Μίλο Μανάρα, Αλεχάντρο Χοδορόφσκι & Moebius - Η υψηλή τέχνη του κόμικ στις εκδόσεις Οξύ
Οι εκδόσεις Οξύ έχουν αναλάβει να φέρουν στο ελληνικό κοινό μερικά από τα σημαντικότερα έργα της ευρωπαϊκής 9ης τέχνης, εκεί όπου ο ερωτισμός, η φιλοσοφία και το φανταστικό μεταμορφώνονται σε εικόνες που μένουν χαραγμένες στη μνήμη. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το Κορίτσι του Γκιούλιβερ του Μίλο Μανάρα και το Άγγελου Νύχια Γαμψά των Αλεχάντρο Χοδορόφσκι & Moebius.
Ο Μίλο Μανάρα και η ελευθερία του σώματος
Ο Μίλο Μανάρα, ο μεγάλος Ιταλός κομίστας, θεωρείται σήμερα ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς της 9ης τέχνης στην Ευρώπη. Γεννημένος το 1945 στη βόρεια Ιταλία, αναδείχθηκε από τη δεκαετία του ’70 και έμεινε στην ιστορία για τον αισθησιακό του κόσμο, τις λεπτές γραμμές και την απαράμιλλη ικανότητα να μετατρέπει το γυναικείο σώμα σε καμβά φαντασίας και ελευθερίας. Συνεργάστηκε με κορυφαίους δημιουργούς, όπως ο Φεντερίκο Φελίνι, ενώ έργα του έχουν εκτεθεί σε μεγάλες εκθέσεις τέχνης, αποκτώντας αναγνώριση που ξεπέρασε τα όρια του κόμικ.
Στο Κορίτσι του Γκιούλιβερ (εκδ. Οξύ), ο Μανάρα παίρνει αφορμή από τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ του Τζόναθαν Σουίφτ και στήνει μια νέα περιπέτεια με ηρωίδα τη Gullivera: μια γυναίκα που βυθίζεται στον κόσμο του φανταστικού και αναμετριέται με λιλιπούτειους, γίγαντες, σειρήνες και αλλόκοτους κόσμους. Η πλοκή είναι απλή: ένα ναυάγιο, ένα ιστιοφόρο φάντασμα, ένα βιβλίο που ανοίγει και γίνεται πύλη προς ένα σύμπαν ερωτισμού και περιπέτειας. Όμως το βάρος δεν βρίσκεται στην ιστορία· βρίσκεται στον τρόπο που ο Μανάρα σχεδιάζει: κάθε καμπύλη, κάθε κίνηση, κάθε βλέμμα της ηρωίδας είναι ένας ύμνος στην ομορφιά και την ελευθερία του σώματος.
Η τέχνη του Μανάρα χαρακτηρίζεται από καθαρές γραμμές, εκφραστικότητα και απόλυτο έλεγχο της αφήγησης μέσα από την εικόνα. Οι πίνακές του λειτουργούν αυτόνομα, σχεδόν σαν έργα ζωγραφικής, αλλά και ως διαδοχικές σκηνές ενός ερωτικού θεάτρου. Η εικονογράφηση δεν είναι ποτέ χυδαία: είναι αισθησιακή, παιγνιώδης, με μια ποιότητα που τον ανέδειξε σε παγκόσμιο εικαστικό φαινόμενο.
Το Κορίτσι του Γκιούλιβερ αποτελεί έτσι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του: μια φαντασμαγορική σύνθεση που μπλέκει τον κλασικό λογοτεχνικό μύθο με τη μοντέρνα εικονογραφική φαντασία. Η Gullivera δεν είναι απλώς αντικείμενο πόθου· είναι πρωταγωνίστρια σε μια περιπέτεια όπου το γυναικείο βλέμμα και η φαντασία καταλαμβάνουν τον κεντρικό ρόλο.
Με την έκδοση αυτή, οι εκδόσεις Οξύ συνεχίζουν να συστήνουν στο ελληνικό κοινό την κορυφαία δουλειά του Μανάρα, δίνοντας την ευκαιρία σε μια νέα γενιά αναγνωστών να γνωρίσει έναν δημιουργό που κατόρθωσε να κάνει το κόμικ υψηλή τέχνη και να αναγνωριστεί σε όλο τον κόσμο για το μοναδικό του ύφος.
Ο Χοδορόφσκι και ο Moebius - Όραμα και εικόνα
Ο Αλεχάντρο Χοδορόφσκι και ο Ζαν Ζιρό, γνωστός ως Moebius, συνάντησαν ο ένας τον άλλον για να χαρίσουν στην 9η τέχνη μερικές από τις πιο ιδιαίτερες και αξεπέραστες συνεργασίες. Ο πρώτος, ποιητής, σκηνοθέτης και μυστικιστής, φέρει στην θρυλική αυτή συνεργασία το όραμα και τη φιλοσοφία. Ο δεύτερος, ίσως ο μεγαλύτερος εικονογράφος του φανταστικού, δίνει σχήμα και εικόνα σε κόσμους που ακροβατούν ανάμεσα στο όνειρο και την αποκάλυψη. Το αποτέλεσμα είναι έργα που δεν διαβάζονται μόνο σαν κόμικ, αλλά σαν μανιφέστα εικονοποιημένης λογοτεχνίας.
Στο «Άγγελου Νύχια Γαμψά» (εκδ. Οξύ), οι δύο δημιουργοί χτίζουν έναν σκοτεινό, παραβολικό μύθο. Ο τίτλος παραπέμπει σε μια αλληγορία για τη βία, την εξουσία και την πτώση του ανθρώπου όταν έρχεται αντιμέτωπος με τη δική του δίψα για κυριαρχία. Η αφήγηση του Χοδορόφσκι δεν είναι γραμμική· είναι ένα ποιητικό, σχεδόν μαντικό κείμενο που ανοίγει στον αναγνώστη πολλαπλές αναγνώσεις. Ο Moebius με τη σειρά του επενδύει αυτό το κείμενο με τις χαρακτηριστικές του γραμμές: λεπτές, αέρινες, γεμάτες φαντασία, με φόντα που μοιάζουν να αιωρούνται μεταξύ υπαρκτού και φανταστικού.
Το βιβλίο, στη λιτή αλλά προσεγμένη ελληνική έκδοση των εκδόσεων Οξύ, παρουσιάζεται σαν ένα κομμάτι εικονογραφημένης ποίησης, όπου κείμενο και εικόνα δεν συμπληρώνουν απλώς το ένα το άλλο, αλλά γεννιούνται ταυτόχρονα. Το «Άγγελου Νύχια Γαμψά» δεν είναι μια απλή ιστορία φαντασίας· είναι μια μικρή εικονογραφημένη αποκάλυψη, ένα παραμύθι που μιλάει για την αγριότητα του κόσμου μας μέσα από τον μανδύα του μύθου.
Η συνεργασία Χοδορόφσκι–Moebius έχει ήδη αναγνωριστεί διεθνώς ως θεμέλιο του ευρωπαϊκού φανταστικού κόμικ. Στην Ελλάδα, η έκδοση αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει πόσο διαχρονικό και πρωτότυπο είναι το έργο τους: ένας συνδυασμός φιλοσοφικής αλληγορίας και οπτικής μαγείας, που παραμένει αξεπέραστος δεκαετίες μετά τη δημιουργία του.
Και τα δύο έργα δείχνουν πώς το κόμικ μπορεί να ξεπεράσει τα όρια της διασκέδασης και να αγγίξει την υψηλή τέχνη. Ο Μανάρα, με τον αισθησιασμό και την ελευθερία του, και το δίδυμο Χοδορόφσκι - Moebius, με τη φιλοσοφική αλληγορία και την οπτική μαγεία, αναγνωρίστηκαν διεθνώς ως κορυφαίοι δάσκαλοι του είδους. Οι εκδόσεις Οξύ δίνουν την ευκαιρία στο ελληνικό κοινό να ξανασυναντήσει αυτά τα εμβληματικά έργα σε φροντισμένες εκδόσεις που τιμούν τόσο την ιστορία όσο και τη δύναμη της εικόνας.
*Ο Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης είναι συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας
