Υποκειμενικό πώς επέρχεται η δημιουργία, καθολικό ότι η τέχνη γεννιέται από μιαν ανάγκη στην οποία εμπεριέχονται ανησυχίες που επιθυμούν να εκφραστούν και επιθυμούν επίσης να τις αφουγκραστούν οι κοινωνοί της Τέχνης και τότε συναισθάνονται ότι η τέχνη τους «μιλά». Η τέχνη μπορεί επίσης να δώσει ζωή σε κάτι που δεν υπήρχε, ένα τρόπον τινά παζλ από αποκόμματα στιγμών που όλες μαζί συγκεντρώθηκαν για να εκφράσουν μία –επίσης– στιγμή που έχει κι αυτή τη θέση της στο χρόνο. Με αυτόν αναμετριέται η ανθρωπότητα, με αυτόν πάλλεται και ο καλλιτέχνης δημιουργώντας μία νέα συνθήκη στο χωροχρόνο.
Μία τέτοια νέα συνθήκη δημιούργησε in situ ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης. Σε μία αίθουσα στο Μουσείο Μπενάκη επί της Πειραιώς 138, έστησε ένα ιδιότυπο εικαστικό καρουζέλ αποτελούμενο από αντικείμενα τα οποία είχε συλλέξει σε σκουπίδια, σε Ελλάδα και Γαλλία: φωτογραφίες από περιοδικά και βιβλία, αφίσες, έργα από κινήματα τα οποία με κάποιον τρόπο έχουν επηρεάσει τη δουλειά του με κυρίαρχα εκείνα των dada και γερμανικού εξπρεσιονισμού, μεταξύ άλλων.
Λήψη της έκθεσης του Χριστόφορου Κατσαδιώτη. Πηγή φωτ.: Μουσείο Μπενάκη
Στην εξωτερική πλευρά του πολύχρωμου και πολυποίκιλου εικαστικού καρουζέλ, διακρίνουμε αφίσες έργων όπως «η προέλευση του κόσμου» του Γκυστάβ Κουρμπέ, καλλιτεχνών όπως της Φρίντα Κάλο, βιβλίων παραταγμένων κάθετα και στηριζομένων από άλλα αντικείμενα, πινέλων και αντιασφυξιογόνων μασκών σε κούκλες, επιγραφών όπως «fragile» δίπλα σε βανδαλισμένες κούκλες καθώς και εκείνη του Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκες: «Οι μήτρες πρέπει να είναι δουλεμένες με την ασύληπτη υπομονή της απογοήτευσης», παραπέμποντάς μας στα χαρακτικά του Κατσαδιώτη και κατ’ επέκταση στη σημείωση του Γιώργου Μυλωνά, ιστορικού Τέχνης και επιμελητή της εν λόγω έκθεσης· ότι «ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης έχει προχωρήσει την τέχνη της χαρακτικής στην ψηφιακή συνθήκη».
Χαρακτικά του έργα –μορφές– παρουσιάζονται σε κυκλική κίνηση στην εσωτερική πλευρά του καρουζέλ. Οι μορφές δεν είναι ίδιες και η διαδρομή τους εκτυλίσσεται παράλληλα με ηχητικό παζλ ενώ το κενό που υπάρχει στο ύψος του ματιού δίνει στο κοινό την ευκαιρία να ρίξει μία κλεφτή ματιά στα υπόλοιπα βίντεο και χαρακτικά έργα που στέκονται στους τοίχους της έκθεσης.
Λήψη από το εσωτερικό της in situ εγκατάστασης @Νεκταρία Μαραγιάννη
Τα αντικείμενα με τα οποία ο Κατσαδιώτης έχει «ντύσει» το καρουζέλ του αποτελούσαν, κάποτε, μέρος της καθημερινότητας των ανθρώπων με ένα –ίσως– λυπηρό σχόλιο για την παροδικότητά τους αλλά και για την άλλοτε βίαιη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στα αντικείμενά του. Συνθέτοντας αυτό το καρουζέλ, ο Κατσαδιώτης υπογραμμίζει ότι ο δημιουργικός μετασχηματισμός της ανθρώπινης καταστροφικότητας είναι η μόνη μας ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε το καταστροφικό δυναμικό των ανθρώπων.
