Από τη ρέμβη, που σημαίνει περιπλάνηση του βλέμματος ή του νου χωρίς σκοπό, κατάγεται ο ρεμβασμός – εκείνη η σιωπηλή, ελεύθερη περιφορά της σκέψης που δεν υπηρετεί ανάγκη, δεν υπακούει σε πρόγραμμα, δεν οδηγεί σε παραγωγή. Είναι το να αφήνεσαι στο τοπίο, στο φως, στον χρόνο, χωρίς να ζητάς τίποτα απ’ αυτά· κι όμως, να λαμβάνεις τα περισσότερα.
Στην Αθήνα, πατρίδα της αγοράς, η έννοια του δημόσιου χώρου έχει υποστεί βαριά ήττα. Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπου τα πάρκα και οι πλατείες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής, στην ελληνική πρωτεύουσα οι χώροι αυτοί συχνά παραμένουν ανεκμετάλλευτοι ή υποβαθμισμένοι. Η αστική εμπειρία περιορίζεται σε διαδρομές ανάγκης, ενώ η χαρά της παρατήρησης και της ανεμελιάς, μοιάζει να έχει χαθεί.
Μια προσπάθεια αναζωογόνησης του πληγωμένου δημόσιου χώρου συντελείται τα τελευταία χρόνια, με τα Plásmata, που διοργανώνονται από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Πεδίον του Άρεως. Η φετινή έκθεση, με τίτλο «Plásmata 3: Η ψευδαίσθηση του νοήματος», επιδιώκει να μεταμορφώσει το πάρκο σε έναν χώρο παιχνιδιού, στοχασμού και συνύπαρξης. Με έργα που συνδυάζουν την πραγματικότητα με τη φαντασία, προσκαλεί τους επισκέπτες να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με τον δημόσιο χώρο και να ανακαλύψουν –ίσως και να ξαναμάθουν– τη χαρά του ρεμβασμού.
Γιατί τι σημαίνει, στ’ αλήθεια, να «χάνεις τον χρόνο σου» μέσα από την τέχνη; Δεν πρόκειται για απώλεια, αλλά για αναστολή του εργαλειακού χρόνου. Για μια στιγμή που δεν αποσκοπεί σε τίποτα – και γι’ αυτό είναι τόσο πολύτιμη. Όταν στέκεσαι μπροστά σε μια φωτιζόμενη κατασκευή στο βάθος του πάρκου ή κάθεσαι σ’ ένα παγκάκι με το βλέμμα σε κάτι ακατανόητο αλλά συγκινητικό, δεν «κάνεις κάτι»∙ και όμως, είσαι εκεί: παρών, διαθέσιμος, ανοιχτός.
Λήψη της έκθεσης «Plásmata 3: Η ψευδαίσθηση του νοήματος». @Πηνελόπη Γερασίμου, πηγή φωτ.: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για αργία ή αδράνεια, αλλά για μια πράξη αυτοσυνειδησίας. Είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει κι ένας άλλος χρόνος – εσωτερικός, σχεδόν μεταφυσικός – όπου η ύπαρξη επιτρέπει στον εαυτό της να συγκινηθεί, να στοχαστεί, να απορήσει. Ένας χρόνος όπου η σκέψη δεν διατάσσει, αλλά συνομιλεί. Στον χώρο αυτό, η τέχνη δεν επιδεικνύεται∙ απλώς προσφέρεται. Και το πάρκο δεν είναι πια απλώς τοπίο, αλλά σκηνή σχέσης.
Να χάνεις τον χρόνο σου σε έναν τέτοιο χώρο σημαίνει να μαθαίνεις εκ νέου να είσαι άνθρωπος. Και αυτή, πράγματι, είναι η πιο γόνιμη μορφή ρέμβης.
Έως 15/6. Για όσους επιθυμούν να γνωρίσουν τους δημιουργούς πίσω από τα Plásmata την Τρίτη 10 Ιουνίου, 18:00 & 20:00, προσφέρονται περιηγήσεις για το κοινό. Περισσότερα εδώ.
Κεντρική φωτ.: Από την έκθεση «Plásmata 3: Η ψευδαίσθηση του νοήματος»@Έφη Γούση, πηγή φωτ.: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
