Δύο φιγούρες απουσία διαχωριστικών γραμμών και περιορισμών αγκαλιάζονται και φιλιούνται. Την εικόνα αυτή της καθημερινότητας, που διατυπώνει τη δύναμη του φιλιού και την ομορφιά του έρωτα τονίζοντας τη παντοδυναμία του «μαζί», ο διεθνώς αναγνωρισμένος δημιουργός Δημήτρης Παπαϊωάννου αποτύπωσε σε ασπρόμαυρο σχέδιο και το παραχώρησε για την κεντρική αφίσα του 26ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (7-17/3/2024).
Πράξη αγάπης το φιλί, όμοια πράξη κι η δημιουργία· βαπτίζω τα έργα των δημιουργών «καλλιτεχνικά τους παιδιά», κι ορισμένα από αυτά τα «παιδιά» του Δημήτρη Παπαϊωάννου πρόκειται να προβληθούν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ με το όνομά του να φιγουράρει επίσης με την παρουσίαση της εγκατάστασης «Inside», και το περιοδικό του Φεστιβάλ «Πρώτο Πλάνο» να είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στο έργο του μέσα από τη ματιά της πολυβραβευμένης σκηνοθέτιδας Εύας Στεφανή. Σε ειδική προβολή έχει προγραμματιστεί να παρουσιαστεί κι ένα έργο της για τον σκηνοθέτη, χορογράφο, εικαστικό και περφόρμερ Δ. Παπαϊωάννου, ο οποίος θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη για τις προβολές των ταινιών και την εγκατάσταση «Inside».
Το ντοκιμαντέρ της Στεφανή για τον Παπαϊωάννου φέρει τον τίτλο «Η καρδιά του ταύρου» (working title) και επικεντρώνεται στην παράστασή του, «Εγκάρσιος Προσανατολισμός», μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Το ντοκιμαντέρ θα παρουσιαστεί σε ειδική προβολή ως work in progress και περιλαμβάνει υλικό από την περιοδεία του «Εγκάρσιου Προσανατολισμού» στις ευρωπαϊκές σκηνές με την Εύα Στεφανή να παρατηρεί τον Παπαϊωάννου και τους συνεργάτες του, στην προσπάθειά τους να δώσουν σχήμα και πνοή στο έργο. Η κάμερα κατέγραφε επί δύο χρόνια σκηνές από τις πρόβες και τις παραστάσεις στη Λυών, το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Ρώμη, το Τελ Αβίβ, έως και την τελευταία παράσταση στο Σαν Φρανσίσκο.
Από το ντοκιμαντέρ «Η καρδιά του ταύρου» (Bull heart). Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Η περιοδεία έκανε ελληνική πρεμιέρα τον Δεκέμβριο του 2021 κι έπειτα ταξίδεψε σε τρεις ηπείρους, 20 χώρες, 31 πόλεις. Όσο για τον τίτλο της παράστασης («Εγκάρσιος προσανατολισμός»), ονομάζεται η μέθοδος που χρησιμοποιούν τα έντομα για να διατηρούν μια σταθερή γωνία προς μια μακρινή πηγή φωτός για προσανατολισμό, ο λόγος για τον οποίο πετούν προς ό,τι λάμπει.
Αντλώντας έμπνευση από τον μύθο του Μινώταυρου και τον συμβολικό του πυρήνα, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου υπερβαίνει τη γραμμικότητα, τις υφιστάμενες σχέσεις εξουσίας και ιεραρχίας και τις παγιωμένες βεβαιότητες για τις έννοιες της καταγωγής και της ταυτότητας, προτείνοντας μια προσέγγιση ρευστή και δυναμική, η οποία επανεφευρίσκει τη γλώσσα, την επικοινωνία και τα σύνορα που μας χωρίζουν από το Άλλο και το διαφορετικό.
«Inside» και μικρού μήκους ταινίες
Σαν ένα μεγάλων διαστάσεων καλλιτεχνικό πείραμα ξεκίνησε το «Inside», μια θεατρική εγκατάσταση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την άνοιξη του 2011. Μέσα σε ένα δωμάτιο που στήθηκε επί σκηνής, τριάντα ερμηνευτές επαναλάμβαναν πανομοιότυπα μια απλή σειρά κινήσεων, παρουσιάζοντας την καθημερινή μας επιστροφή στο σπίτι μέσα από αμέτρητους συνδυασμούς και επιστρώσεις. Η σκηνική δράση ξεκινούσε πριν το θέατρο ανοίξει και συνεχιζόταν αφού είχε αναχωρήσει και ο τελευταίος επισκέπτης. Το θέατρο ήταν ανοιχτό για το κοινό έξι ώρες κάθε μέρα.
Με την εκ νέου παρουσίαση της εγκατάστασης ο Παπαϊωάννου καλεί το κοινό να καθίσει αναπαυτικά, να ξαπλώσει, να ονειρευτεί ή ακόμη και να κοιμηθεί. Παράλληλα με τη βιντεοεγκατάσταση, στον ίδιο χώρο, στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Λιμάνι Θεσσαλονίκης) θα παρουσιαστεί (8-17/3, είσοδος ελεύθερη) το Backside: ένα φιλμ-καταγραφή των μηχανισμών του «Inside» και των πρωταγωνιστών του που γύρισε και μόνταρε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου στα παρασκήνια της εξάωρης παράστασης.
Από το «Inside» του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Φωτ.: Μαριλένα Σταφυλίδου. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Το «Inside» ως video installation έχει ήδη ταξιδέψει στα φεστιβάλ του κόσμου, έχοντας παρουσιαστεί στο Άμστερνταμ, την Μόσχα, το Μόντρεαλ, την Ταϊπέι, το Τορίνο, τη Δρέσδη, το Μονπελλιέ, την Βασιλεία, την Καλαμάτα, το Ραβέλλο, το Λούκκα και την Αθήνα.
Προς εξερεύνηση του κινηματογραφικού έργου του Δ. Παπαϊωάννου, το Φεστιβάλ προβάλλει τις μικρού μήκους ταινίες του, «Nowhere» (Director’s Cut) και «Primal Matter» (2013), όπου ξαναχορογραφεί το θεατρικό του έργο μέσα από τις ιδιότητες του κινηματογραφιστή και του μοντέρ, επαναδιατυπώνοντάς το με κινηματογραφικούς όρους.
Από το «Nowhere» (2009) του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Φωτ.: Μαριλένα Σταφυλίδου. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
* Το αναλυτικό πρόγραμμα του 26ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντλερ Θεσσαλονίκης θα ανακοινωθεί προσεχώς.
Κεντρική φωτ.: Από το «Inside» του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Φωτ.: René Habermacher. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
