Πριν από περίπου 1.500 χρόνια, στην περιοχή του σημερινού Μεξικού, άκμαζε ένας από τους γνωστότερους προκολομβιανούς πολιτισμούς της Μεσοαμερικής. Γνωστός από τις εντυπωσιακές κλιμακωτές πυραμίδες, την λεπτομέρεια στην τέχνη, την εξειδίκευση στα μαθηματικά και την αστρονομία, αλλά και την αμετάβλητη πίστη στο μεταφυσικό.
Ανάμεσα στην χερσόνησο Γιουκατάν, την Γουατεμάλα, την Ονδούρα και το Ελ Σαλβαδόρ, ζούσαν οι Μάγια. Οι Μάγια βρίσκονταν εκεί πολύ πριν από τους Αζτέκους και δεν χαρακτηρίζονταν από τον πολεμικό χαρακτήρα τους. Θα τους έλεγε κανείς πιο…διανοούμενους.
Ήταν άσοι στα μαθηματικά, γι’ αυτό και η αρχιτεκτονική τους χαρακτηρίζεται από τέτοια τεχνική ορθότητα και μεγαλοπρέπεια. Ήταν επίσης παθιασμένοι με την αστρονομία. Οι ιερείς του βασιλιά ξόδευαν ολόκληρες νύχτες άυπνοι παρατηρώντας τον νυχτερινό ουρανό, τους αστερισμούς και τους πλανήτες. Αιώνες πριν την ανακάλυψη του πρώτου τηλεσκοπίου και του υπόλοιπου εξοπλισμού παρατήρησης του διαστήματος, μπορούσαν να προβλέψουν με ακρίβεια, μέσω των ημερολογίων τους, εκλείψεις ηλίου και σελήνης.
Παράλληλα, όμως, ήταν ένας πολύ «θρήσκος» λαός. Πίστευαν σε δεισιδαιμονίες, σε πνεύματα, κατάρες και μεταφυσικά φαινόμενα. Έλεγαν ότι η Φύση είναι ζωντανή και οτιδήποτε υπήρχε σε αυτήν κατείχε μια αόρατη δύναμη. Είχαν πολλούς θεούς, τους οποίους τιμούσαν με διαφόρων ειδών τελετές (ανάλογα τον χαρακτήρα του καθενός). Ιδιαίτερες ήταν οι τελετές, όταν κάποιος από αυτούς πήγαινε στον άλλο κόσμο.
Σε διάφορα σημεία της περιοχής της χερσονήσου Γιουκατάν, αιώνες μετά, βαθιά μέσα στην ζούγκλα, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τεράστια υποβρύχια σπήλαια, κρυμμένα από την πυκνή εξωτική βλάστηση. Καθώς περνούσαν τα χρόνια και η επιστήμη της αρχαιολογίας πλούτιζε όλο και περισσότερο τον σχετικό εξοπλισμό της, οι φυσικές αυτές «πισίνες» μπόρεσαν να ερευνηθούν καλύτερα και εκτενέστερα. Καθώς οι αρχαιολόγοι-δύτες, λοιπόν, εξερευνούσαν αυτόν τον νέο κόσμο, έμειναν άφωνοι από τα ευρήματα που κείτονταν κάτω από το νερό.
Αγγεία και άλλα έργα τέχνης, οστά ζώων, αλλά και κρανία ή ολόκληροι σκελετοί ανθρώπων, βρίσκονταν στον πυθμένα για χιλιάδες χρόνια, περιμένοντας υπομονετικά τον «λυτρωτή» τους. Μετά από την απόσπασή τους από το ιδιαίτερο αυτό αρχαιολογικό πλαίσιο, οι χρονολογήσεις τους εξέπληξαν τους ειδικούς. Τα ζωικά οστά βρίσκονταν εκεί από την Εποχή των Παγετώνων (το τέλος της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων, ήταν πριν από 10.000 χρόνια), ενώ τα περίτεχνα αγγεία και οι σκελετοί των ανθρώπων χρονολογήθηκαν στην Προϊστορική Εποχή και κυρίως στην εποχή των Μάγια. Τι σημαίνει, όμως, αυτό για τον συγκεκριμένο λαό;
Ας ξαναπάμε πάλι πίσω στον χρόνο λοιπόν… Όταν κάποιος από τους Μάγια πέθαινε, έπρεπε να περάσει στον «Xibalba» («Ξιμπάλμπα»), δηλαδή στον Κάτω Κόσμο. Οι σχετιζόμενοι με τον θανούντα ή την θανούσα, φαίνεται ότι συγκεντρώνονταν και διάβαιναν όλοι μαζί την ζούγκλα, μέχρι να φτάσουν σε ένα από τα αρκετά «ts’ono’t» («τσονότ»), τις πύλες του Xibalba ή όπως πιο απλά σήμαινε η ίδια η λέξη στην γλώσσα τους, στις «τρύπες γεμάτες νερό». Από αυτήν την λέξη βγήκε και ο σημερινός ισπανικός όρος «cenotes».
Για να εισέλθει, όμως, εκεί κάποιος, έπρεπε να γίνουν συγκεκριμένες τελετές και προσφορές στους θεούς. Τελετές γίνονταν και για την ευμένεια του θεού της βροχής Chaac, ο οποίος πίστευαν ότι κατοικούσε σε αυτές. Εμείς σήμερα πετάμε κέρματα μέσα σε σιντριβάνια ή ποτάμια. Οι αρχαίοι λαοί, όμως, ήταν πιο «large». Μέσα στα cenotes, οι Μάγια έριχναν κομμάτια χρυσού, νεφρίτη (βαθυπράσινος ημιπολύτιμος λίθος τον οποίο χρησιμοποιούσαν παντού), χαλκού ή και…ολόκληρους ανθρώπους.
Λέγεται γενικά ότι οι ανθρωποθυσίες ήταν υπαρκτές στις τελετουργίες και άλλων προκολομβιανών πολιτισμών της Αμερικής, αλλά με απόλυτη σιγουριά γνωρίζουμε ότι τις πραγματοποιούσαν μόνο οι Αζτέκοι.
Οι cenotes, από ένα σημείο και μετά, άρχισαν να ανακαλύπτονται και να ερευνώνται ταχύτατα, με τον αριθμό τους σήμερα να φτάνει τις 7.000. Τα σπήλαια αυτά, όχι απλά συνυπάρχουν, αλλά και συνδέονται υπόγεια. Πρόσφατα, μάλιστα, συνεχίστηκαν οι έρευνες στο μεγαλύτερο υποβρύχιο σπήλαιο του κόσμου, το «Sistema Ox Bel Ha» (δηλαδή στην γλώσσα των Μάγια «Τρία Μονοπάτια Νερού»), το οποίο μέχρι στιγμής φαίνεται να εκτείνεται 524 χιλιόμετρα υπογείως, συνδεόμενο όχι με μία, αλλά πολλές cenotes της χερσονήσου Γιουκατάν.
Κάτω από το έδαφος του Μεξικού, υπάρχουν στενοί διάδρομοι, αμέτρητες και απέραντες «αίθουσες» από ασβεστόλιθο, υπόγειες λίμνες και ποτάμια, καταποντισμένα στο αλμυρό νερό. Συνθέτουν έναν τεράστιο υποβρύχιο λαβύρινθο, ο οποίος δεν έχει εξερευνηθεί ακόμα ολόκληρος. Ποιος ξέρει πόσους ακόμα θησαυρούς των Μάγια κρύβει ο Xibalba;
Βιβλιογραφία:
