Ορίζεται η ανάγνωση; Κατά τον Πορτογάλο συγγραφέα, Ζοζέ Σαραμάγκου (1922-2010), «το διάβασμα είναι ένας άλλος τρόπος να είσαι κάπου» καθότι κάθε σελίδα και μόνο ενός βιβλίου είναι ένας τόπος αλλιώτικος μεταφέροντας επίσης τον αναγνώστη σε χρόνο διαφορετικό. Σαν, κατά την ανάγνωση, παρότι το σώμα μένει σχετικά ακίνητο, νους και ψυχή βρίσκονται σε άλλα σύμπαντα.
Ο χρόνος κυλά διαφορετικά όταν η ματιά ρουφά τις λέξεις που έχουν ντύσει τις σελίδες και το χέρι τις γυρνά άλλοτε αργά σαν θέλει να εμβαθύνει σε κάθε πρόταση, άλλοτε πιο γρήγορα σαν αγωνιά να μάθει τη συνέχεια αυτού που διαβάζει. Το πρόσωπο σκεπάζεται από νηνεμία, καθώς, «αν έχεις έναν κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα χρειάζονται» (Κικέρων). Η ευτυχία στηρίζεται στην απλότητα, ένα βιβλίο ισούται με την απλή ομορφιά προσφέροντας ελιξίριο ζωής. «Διάβαζε για να ζήσεις» είχε διατυπώσει ο Γάλλος συγγραφέας Γκυστάβ Φλωμπέρ (1821-1880), με τον Γερμανό σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτζογκ (γενν.1942) να υπογραμμίζει τη σύγχρονη πραγματικότητα: «αυτοί που διαβάζουν έχουν τον κόσμο κι αυτοί που βλέπουν τηλεόραση τον χάνουν».
Ποια είναι η ουσία; Η αγάπη δεν απουσιάζει από το βιβλίο, είναι κυρίαρχη με ποικίλους τρόπους – «ίσως να είχαν δίκιο που έβαλαν την αγάπη στα βιβλία. Ίσως επειδή δεν θα μπορούσε να ζει πουθενά αλλού» (Ουίλιαμ Φώκνερ, 1897-1962). H αγάπη για το διάβασμα κινεί τα βήματα και τα χέρια να ανασύρουν από τη βιβλιοθήκη τα βιβλία, τα ανοίγουν και «γεύονται» εκείνο που μοσχομυρίζει από το σημείο που δένουν οι σελίδες. Άρωμα χαρτιού και μαγείας συνάμα, το πάθος για το διάβασμα βαπτίζεται ως χάρισμα και ένα από τα ερωτήματα που τίθενται είναι εάν μπορεί να διδαχθεί η αγάπη για το διάβασμα.
Τροφή και συνάμα νερό για τη σκέψη και την ψυχή το διάβασμα, μέσω αυτού διατηρείται ζωντανή η σκέψη του/της συγγραφέα τον/την οποίο/α το αναγνωστικό κοινό μελετά. Το ίδιο το πρόσωπο που συγγράφει είναι ένα βιβλίο, όπως κάθε αναγνώστης ξεχωριστά (μεταφορικά) είναι ένα βιβλίο, και κάθε άνθρωπος αποτελεί ένα βιβλίο· αλλιώτικο, με μαλακό ή χοντρό εξώφυλλο, απαλές, τραχείς ή μυτερές σελίδες, εύκολα ή δύσκολα αναγνώσιμο.
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Η διαδικασία συγκλίνει να είναι κοινή, είναι μοναχική: της συγγραφής αλλά και της ανάγνωσης. Το πρόσωπο που δημιουργεί συνδιαλέγεται με το μέσα του και γράφει – ενίοτε συνειδητά, ενίοτε παρορμητικά – το κοινό βρίσκεται σε διαδικασία εσωτερικής αναζήτησης ενώ και αφότου ολοκληρώσει την ανάγνωση. Ως ένας καθρέπτης οι λέξεις που ξεπηδούν από τις σελίδες – λέξεις ή φράσεις μας «χτυπούν» κατά μέτωπο σαν να είχαν γραφτεί για εμάς. Ενίοτε γίνονται προστατευτικό κάλυμμα, ενίοτε σχηματίζουν ένα τρόπον τινά άτυπο μονοπάτι που καθορίζει τις αποφάσεις μας.