Λήψη της in situ εγκατάστασης του Χριστόφορου Κατσαδιώτη @Νεκταρία Μαραγιάννη
Η αναφορά στο σημαντικό «εργαλείο» του καλλιτέχνη –τα χέρια– δεν απουσιάζει. Άλλωστε, η έκθεση φέρει τον τίτλο «Στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη» κι εκείνος προσπαθεί να εκφράσει αυτό που νιώθει από την καθημερινότητα γύρω του και γύρω μας, από όλα όσα βλέπουμε, μας επηρεάζουν και μας παραμορφώνουν. «Είμαι εγώ» όπως έχει πει, και σε αυτό το «εγώ» μπορούμε να ταυτιστούμε και όσοι «εμείς» μπορούμε να συναισθανθούμε.
Αξιοσημείωτο ότι τα αντικείμενα –τοποθετημένα ως είναι– μπορούν να συνθέσουν τη δική τους αφήγηση από τη δική μας οπτική. Τη ματιά μου κεντρίζει μία κάμερα την οποία κρατά γυναικείο χέρι, το οποίο τείνει να συμπληρώνει το αντίστοιχο χέρι το οποίο έχει βανδαλιστεί από μία κούκλα μικρών διαστάσεων. Το χέρι αυτό θα μπορούσε να ιδωθεί ως το ακάματο χέρι του καλλιτέχνη από ένα σώμα κατακερματισμένο, και η κάμερα ως τα υλικά στοιχεία (λ.χ. πινέλα, χρώματα) με τα οποία ο καλλιτέχνης καταγράφει τον κόσμο γύρω του.
Στιγμιότυπα από την in situ εγκατάσταση του Χριστόφορου Κατσαδιώτη @Νεκταρία Μαραγιάννη
Η εικόνα αυτή μας παραπέμπει στον βανδαλισμό έργων του Κατσαδιώτη στην Πινακοθήκη, καθώς εκείνο που συνέβη ισούται με τον βανδαλισμό της ψυχής του δημιουργού δεδομένου ότι τα έργα είναι μία κατάθεση ψυχής. Ο Κατσαδιώτης δεν καταπιάνεται μόνο με τη θρησκευτική θεματολογία, όταν δε, άπτεται με αυτή, «παίρνει τη βυζαντινή θεματολογία και τη μεταγράφει», όπως υπογραμμίζει ο ιστορικός Τέχνης, Γιώργος Μυλωνάς. Ας μη λησμονούμε, ότι η δημιουργία και η Τέχνη είναι υπαρκτές αλλά ιδωμένες από τα δικά μας παράθυρα.
Λήψη της in situ εγκατάστασης του Χριστόφορου Κατσαδιώτη @Νεκταρία Μαραγιάννη
Όσο για την ιδέα της εν λόγω έκθεσης, «Στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη», τέθηκε επί τάπητος πριν από περίπου δυόμιση χρόνια και αποτελεί μέρος της δέσμευσης του Μουσείου Μπενάκη να παρουσιάζει έργα σύγχρονων καλλιτεχνών.
«Στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη», Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138. Την έκθεση επιμελείται ο ιστορικός Τέχνης, Γιώργος Μυλωνάς, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός φέρει την υπογραφή του Σπύρου Νάσαινα. Θα διαρκέσει έως τις 27 Ιουλίου 2025 και συνοδεύεται από κατάλογο των εκδόσεων «Σίγμα Πι Λάμδα». Η πρωτη ξενάγηση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 28 Ιουνίου.
Κεντρική φωτ.: Χριστόφορος Κατσαδιώτης, «Ηλιοβασιλέματα σε υπονόμους» (2024), οξυγραφία, 33.7Χ42 εκ. Πηγή φωτ.: Μουσείο Μπενάκη
