Θα μπορούσε δε, να λεχθεί, ότι το εκάστοτε πεδίο μάχης είναι ένα τρόπον τινά σφαγείο, και η εντολή να σηκωθεί το χέρι με το μαχαίρι ή το όποιο όπλο, δίνεται από το κάθε φορά ανώτατο στην ιεραρχία άτομο.
Το σκηνικό της παράστασης της ευριπίδειας τραγωδίας «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» την οποία παρακολουθήσαμε στις 30 Σεπτεμβρίου, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη, μας παραπέμπει σε σφαγείο. Κύριος «σφαγέας» λόγω της εντολής που έδωσε, ο Αγαμέμνων (Λάζαρος Γεωργακόπουλος), τον οποίο παρακολουθούμε να γράφει ένα γράμμα ακουμπώντας στο μεταλλικό τραπέζι το οποίο μοιάζει να αποτελεί εκείνο που τοποθετούνται τα σφάγια. Συνέταξε το γράμμα με το οποίο ζητούσε από τη σύζυγό του, Κλυταιμνήστρα, την άφιξη της Ιφιγένειας (Μαρία Πετεβή) στην Αυλίδα, με τη δικαιολογία του γάμου της με τον Αχιλλέα, ώστε στη συνέχεια να τη θυσιάσει στο βωμό της θεάς Αρτέμιδος, προκειμένου να φυσήξουν ούριοι άνεμοι και ο στόλος των Αχαιών να κινήσει προς την Τροία. «Χίλια καράβια, αμέτρητα, αλλά και άρματα, χιλιάδες οι πολεμιστές, πέλαγος οι σκηνές τους» όπως μας πληροφορεί ο 8μελής Χορός.
Στιγμιότυπο από την ευριπίδεια τραγωδία «Ιφιγένεια εν Αυλίδις». Πηγή: Facebook / Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου
Δεν γνωρίζουμε εάν οι ηγέτες στην Ιστορία δίστασαν έστω μια στιγμή να κηρύξουν κάποιον πόλεμο, στο συγκεκριμένο, βαθιά πολιτικό έργο, ο Αγαμέμνων αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην αγάπη του για την κόρη του και το καθήκον του ως αρχιστράτηγος των Ελλήνων, αντιπαρατίθεται με τη δειλία του και το δικό του ψεύδος – «έκανα λάθος θανάσιμο, ασυγχώρητο. Μα το μετάνιωσα» τον ακούμε να τονίζει, και να επισημαίνει τα γραφόμενα: «Όλα θα γίνουν όπως πρόσταζε η μοίρα».
Ο στόλος αντιδρά, «η ελπίδα τους ξεσήκωσε. Η προσδοκία του κέρδους», λέει ο Αγαμέμνων. Θέλοντας να δώσει λύση, η Ιφιγένεια με ισχύ, δυναμισμό και καθηλωτική ερμηνεία, μας λέει: «Όλα κρίνονται από τον δικό μου θάνατο. Εγώ κρατάω στα χέρια μου την τύχη της Ελλάδας. Εγώ θα την ελευθερώσω και η δόξα της αθάνατη θα μείνει στους αιώνες». Η ηρωΐδα επιλέγει να θυσιαστεί για έναν μάταιο και καταστροφικό πόλεμο, εγείροντας ερωτήματα για την έννοια της θυσίας στη δική μας εποχή, πώς φαίνεται να αποτελεί απόφαση των ίδιων των «θυμάτων» μέσω των παιχνιδιών εξουσίας, γενικότερα, τι είναι αυτό που επιλέγουμε να θυσιάσουμε και σε ποιους βωμούς.
Μπορεί οι Έλληνες να νίκησαν στον Τρωϊκό Πόλεμο, πολλοί όμως από αυτούς δεινοπάθησαν μετά τη λήξη του. Κάνοντας μια αναδρομή, παρατηρούμε ότι ορισμένοι από τους εκκινούντες κάποιας πολεμικής εισβολής μένουν στάσιμοι μετά την παρέλευση χρόνων ή και ηττώνται, καθώς η αντίσταση, η επιθυμία για υπεράσπιση όσων αγαπά και πονά ο κάθε απειλούμενος, αποτελεί μεγαλύτερη κινητήριο δύναμη από εκείνους που υποχρεώνονται να εισβάλουν για να κατακτήσουν.
*Η παράσταση «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» αποτελεί παραγωγή της 5ης Εποχής Τέχνης και της Ars Aeterna. Μεταξύ άλλων, ανέβηκε Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
Εκτός των προαναφερθέντων ηθοποιών, τον θίασο συμπλήρωσαν οι Παντελής Δεντάκης (Πρεσβύτης - Αγγελιαφόρος), Ιωάννα Παππά (Κλυταιμνήστρα), Άκης Σακελλαρίου (Μενέλαος), Γιώργος Χρυσοστόμου (Αχιλλέας), Ιουλία Γεωργίου, Σοφία Κουλέρα, Ειρήνη Λαφαζάνη, Ιωάννα Λέκκα, Λένα Μποζάκη, Αγγελική Νοέα, Δανάη Πολίτη και Βικτώρια Φώτα (Χορός). Η μετάφραση είναι της Παναγιώτας Πανταζή, η μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, το σκηνικό του Γιώργου Γαβαλά, τα κοστούμια της Νίκης Ψυχογιού, την κινησιολογία επιμελήθηκε η Σεσίλ Μικρούτσικου, τους φωτισμούς σχεδίασε ο Νίκος Σωτηρόπουλος.