Γίνονται μία υπενθύμιση όσων αξίζουν της φροντίδας, της αγάπης και του χρόνου μας, εκείνων που με μια λέξη θα αποκαλούσαμε στοιχειώδη, των απαραίτητων για την υγιή πορεία μας στην περιορισμένης διάρκειας ύπαρξή μας. Των απαραίτητων εκείνων που –μεταξύ άλλων– θα μας χαρίσουν πνευματικότητα, θα βοηθήσουν την ψυχή μας να ανεβεί παραπάνω σκαλί. Θα την κάνουν να αναρωτιέται και να αναζητά, σαν ακάματος εργάτης που διψά για μάθηση μένοντας πάντα νέος. Και αυτή η διαδικασία θα είναι αθόρυβη, μία αθόρυβη «εξέγερση».
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες ενός βιβλίου μπορούμε να συναισθανθούμε τη φροντίδα του δημιουργού, καθώς και όσων συνέβαλαν για την έκδοση και διάδοσή του, εκτός του δημιουργού-συγγραφέα: μεταφραστές, εικονογράφοι, γραφίστες, τυπογράφοι, εκδότες, βιβλιοπώλες. Εκείνων που μαζί με τον/την δημιουργό συμβάλουν στην προώθηση της βιβλιοφιλίας, της φιλαναγνωσίας και της διάδοσης του βιβλίου.
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Τα παραπάνω είναι ορισμένα μόνο από όσα ξεπήδησαν από τη δική μας πένα για τη μαγεία, τη λύτρωση και τη δύναμη του βιβλίου. Γράφονται με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου που έχει καθιερωθεί από την UNESCO να γιορτάζεται στις 23 Απριλίου, ημέρα κατά την οποία τα βιβλία έχουν την τιμητική τους.
Η ημέρα επιλέχθηκε και είναι αφιερωμένη σε δύο μεγάλους δημιουργούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας που «έφυγαν» την ίδια ημέρα (23 Απριλίου 1616) από τη ζωή: τους Ουίλιαμ Σαίξπηρ και Μιγκέλ ντε Θερβάντες. Ξεκινώντας από το 2016, η Ένωση Ελληνικού Βιβλίου καθιέρωσε και στην Ελλάδα την 23η Απριλίου ως Ημέρα Βιβλίου, με κεντρικό μήνυμα «διαβάζω & αλλάζω».
Την ημέρα αυτή οργανώνεται σε όλη την Ελλάδα ο Περίπατος Βιβλίου σε δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία και εκδοτικούς οίκους, με σκοπό να δημιουργηθούν νέοι αλλά και να κινητοποιηθούν οι παλιοί αναγνώστες. Ώστε, όλοι μαζί να οδηγηθούν στα βιβλιοπωλεία και στις βιβλιοθήκες – εκεί, άλλωστε όπου φυλάσσεται και «αναπνέει» το βιβλίο.
Ο κάθε φορά εορτασμός γίνεται με τη φιλοδοξία να ξεκινήσουν νέες ενέργειες και ευκαιρίες ανάδειξης της ανάγνωσης, να προωθηθεί η αναγκαία υπόθεση της παιδείας και του πολιτισμού, που βάλλονται στις ημέρες μας. Φέτος, εκτός από τους περιπάτους βιβλίου και άλλες εκδηλώσεις, το κοινό μπορεί να απολαύσει τον διάλογο λογοτεχνίας - κινηματογράφου μέσα από το αφιέρωμα του ertflix «Από το βιβλίο στην οθόνη» το οποίο θα είναι διαθέσιμο έως τις 30 Απριλίου 2025. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει περισσότερες από 50 ταινίες και σειρές που αποτελούν μεταφορές λογοτεχνικών έργων.
Πηγή κεντρικής φωτ.: Shutterstock
