Το σημαντικό δεν είναι αν ο κ. Ανδρουλάκης θυμόταν το τρίτο προϊόν που το κόμμα του θα μείωνε τον ΦΠΑ αν βρισκόταν στην κυβέρνηση. Το σημαντικό είναι ότι οι σοσιαλιστές συνεχίζουν να προτείνουν… κατοχικά μενού. Μάλιστα, οι δικοί μας σοσιαλδιαιτολόγοι προτείνουν λιγότερα από τους Ισπανούς συντρόφους τους, που μείωσαν τον ΦΠΑ στις πατάτες και στα όσπρια, αλλά πρόσθεσαν και το γάλα, το ψωμί και τα λαχανικά.
Λογικά πάντως, το τρίτο (κατοχικό) προϊόν θα μπορούσε να είναι η μπομπότα! Και θα μπορούσε να βάλει και (κατοχικές) λαχανίδες για να πλησιάσει τον «σύντροφο» Σάντσεθ, που έβαλε και τα λαχανικά. Για κρέας και ψάρι δεν το συζητάμε. Ο σοσιαλισμός δεν είναι παίξε-γέλασε, θέλει θυσίες!
Δεν έχει πια νόημα να εξηγούμε, καθώς ο ΦΠΑ έχει εξελιχθεί σε βασικό εργαλείο της σοσιαλαριστερής προπαγάνδας.
Ας θυμίσουμε μόνο ότι σε όποιες χώρες μειώθηκε ο ΦΠΑ, οι κυβερνήσεις τον επανέφεραν. Όχι μόνο επειδή αποτελούσε ένα προσωρινό μέτρο, αλλά και επειδή τελικά αποδείχθηκε και δοκιμαστικό και τελικά ατελέσφορο. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, μπορεί οι μειώσεις του ΦΠΑ να πέρασαν στα συγκεκριμένα προϊόντα (σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα), πλην όμως οι άνθρωποι διαμαρτύρονταν διότι φεύγοντας από το σούπερ-μάρκετ είχαν πληρώσει περισσότερα χρήματα από τον καιρό που δεν είχε μειωθεί ο ΦΠΑ!
Γιατί συνέβη αυτό; Μα επειδή οι άνθρωποι που πάνε για ψώνια δεν αγοράζουν μόνο όσπρια, πατάτες, ρύζι, γαλακτοκομικά και ψωμί. Αγοράζουν και άλλα είδη τα οποία θέλουν (και πρέπει) να καταναλώνουν, όπως το κρέας, το ψάρι, το λάδι, την ζάχαρη, σαμπουάν, είδη καθαριότητας και ένα σωρό άλλα.
Οπότε, στην Ισπανία και αλλού, διαπιστώθηκε ότι τα σούπερ-μάρκετ αύξησαν τις τιμές στα άλλα προϊόντα και τελικά κέρδισαν πολύ περισσότερα χρήματα.
Επομένως, το πείραμα απέτυχε!
Αντίθετα, η Ελλάδα έχει μειώσει τον ΦΠΑ (από το οριζόντιο συριζαϊκό 24%) στο 13% για μια σειρά βασικά προϊόντα ευρείας κατανάλωσης όπως ψωμί, γάλα, κρέας, ψάρια, ελαιόλαδο, τυριά, ζυμαρικά, άλευρα, δημητριακά, λαχανικά, καφές, τσάι, αλάτι, ξύδι, διάφορα παρασκευάσματα διατροφής με βάση τα δημητριακά, τα αλεύρια, τα άμυλα, ζώντα ζώα, είδη για εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες, αγροτικά εφόδια, παιδικά καθίσματα αυτοκινήτου, πάνες για βρέφη, κράνη δικυκλιστών, υπηρεσίες όπως διαμονή σε τουριστικά καταλύματα, παροχή υπηρεσιών κατ’ οίκον φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων, ασθενών κ.λπ., την εκμετάλλευση εστιατορίων, καφενείων, ζαχαροπλαστείων και συναφών επιχειρήσεων.
Παράλληλα, υπάρχει και ο υπερμειωμένος συντελεστής 6% σε φάρμακα, βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, εισιτήρια θεατρικών παραστάσεων και συναυλιών, ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο κ.λπ.
Με τον τρόπο αυτό τα προϊόντα με μειωμένο ΦΠΑ είναι τόσα πολλά που δεν απομένουν τόσα πολλά είδη των οποίων η τιμή θα μπορούσε να ανέβει υπερβολικά.
