Πάνω από τον λιμένα της Ίου, στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, ο Σκάρκος απλώνεται σε έναν χαμηλό λόφο — όχι απόκρημνο, μα υπήνεμο· στραμμένο προς το πέλαγος, αλλά προστατευμένο από τις καιρικές εξάρσεις. Σ’ αυτόν τον μικρό, καλά επιλεγμένο τόπο, οργανώνεται κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο (περ. 2700–2400/2300 π.Χ.) ένας οικισμός που θα αποκαλύψει αιώνες αργότερα την επινοητικότητα μιας πρώιμης κοινότητας του Αιγαίου.
Το ανάγλυφο του εδάφους δεν καθοδηγεί μόνο τη δόμηση· προτείνει έναν τρόπο ζωής. Οι λίθινες κατασκευές, τα συστήματα απορροής, τα ίχνη εργαστηρίων και τελετουργικών εστιών, συγκροτούν έναν πολιτισμό που δεν αποζητά επιβλητικότητα, αλλά λειτουργία. Έναν κόσμο που οργανώνεται αθόρυβα – με σχέσεις, με επίνοια. Αυτήν ακριβώς την πολιτισμική ενέργεια –την αθόρυβη αλλά επίμονη συγκρότηση της κοινότητας– ανασύρει μια έκθεση σύγχρονης τέχνης, εμπνευσμένη από τον οικισμό του Σκάρκου. Με επίκεντρο τον διάλογο ανάμεσα στο αρχαίο ίχνος και τη σύγχρονη καλλιτεχνική πράξη, επιχειρείται ένας στοχασμός πάνω στη μνήμη, την ταυτότητα και τη μετάβαση. Όχι ως αναπαράσταση, αλλά ως μετοχή.
Κωνσταντίνος Μάσσος, «The Passage», 2016, μικτή τεχνική σε καμβά, 100 x 140 εκ.
Οι επιμελήτριες της έκθεσης στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ίου, Ευγενία Ίσκου και Ναταλία Μητσιώνη, σημειώνουν εύστοχα: «Η έκθεση δεν αποτελεί απλώς μια αναφορά στην πολιτισμική συνέχεια. Είναι μια εικαστική πρόταση που αντιλαμβάνεται την ιστορία όχι ως αρχείο, αλλά ως δυναμική τοπογραφία· ως πεδίο νοήματος που μας αφορά άμεσα». Η συνάντηση αρχαίου και σύγχρονου δεν εδράζεται εδώ σε κανενός είδους αισθητισμό. Καλλιτέχνες από διαφορετικά πεδία (ζωγραφική, γλυπτική, εγκαταστάσεις, κέντημα, ψηφιακές εκτυπώσεις) προσεγγίζουν τη θεματική της σύνδεσης όχι με όρους αναφοράς, αλλά σχέσης. Το ανθρώπινο ίχνος διατρέχει τα έργα, ανασύροντας ερωτήματα για την ιστορική συνείδηση και τη συλλογική εμπειρία.
Μίλτος Σκούρας, χωρίς τίτλο, 2022, λάδι σε καμβά, 70 x 160 εκ.
Έννοιες όπως η μετακίνηση, η επικοινωνία και οι δεσμοί –κρίσιμες τόσο στον πρωτοκυκλαδικό ορίζοντα όσο και στη δική μας παγκοσμιοποιημένη αποστασιοποίηση– τίθενται εδώ ως κοινός τόπος. Όχι ως θεωρητικές αφαιρέσεις, αλλά ως υπαρξιακές συντεταγμένες. Ίσως τελικά αυτό που μας φέρνει πιο κοντά στον Σκάρκο δεν είναι η χρονική εγγύτητα, αλλά η ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει. Να χαράζει διαδρομές. Να αφήνει ίχνη. Να θυμάται — όχι για να διατηρεί, αλλά για να συνεχίζει.
Με αλφαβητική σειρά συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Γιώργος Αλεξανδρίδης, Οδυσσέας Γλύκας, Αντιγόνη Καββαθά, Σταύρος Κάσσης, Θάνος Μακρής, Κωνσταντίνος Μάσσος, Βαρβάρα Μαυρακάκη, Αντώνιος Παναγόπουλος, Περικλής Πραβήτας, Ιφιγένεια Σδούκου, Μίλτος Σκούρας, Νίκος Τρανός.
Σταύρος Κάσσης, «Ephemera» (2023), ευρεθέντα αντικείμενα: χαρτιά, καρτ ποστάλ, φωτογραφία, χαρτόνι, κλιπς, τζάμι, 31 x 42 εκ. Τμήμα του έργου στην κεντρική φωτ.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 31 Οκτωβρίου 2025. Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη – Δευτέρα: 8:30 π.μ.–3:30 μ.μ. Τρίτη Κλειστά. Είσοδος: Ισχύει το εισιτήριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Ίου. Διοργάνωση: Υπουργείο Πολιτισμού/Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων - ΑΜΚΕ FIGMENT. Γενική εποπτεία: Δρ. Δημήτριος Αθανασούλης, υπεύθυνη έκθεσης- συντονισμός: Αγγελική Κουμνά, Χορηγός έκθεσης: Calilo Foundation, υπό την Αιγίδα του Δήμου Ιητών.
