Υπάρχει το διαζύγιο που κάνει μπαμ ότι είναι διαζύγιο και υπάρχει και η αθόρυβη εγκατάλειψη, το τέλος του γάμου χωρίς το δράμα του επίσημου χωρισμού. Όλο και περισσότερες γυναίκες, στη μέση ηλικία, αποσύρονται αθόρυβα. Ζουν για εκείνες.
Τα παιδιά έχουν μεγαλώσει, επαγγελματικά έχουν διανύσει μεγάλη απόσταση, έχουν εμπειρία ζωής, έχουν βιώσει απώλειες και ταλαιπωρίες, εν ολίγοις έχουν διαγράψει κύκλους. Και αντί να έρθει η ψυχοσωματική ολοκλήρωση, καταφθάνει η αποστασιοποίηση. Πηγαίνουν θέατρο είτε μόνες, είτε με φίλες και όχι με τον σύζυγο, τον οποίο για πολλούς λόγους έχουν απορρίψει. Και μάλιστα πηγαίνουν σε όλες τις παραστάσεις, καλές και κακές. Σε όλα τα θέατρα, καλά και κακά. Όταν ακούς συνεχείς εξόδους χωρίς τον σύντροφο καταλαβαίνεις ότι η σχέση, ο γάμος έχει τελειώσει. Το θέατρο, οι εκθέσεις, οι εκδηλώσεις, οι περιηγήσεις, οι δραστηριότητες, είναι μεγάλη διαφυγή και ανακούφιση.
Οι γυναίκες προτιμούν να βγουν μόνες παρά με ένα σύντροφο που τις βαραίνει. Καλύτερα μόνη, λένε, παρά με έναν άνδρα, ο οποίος είναι ενοχλητικός και εγωκεντρικός. Αρκετές ταξιδεύουν για διακοπές και αποδράσεις είτε σόλο, είτε με γκρουπ στα οποία συμμετέχουν άλλες γυναίκες, μπορεί και λίγοι άνδρες, αλλά οπωσδήποτε όχι ο δικός τους σύζυγος.
Μόλις αδειάσει η φωλιά, καθώς τα πουλάκια έχουν πετάξει για σπουδές, αρκετές γυναίκες κοιμούνται στο «παιδικό» δωμάτιο και κάνουν binge watching στις αγαπημένες τους σειρές, έχουν την ησυχία τους και ο «άλλος» ας κάνει ό,τι θέλει. Ακόμα και η Κλερ Άντεργουντ είχε «αποσυρθεί», στο House of Cards, από τον Φρανκ.
Παραμένουν σε μια σχέση δυστυχίας διότι θέλουν να αποφύγουν το διαζύγιο και ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μιλάμε για γυναίκες στα εξήντα και στα πενήντα, οι οποίες κάνουν check out χωρίς να φεύγουν. Ούτε λόγος, οι γυναίκες χωρίζουν πιο εύκολα απ’ ό,τι παλαιότερα, όταν η επιλογή ήταν να κλείνεις το στόμα σου και να κάνεις υπομονή. Αλλά δεν εξηγείται γιατί τόσες πολλές γυναίκες κάνουν έναν τόσο μεγάλο συμβιβασμό…
Στο «The Cut» η Μόνικα Κόρκοραν Χάρελ, σεναριογράφος και δημοσιογράφος που γράφει για θέματα πολιτισμού, τρόπου ζωής και σχέσεων «έπιασε» το θέμα που όλοι βλέπουμε γύρω μας. Στο πλαίσιο ωστόσο, αυτών των γάμων το ευτύχημα είναι ότι δεν μιλάμε για σωματική κακοποίηση ή ενδοοικογενειακή βία. Έχουμε το φαινόμενο της αποξένωσης και της παραίτησης από τον γάμο.
Η Χάρελ το έψαξε και ρώτησε κάμποσες γυναίκες. Οι λόγοι του check out ήταν και οικονομικοί, αλλά το σημαντικότερο ήταν ότι οι γυναίκες ήθελαν να αποφύγουν την αναστάτωση και να μην χαλάσουν τη βολή τους. Στο ενδεχόμενο του διαζυγίου οι γυναίκες παραπονέθηκαν για το πόσο εκνευριστικά άβολος θα ήταν ένας χωρισμός («Εννοώ, επιτέλους ανακαινίσαμε την κουζίνα») ή για τις κοινωνικές αντιδράσεις που φαντάζονταν ότι θα ακολουθούσαν («Η μαμά μου λέει να το καταπιώ και να μείνω, όπως κάνει κι εκείνη»).
Κάποιες γυναίκες είπαν στη δημοσιογράφο πως θα έφευγαν μόλις τα παιδιά περνούσαν στο πανεπιστήμιο και άλλες ονειρεύονταν να κάνουν road trip ως άλλες «Θέλμα και Λουίζ» με την λευτεριά που θα τους χάρισε η ενηλικίωση των παιδιών.
Το γεγονός ότι όλο και περισσότερα ζευγάρια στη μέση ηλικία αποφασίζουν να τραβήξουν χωριστούς δρόμους δεν είναι ακριβώς καινούργια τάση. Τα στοιχεία που αφορούν σε Αμερικανίδες άνω των πενήντα ετών μιλούν από μόνα τους. Το1990, ο δείκτης διαζυγίων ήταν 3,9 διαζύγια ανά 1000 παντρεμένες γυναίκες ηλικίας 50 ετών και άνω. Το 2008, ο δείκτης για την ίδια ομάδα είχε εκτοξευθεί στο 11.
Το 2023, ο δείκτης διαζυγίων σταθεροποιήθηκε στους 10, 3 διαζύγια ανά 1000 γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Αυτό ευθυγραμμίζεται ίσως με άλλες πολιτισμικές τάσεις για τις γυναίκες άνω των 40-δεν λέμε πια ψέματα για την ηλικία μας, ούτε αφήνουμε τους γιατρούς να απορρίπτουν τα συμπτώματα της περιεμμηνόπαυσης και τις εμμηνόπαυσης σαν «υστερία».
Αλλά αυτό που μοιάζει καινούριο είναι η κανονικοποίηση του να συμβιβάζεται κανείς με μια ζωή βαθιά δυστυχισμένη. Πολλές γυναίκες λένε ότι είναι τόσο απασχολημένες που δεν έχουν ούτε τον χρόνο ούτε το ψυχικό περιθώριο να συλλάβουν καν την ιδέα ενός χωρισμού.
Η παθητικότητα ήταν ένα μοτίβο που επανερχόταν συνεχώς στη δημοσιογραφική έρευνα: οι σύζυγοι «έκλειναν τα αυτιά τους στις απογοητευμένες γυναίκες τους, Έδιναν πρόχειρες υποσχέσεις ότι θα εμπλακούν περισσότερο συναισθηματικά ή ότι θα βοηθούν περισσότερο στο σπίτι. Ίσως να σκουπίζουν για έναν-δύο μήνες.
Ή να δείχνουν ενδιαφέρον όταν η σύντροφός τους ξεσπάει για κάτι που συνέβη με έναν συνάδελφό της. Αλλά τελικά, η «έξτρα» προσπάθεια ξεθωριάζει ή απλώς δεν αρκεί. Σε κάποιες περιπτώσεις, η ανάγκη του άντρα να επιβραβευτεί για το ελάχιστο από το φορτίο της καθημερινότητας απλώς υπογραμμίζει το πόσα πρέπει να διεκπεραιώνει μια γυναίκα κάθε μέρα.
«Οι άντρες μέσης ηλικίας απλώς αφήνουν τον γάμο να πεθάνει και μετά το αποδέχονται», λέει ο Τζον Νάχλινγκερ, δικηγόρος διαζυγίων στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ, που κάνει coaching σε άντρες στη φάση του διαζυγίου. «Αλλά οι γυναίκες φτάνουν συναισθηματικά στο σημείο όπου λένε: δεν μπορώ άλλο».
Ο Ραλφ Μπρούερ, επικεφαλής της παγκόσμιας ομάδας υποστήριξης Help for Men, θεωρεί υπεύθυνη την πανταχού παρούσα επιδημία μοναξιάς. Περισσότεροι άντρες θα προσπαθούσαν πραγματικά μέσα στο γάμο τους -ή θα έπαιρναν την απόφαση για διαζύγιο - εάν είχαν περισσότερους φίλους να συμβουλευτούν και κοινωνική ζωή στην οποία θα μπορούσαν να στηριχθούν, υποστηρίζει ο Μπρούερ. «Οι γυναίκες μιλούν στις φίλες τους για τον γάμο τους. Οι άντρες εσωτερικεύουν ό,τι συμβαίνει. Μπορεί, για παράδειγμα, η γυναίκα του να μην τον αγγίζει πια και εκείνος να καταφεύγει στο ίντερνετ, όπου τον ταΐζουν μισογυνιστικά σκουπίδια, του τύπου “οι άντρες είναι βασιλιάδες και πρέπει να λατρεύονται”», λέει.
«Είναι το ένστικτό μας να χτίζουμε κοινότητες και να μοιραζόμαστε πόρους - αυτό είναι που μάς καθιστά πιο ικανές να επιβιώνουμε και ακόμη και να ανθίζουμε σε δύσκολες συνθήκες, και ναι, πιστεύω ότι το ίδιο ισχύει και για έναν δυστοπικό γάμο» σημειώνει η Χαλόραν. Οι εξαντλημένες σύζυγοι εξερευνούν τις ευθραυστότητά τους με άλλες γυναίκες. Ανταλλάσσουν ιστορίες και μοιράζονται συμβουλές αντοχής. Ίσως να ενθαρρύνουν η μία την άλλη να φύγει ή να μείνει και να αποστασιοποιηθεί. Οι άντρες απλώς «πεθαίνουν από μέσα».
Ίσως δεν φταίνε τα ζευγάρια. Ίσως είναι ο παραδοσιακός γάμος που παραδίδει τα όπλα, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στη μέση ηλικία αναδιαμορφώνουν το τι σημαίνει αυτή η «δουλειά» -ή δίνουν, ουσιαστικά, την παραίτησή μας. Τα ζευγάρια θα πρέπει να μιλούν περισσότερο και να είναι ειλικρινή με τα συναισθήματα τους. Ποιο νομίζετε ότι είναι το μεγαλύτερο παράπονο των περισσότερων γυναικών; Τους επιβάλλεται η τιμωρία της σιωπής. Οι άνδρες δεν μιλούν πολύ…
