Η κάθετη πινακίδα από νέον αναβοσβήνει στο σκοτάδι του αυτοκινητόδρομου. Δεμένα με το αμερικανικό τοπίο, τα μοτέλ γίνονται φέτος εκατό χρονών. Ήταν στις 12 Δεκεμβρίου του 1925 όταν άνοιξε το πρώτο κατάλυμα δίπλα στον δρόμο και τα ταξίδια που υπόσχονταν ανεξαρτησία και αυτονομία. Σύμβολο της αμερικανικής κουλτούρας, τα μοτέλ πρωταγωνίστησαν σε πολλές κινηματογραφικές ταινίες. Από το κλασικό «Ψυχώ» του Χίτσκοκ, το γυναικείο «Θέλμα και Λουίζ» και το «Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους» έως τη σειρά «Schitt’s Creek».
Οι Άρθουρ και Άλφρεντ Χάινεμαν, δύο αδέλφια που διατηρούσαν αρχιτεκτονικό γραφείο στη νότια Καλιφόρνια, εγκαινίασαν, πριν από έναν αιώνα, το Milestone Mo-Tel, το πρώτο «motor hotel», στο Σαν Λούις Ομπίσπο,περίπου στα μισά της διαδρομής ανάμεσα στο Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες.
Είχε ανοίξει-κατά κυριολεξία- το δρόμο για τα motor hotels (motels), ο νόμος Ομοσπονδιακής Βοήθειας για τους Δρόμους, τον οποίο υπέγραψε το 1916, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, θέτοντας τα θεμέλια για ένα νέο τρόπο ταξιδιού: το road trip.
Έως το 1929 όσοι ταξίδευαν με αυτοκίνητο είχαν ελάχιστες, φθηνές επιλογές, για να σταματήσουν, να πλυθούν και να ξεκουραστούν και μετά να συνεχίσουν. Αρκετοί οδηγοί κατέφευγαν σε «κατασκηνώσεις» αυτοκινήτων, όπου υπήρχαν κοινόχρηστα μπάνια, ανοιχτή φωτιά για να ζεσταθούν, κάποιες σκηνές και μαγείρευαν κάτω από το φως των αστεριών. Αυτό που έφερε το Milestone Mo-Tel των αδελφών Χάινεμαν ήταν μια μικρή επανάσταση. Διέθετε πισίνα, ιδιωτικά μπάνια και ντους με ζεστό νερό, κουζινίτσα, σχεδόν σε κάθε δωμάτιο και χώρους πάρκινγκ. Και το μοτέλ βρισκόταν, σχεδόν, μέσα σε έναν πορτοκαλεώνα. Ο επισκέπτης άνοιγε το παράθυρο και έκοβε το πορτοκάλι. Όπως ήταν το καλιφορνέζικο όνειρο, στο οποίο είχε επενδύσει, μάταια, η οικογένεια Τζόουντ στα «Σταφύλια της Οργής» του Τζον Στάινμπεκ.
Μετά το «Κραχ» του 1929, τα μοτέλ ήταν η απόλυτη επιλογή όλων όσοι ταξίδευαν αναζητώντας εργασία και μια καλύτερη ζωή, από πόλη σε πόλη και από πολιτεία σε πολιτεία. Τα καταλύματα δίπλα στον δρόμο ήταν πολύ φθηνότερα σε σχέση με τα ξενοδοχεία και ήταν αξιοπρεπή.
Άρρηκτα συνδεδεμένα με την έκρηξη της αυτοκινητιστικής κουλτούρας και της ανάγκης για απόδραση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα μικρά μοτέλ-οικογενειακές επιχειρήσεις στην πλειονότητά τους- γνωρίζουν τότε μεγάλη άνθηση. Προσφέρουν περισσότερες ανέσεις. Τηλεόραση και τηλέφωνο σε κάθε δωμάτιο, καφέ και πρόχειρα γεύματα.
Ήταν ο ενδιάμεσος σταθμός του road trip-δεν είναι ένα απλό, οδικό ταξίδι- το καταφύγιο του ταξιδιώτη, του φορτηγατζή, του εξερευνητή που ζει την υπόσχεση της ελευθερίας στο ανοιχτό τοπίο της ενδοχώρας. Στην ουσία, τα μοτέλ αντιπροσωπεύουν την ιδέα της «ελευθερίας», μπορείς να φύγεις, να πας όπου θέλεις, να γευματίσεις σε όποιο diner θέλεις, να σταματήσεις όπου σε βγάλει ο δρόμος. Η Αμερική «on the road».
Για την ιστορία, ο Έλις Μαρσάλις, παππούς του τρομπετίστα Γουίντον Μαρσάλις, άνοιξε το 1945 το Marsalis Mansion Motel για να υποδεχθεί τους Αφροαμερικανούς ταξιδιώτες, οι οποίοι, εκείνη την εποχή, είχαν ελάχιστες επιλογές εξαιτίας του φυλετικού διαχωρισμού. Χρειάστηκε να περάσουν 19 χρόνια προκειμένου να γραφτεί το τέλος των διακρίσεων με το νόμο περί πολιτικών δικαιωμάτων του 1964, γράφουν οι ΝΥΤ. Την ίδια χρονιά ο αριθμός των μοτέλ ξεπέρασε τις 61.000 σε ολόκληρη τη χώρα. Μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα τα μοτέλ εισήλθαν στην φάση της παρακμής. Το 1999 το Κογκρέσο αποφάσισε να τα αναστήσει με το «Route 66 Corridor Preservation Program», για τη διατήρηση, αποκατάσταση και αναβίωση των ακινήτων της ιστορικής Route 66, συμπεριλαμβανομένων και των κλασικών μοτέλ δίπλα στους δρόμους.
Η ιστορική Route 66 είναι η τουριστική διαδρομή-θρύλος με ταξιδιώτες που αναζητούν την αυθεντική Αμερική του παρελθόντος-τα μοτέλ, τα ντάινερς και το αίσθημα του δρόμου χωρίς τέλος. Αρχές του 2012 και στις Ηνωμένες Πολιτείες απομένουν περίπου 16.000 μοτέλ. Το κύμα ανακαίνισης και επαναλειτουργίας παλιών καταλυμάτων αποκτά δυναμική, με πρωτοβουλίες μεγάλων αλυσίδων. Και είναι τέτοιο το ρεύμα που η αποκατάσταση των μοτέλ γίνεται και τηλεοπτικό σόου, το 2021, με τίτλο «Motel Makeover».Έκτοτε, η διάσωση τους συνεχίζεται με μεγάλη επιτυχία. Οι τιμές σε ένα ανακαινισμένο εκ βάθρων, ιστορικό μοτέλ, αγγίζουν σήμερα τα επτακόσια δολάρια.
Από το «Ψυχώ» στο Schitt’s Creek
Τα μοτέλ έγιναν cult.Εξάπτοντας την κινηματογραφική φαντασία συνδέθηκαν με την παρακμή, το εφήμερο της απόδρασης, τη φυγή γενικώς, την αποτυχία, την καταδίωξη, την περιπλάνηση, την ενηλικίωση, την απογοήτευση, την παρανομία, αλλά και με ψυχωτικούς δολοφόνους. Άσβεστη η αγάπη του αμερικανικού κινηματογράφου για τα μοτέλ.
Ψυχώ (1960). Το θρυλικό Bates Motel του Άλφρεντ Χίτσκοκ γίνεται το απόλυτο σύμβολο τρόμου και ψύχωσης. Με τη σκηνή της δολοφονίας στο ντους, να θεωρείται μια από τις πλέον αριστουργηματικές στην ιστορία των θρίλερ, η ταινία προκάλεσε πολλά τραύματα. Μόλις έμπαιναν στο δωμάτιο οι διαμένοντες σε μοτέλ, τραβούσαν με αγωνία την κουρτίνα του μπάνιου. Η πρωταγωνίστρια, Τζάνετ Λι, είχε επηρεαστεί τόσο πολύ που έβλεπε καμπίνα ντους και το έβαζε στα πόδια.
Ξένοιαστος Καβαλάρης (1969): Η απόλυτη ταινία του αμερικανικού δρόμου, με τους δύο μοτοσικλετιστές να διασχίζουν τη χώρα και να σταματούν σε εμβληματικά μοτέλ. Το 1998 η ταινία χαρακτηρίστηκε από Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και επιλέχθηκε να ενταχθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Άγριο Θηλυκό(1986): Η Μέλανι Γκρίφιθ απαγάγει έναν γιάπη, οδηγώντας τον σε ένα απρόβλεπτο, γεμάτο ένταση road trip.
Θέλμα και Λουιζ (1991): Αξέχαστο road trip φιλμ με δύο κολλητές φίλες, Σαράντον και Ντέιβις, που βρίσκονται σε φυγή. Μερικές από τις πιο καθοριστικές σκηνές της ταινίας εκτυλίσσονται σε μοτέλ της Δυτικής Αμερικής. Σε ένα από αυτά συναντούν τον Μπραντ Πιτ.
Pulp Fiction (1994): Αν και όχι road movie, περιλαμβάνει μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές σε μοτέλ.
Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας (1998): Ένα παραισθησιογόνο road trip στην έρημο της Νεβάδα, με αλλόκοτες στάσεις σε μοτέλ.
Ταυτότητα (2003): Μια ομάδα δέκα ανθρώπων, αγνώστων μεταξύ τους, παγιδεύεται σε ένα απομονωμένο μοτέλ της Νεβάδας κατά τη διάρκεια καταιγίδας και αρχίζει να δολοφονείται ένας-ένας.
Πλαγίως (2004): Δυο μεσήλικες σε ένα ταξίδι στους αμπελώνες της Καλιφόρνιας, με στιγμές μελαγχολίας και χιούμορ σε μοτέλ της επαρχίας. Σενάριο και σκηνοθεσία Αλεξάντερ Πέιν.
Little Miss Sunshine (2006): Μια δυσλειτουργική οικογένεια διασχίζει την Αμερική σε ένα κίτρινο βαν, με τις στάσεις στα μοτέλ να σηματοδοτούν τις αλλαγές στις μεταξύ τους σχέσεις.
Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους (2007): Διασκευάστηκε και σκηνοθετήθηκε από τους αδελφούς Τζόελ και Ίθαν Κοέν. Βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Κορμακ ΜακΚάρθι ιχνηλατεί την ιστορία μιας αποτυχημένης συναλλαγής ναρκωτικών και του επακόλουθου δραματικού παιχνιδιού της γάτας με το ποντίκι, καθώς τρεις άντρες διασχίζουν τις ερήμους του δυτικού Τέξας της δεκαετίας του ’80. Το Plaza Hotel στο Λας Βέγκας μετατρέπεται στο φανταστικό Eagle Pass Hotel, όπου εκτυλίσσεται η δραματική τελική σύγκρουση.
Schitt’s Creek (2015): Από τα ψηλά στα χαμηλά και από τα πολλά στα λίγα, βρέθηκε η άλλοτε ζάμπλουτη οικογένεια Ρόουζ που αναγκάζεται να ζήσει σε ένα επαρχιακό μοτέλ μιας πόλης, κουκίδα στον χάρτη. Πρωταγωνιστές ο Γιουτζίν Λέβι, ο Νταν Λέβι και η Κάθριν Ο’ Χάρα. Τελικώς και αυτό το μοτέλ ανακαινίζεται. Σειρά στο Netflix, που δυστυχώς δεν προβάλλεται στην Ελλάδα.
American Honey (2016): Νεαροί ταξιδεύουν στις ΗΠΑ πουλώντας περιοδικά, ζώντας από μοτέλ σε μοτέλ.
The Florida Project (2017): Παιδιά μεγαλώνουν δίπλα στο θεματικό πάρκο «Disney World», με το μοτέλ να γίνεται το κέντρο μιας εύθραυστης κοινότητας.
Δύσκολες ώρες στο Ελ Ροαγιάλ (2018): Διάφοροι χαρακτήρες με σκοτεινά μυστικά συναντιούνται σε ένα άλλοτε λαμπερό, τώρα παρηκμασμένο ξενοδοχείο, στα σύνορα μεταξύ Καλιφόρνιας και Όρεγκον.
Μετρητής καρτών (2021): Ο Όσκαρ Άιζακ υποδύεται τον πρώην στρατιωτικό ανακριτή, ο οποίος αναζητά λύτρωση από καζίνο σε καζίνο και από μοτέλ σε μοτέλ.