Η ακρίβεια χρειάζεται επιτελικές παρεμβάσεις
Ωστόσο, η ακρίβεια είναι επίμονη. Η τέλεια λύση δεν έχει βρεθεί και δύσκολα θα βρεθεί. Μια ιδέα θα ήταν η δημιουργία ενός ξεχωριστού (υπερ)υπουργείου αντιμετώπισης της ακρίβειας, που τα στελέχη του δεν θα έκαναν άλλη δουλειά από το να μελετούν, να συζητούν με την ΕΕ, να παρακολουθούν τον εισαγόμενο πληθωρισμό και να παρεμβαίνουν, να παρεμβαίνουν και στην αγροτική παραγωγή, στην εξασφάλιση εργαζομένων σε διάφορους κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας και στην εξεύρεση λύσεων για την κτηνοτροφία και τις αγροτικές καλλιέργειες. Να έχει δηλαδή έναν επιτελικό ρόλο όσον αφορά και στα υπόλοιπα υπουργεία.
Αυτό, όμως, σημαίνει δουλειά. Σημαίνει ότι πρέπει, κάθε φορά που ένα υπουργείο φέρνει ένα νομοθέτημα να υπάρχει κάποιος που θα βλέπει αν αυτό «χτυπάει» όχι μόνο στο κόστος της νομοθετικής πρωτοβουλίας επί του προϋπολογισμού, αλλά και στις συνέπειές της στο κόστος ζωής.
Διότι κάθε τι που έχει κόστος στον προϋπολογισμό, επιδρά και στο κόστος ζωής. Από κάπου πρέπει να βγάλει το Κράτος τα χρήματα από το κόστος που προκαλεί ό,τι κατεβαίνει στο κεφάλι καθενός. Ως γνωστόν, δεν υπάρχει λεφτόδεντρο!
Με λίγα λόγια, για να τα βγάλουμε πέρα σε μια τόσο δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία - πολλοί πόλεμοι, απώλεια των δύο μεγάλων σιτοβολώνων και εξαγωγέων λιπασμάτων (Ρωσία, Ουκρανία), εμπορικός πόλεμος, κλιματική αλλαγή και επομένως επισιτιστική ανασφάλεια – χρειάζεται σοβαρή επιτελική δουλειά.
Πάντως, η απάντηση στο πρόβλημα δεν μπορεί να είναι «πατάτες, ρύζι και… κάτι ακόμη». Γιατί τότε θα πάμε και στην μπομπότα, στο πλιγούρι και στον ρεβιθοκαφέ με πετιμέζι.
Ο ΦΠΑ είναι η εύκολη και δυστυχώς ατελέσφορη λύση. Και χειρότερη από όλες είναι η επιλογή ειδών πρώτης ανάγκης που επαναφέρουν κατοχικές μνήμες.
Η αβάσταχτη ελαφρότητα της δεξιάς και της αριστεράς
Προσφάτως, στον χορό των πειραματισμών μπήκε και η δεξιά. Με την ίδια αβάσταχτη ελαφρότητα με την οποία μπήκε και στον μοιραίο χορό της μίμησης της ακροδεξιάς. Αλλά έτσι δεν αντιμετωπίζονται η αβάσταχτη ελαφρότητα ακροδεξιάς και αριστεράς – ακροαριστεράς.
Ο Σουηδός πρωθυπουργός, Ουλφ Κρίστερσον θα υποβάλει αύριο Δευτέρα, 22 Σεπτεμβρίου, τον προϋπολογισμό του 2026 με μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα – θα δούμε σε ποια - στο 6%.
Εδώ να θυμίσω ότι μετά τις εκλογές της 11ης Σεπτεμβρίου 2022, σχηματίστηκε τρικομματική συντηρητική κυβέρνηση μειοψηφίας υπό τον Ουλφ Κρίστερσον, η οποία όμως είναι όμηρος του εθνικιστικού, ευρωσκεπτικιστικού και αντιμεταναστευτικού κόμματος «Σουηδοί Δημοκράτες» (SD) του Τζίμι Άκεσον, που συγκέντρωσε το ποσοστό-ρεκόρ του 20,5% και βρέθηκε στη δεύτερη θέση.
Η μείωση (δηλαδή άλλο ένα πείραμα) θα ισχύσει από τον Απρίλιο του 2026 (το 2026 είναι εκλογική χρονιά) ως τον Δεκέμβριο του 2027.
Στη Σουηδία, η ανάπτυξη παραμένει στάσιμη, κυρίως εξαιτίας των δασμών Τραμπ – και παρά την μείωση των επιτοκίων. Μετά την επιδημία του covid, η χώρα εξακολουθεί να ζει μια περίοδο υψηλού πληθωρισμού και ο Σουηδός πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι θέλει να παρέμβει στην αγοραστική δύναμη των πολιτών.
Έτσι, ο (εκλογικός) προϋπολογισμός περιλαμβάνει 80 δις σουηδικές κορώνες (περί τα 7,2 δις ευρώ) για επιπλέον μέτρα ανακούφισης (και απώλειας εσόδων), όπως η μείωση του ΦΠΑ.
