«Γνωρίζεις τη Λίλα ντε Νόμπιλι…», με ρώτησε με εμφανή απορία για να εισπράξει σιωπή. Θυμάμαι ακόμη τον Άγγελο Δεληβορριά να με «καταχεριάζει» με το βλέμμα όταν είδε πώς το όνομά της δεν μου έλεγε τίποτε. Ο αλησμόνητος διευθυντής με την πολύτιμη βοήθεια του Διονύση Φωτόπουλου, αφιέρωσε το 2002 μια έκθεση στο Μπενάκη – και συνοδευτικό τόμο – στη μεγάλη σκηνογράφο, ζωγράφο και ενδυματολόγο Lila de Nobili (1916-2002), μόλις πέντε μήνες από τον θάνατό της.
Καθώς υπήρξε φίλη καρδιακή και καλλιτεχνικό alter ego του Γιάννη Τσαρούχη, ο Δεληβορριάς σκέφτηκε ευφυώς να αναδείξει, μέσα από τη συνάντηση των δύο, τον θεατρικό πλούτο που άφησε ο κοσμαγάπητος ζωγράφος και, κυρίως, να κάνει γνωστή στο ευρύ κοινό μια γνήσια δημιουργό.
Τα χρόνια πέρασαν και μια έκθεση στον χώρο του Σωτήρη Φέλιου στην Κυψέλη, έρχεται σήμερα να αναδείξει τη Λίλα ντε Νόμπιλι ως αυθύπαρκτη καλλιτεχνική προσωπικότητα με ειδικό βάρος στα καλλιτεχνικά κέντρα της Ευρώπης κι όχι απλώς στα μέρη μας.
H Λίλα Ντε Νόμπιλι το 1965 στο Fiesole
Σχεδόν όλα αυτά τα χρόνια, ανάμεσα στην έκθεση του Μπενάκη και στο σημερινό αφιέρωμα της Φωκίωνος Νέγρη (16), εργάστηκε ο μεταφραστής Ερρίκος Σοφράς με το πάθος μοναδικού συλλέκτη: αναζητούσε σε βιβλιοθήκες και παλαιοβιβλιοπωλεία θεατρικά προγράμματα και δυσεύρετες εκδόσεις και με δικά του έξοδα αγόραζε από δημοπρατήρια δείγματα της δουλειάς της στο θέατρο, την όπερα και τον κινηματογράφο (μακέτες σκηνικών, σπουδές κοστουμιών κ. ά.), καθώς και της ζωγραφικής της (εικονογραφήσεις βιβλίων, εκτυπώσεις από την Ιταλία κ. ά).
Σκηνικό για την «Τραβιάτα», του Τζουζέπε Βέρντι σε σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι με τη Μαρία Κάλας, Σκάλα του Μιλάνου 1955
Είμαστε τυχεροί που ο ποιητής - μεταφραστής, «στοιχειωμένος» όπως τ’ ομολογεί από το έργο της, επαναφέρει στο προσκήνιο μια γυναίκα που σημάδεψε την αισθητική της σκηνογραφίας στη μεταπολεμική Ευρώπη για δυο δεκαετίες (1950-1970). Ο Σ. Φέλιος που μοιράζεται το ίδιος πάθος για την τέχνη, μπόρεσε να δει το «στοιχειό» και την αξία του σκοπού. Για να καταλάβει ο αναγνώστης το μέγεθος του διαμετρήματος, ακολουθούν ενδεικτικά μόνο κάποια ονόματα από τους συνεργάτες της.
Στα εγκαίνια της έκθεσης που έγιναν την Τετάρτη (10/12) στην Κυψέλη, ο συλλέκτης Σωτήρης Φέλιος με την γκαλερίστα Πέγκυ Ζουμπουλάκη και τη ζωγράφο Μαρίνα Καρέλλα
Από τη νεότερη γενιά των ζωγράφων μας που έδωσαν το "παρών" στην επίσημη πρώτη του ξεχωριστού αφιερώματος, οι Νίκος Μόσχος και Αλέκος Κυραρίνης
Με αριστοκρατική καταγωγή, η Λίλα ντε Νόμπιλι ξεκίνησε εικονογραφώντας κολεξιόν για τη Vogue και άλλα περιοδικά μόδας για να μεταπηδήσει στη συνέχεια στο θέατρο. Συμμετείχε σε ιστορικές παραστάσεις του θεάτρου και της όπερας, στα μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης, με σκηνοθέτες όπως ο Λουκίνο Βισκόντι, ο Ρεϊμόν Ρουλό, ο Πίτερ Χολ, ο Πίτερ Γουντ, ο Τζιαν Κάρλο Μενότι, ο Φράνκο Τζεφιρέλι κ.ά. Το 1970, στο απόγειο της επιτυχίας, αποσύρθηκε για να αφοσιωθεί στη ζωγραφική και στους φίλους της που την επισκέπτονταν στο διαμέρισμά της – μια μικροσκοπική σοφίτα στο Παρίσι, όπου έζησε ως το τέλος με ελάχιστα.
H Λίλα Ντε Νόμπιλι το 1960 στην Comédie-Française με τον σκηνοθέτη Raymond Rouleau
Η έκθεση με τίτλο «Λίλα Ντε Νόμπιλι, Υλικά ονείρων, Θέατρο-Όπερα-Ζωγραφική. Από τη Συλλογή του Ερρίκου Σοφρά» περιέχει μακέτες σκηνικών και κουστουμιών από δώδεκα σημαντικές παραστάσεις θεάτρου και όπερας, αλλά και ζωγραφικά έργα και σχέδιά της. Ανάμεσα σε αυτά, ο επισκέπτης θα αναγνωρίσει και τον Τσαρούχη στον κήπο του σπιτιού του με ιερατική στολή. Ναι, ήταν φίλη του μεγάλου ζωγράφου, αλλά υπήρξε πολλά περισσότερα.
Η μακέτα της Δ΄ Πράξης από την Κάρμεν του Ζωρζ Μπιζέ σε σκηνοθεσία Ρεϋμόν Ρουλώ Παρίσι Οπερά Γκαρνιέ 1959 Πλατεία στη Σεβίλλη και η είσοδος μιας αρένας γκουάς σε χαρτί 17 x 26 εκ.
Η τωρινή συγκυρία που μας καλεί να κοιτάξουμε εκ νέου τις καλλιτέχνιδες του παρελθόντος ως μορφές αυτόνομες, επιτρέπει στη νέα γενιά να συναντήσει μια δημιουργό ολοκληρωμένη σε μια έκθεση που δεν ζητά απλώς την προσοχή της, αλλά τον χρόνο της. Είναι από εκείνες τις περιπτώσεις όπου η αποκατάσταση λειτουργεί ως χειρονομία δικαιοσύνης, κυρίως όμως ως άνοιγμα προοπτικής. Τη συνιστώ με την ίδια ζέση με την οποία κάποτε την υπερασπίστηκε ο Άγγελος Δεληβορριάς.
Έως 7/2/2026 επί της Φωκίωνος Νέγρη16, Κυψέλη. Δείτε τον κατάλογο της έκθεσης εδώ.
Κεντρική φωτ.: Μορφές σε δάσος, παραβάν με τέσσερα φύλλα. Λάδι και γκουάς σε χαρτί επικολλημένο σε ύφασμα, 171x210 εκ..