Σύμφωνα με την αρχηγό των Χριστιανοδημοκρατών, αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Ενέργειας, Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας Έμπα Μπους, μια μέση οικογένεια θα εξοικονομήσει 6.500 κορώνες τον χρόνο και ένα ζευγάρι συνταξιούχων 4.400.
Για να διασφαλιστεί ότι η μείωση θα περάσει στα προϊόντα, θα δημιουργηθεί μια «επιτροπή τροφίμων» που θα παρακολουθεί την εξέλιξη των τιμών.
Το πρόβλημα είναι ότι στη Σουηδία υπάρχει μικρός αριθμός αλυσίδων σούπερ-μάρκετ και μεγάλη έλλειψη ανταγωνισμού.
Τον περασμένο Μάρτιο, η υπουργός των Οικονομικών, Ελίζαμπεθ Σβάντεσσον κάλεσε τους ιδιοκτήτες αυτών των αλυσίδων για συζητήσεις όσον αφορά στην αύξηση των τιμών των τροφίμων – αυτά τα έχουμε ξαναδεί, βέβαια!
Παράλληλα, ο φόρος στην ηλεκτρική ενέργεια θα μειωθεί σχεδόν κατά δέκα όρε ανά κιλοβατώρα (1 κορώνα ισούται με 100 όρε). Δηλαδή μείωση κατά 20% του φορολογικού συντελεστή.
Ο τελευταίος λόγος στην ακροδεξιά
Ωστόσο, οι συνομιλίες της κυβέρνησης με την αντιπολίτευση στα ζητήματα της ενέργειας έχουν αποτύχει. Πλην, όμως, ουδείς τολμά να αντιταχθεί στην ακροδεξιά του Άκεσον, που επιμένει στην πυρηνική ενέργεια – όπως άλλωστε και οι Σοσιαλιστές, που ζητούν επίσης και ανάπτυξη παράλληλα της αιολικής ενέργειας.
Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση μειοψηφίας δεν κατέληξε σε συμφωνία. Στη σουηδική κυβέρνηση μειοψηφίας, ο Άκεσον έχει πάντα τον τελευταίο λόγο.
Αλλά διάχυτη είναι και η ανησυχία ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθούν σημαντικά αυτό το φθινόπωρο, με την χώρα να βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν δύσκολο χειμώνα (λόγω της περιορισμένης αιολικής ενέργειας και της κατάργησης των εργοστασίων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας).
Στο μεταξύ, η Σουηδία, μετά την είσοδό της στο ΝΑΤΟ, υποχρεούται πλέον να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες.
Αλλά ούτε εδώ είναι εύκολα τα πράγματα.
Στη Σουηδία οι στρατιωτικοί έλαβαν μια ημερήσια αύξηση της τάξης των 200 κορωνών. Αλλά με τον πληθωρισμό να καταβροχθίζει τα εισοδήματα, οι 146 κορώνες του 2017 αντιστοιχούν σε 193 κορώνες σήμερα σε πραγματική αγοραστική αξία.
Η απαίτηση ήταν για αύξηση 300 κορωνών, αλλά μετά από παρέμβαση του κόμματος του Άκεσον η κυβέρνηση κατέληξε στις 200 – χωρίς να συμφωνούν οι ενδιαφερόμενοι.
Πληγή και το δημογραφικό!
Και βέβαια, και στη Σουηδία τεράστιο πρόβλημα αποτελεί η δημογραφική γήρανση, που οδηγεί σε μείωση του εργατικού δυναμικού – και επομένως του ΑΕΠ, μέσω της μείωσης της παραγωγής και των φορολογικών και ασφαλιστικών εσόδων. Ο υγειονομικός τομέας μάλιστα αντιμετωπίζει μεγάλη έλλειψη προσωπικού.
Το 2024 στη χώρα γεννήθηκαν 98.451 παιδιά – μείωση 1.600 παιδιών σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Ο αριθμός των παιδιών που γεννήθηκαν ανά γυναίκα ήταν 1,43 το 2024, που είναι ο χαμηλότερος αριθμός από τότε που ξεκίνησαν οι μετρήσεις στη Σουηδία το 1751.
Θυμίζω τέλος ότι η Σουηδία υπήρξε πάντα πρότυπο ανάπτυξης και ευημερίας. Όλα αυτά τα χρόνια έχει κυβερνηθεί από όλα τα κόμματα και όλους τους πιθανούς (και απίθανους) συνδυασμούς κομμάτων σε κυβερνήσεις συνεργασίας.
Αλλά και εκεί παρατηρείται μια παρακμιακή κατάσταση, που έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη.
Συμπέρασμα: Ούτε οι πειραματισμοί ωφελούν. Χρειάζεται αυτοί που θέλουν να αποδείξουν στην πράξη ότι και θέλουν και μπορούν.
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών ΝΔ, δημοσιογράφος.
