H επάνοδος του Michael Burry στην χρηματιστηριακή επικαιρότητα λόγω του στοιχήματος που πήρε σχετικά με την κατάρρευση της μετοχής της Nvidia, μας έφερε στη μνήμη, όχι μόνο την σχετική κινηματογραφική ταινία «Big Short», αλλά και μια σειρά από άλλες ταινίες που αφορούν κορυφαίες στιγμές των αγορών.
Έχουν γραφεί εκατοντάδες βιβλία και άρθρα που παρουσιάζουν χαρακτηριστικές χρηματιστηριακές ιστορίες, τακτικά επαναλαμβανόμενες πρακτικές των αγορών και κλασικές αντιδράσεις των επενδυτών. Οι επενδυτές ανεξάρτητα των συνθηκών των αγορών, των προϊόντων που επιλέγουν και των συγκυριών, ακολουθούν πάντα συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφορών, αυτά που ονομάζουμε σαν «patterns». Γι’ αυτό και πάντα αναφερόμαστε σε χρηματιστηριακούς κύκλους που επαναλαμβάνονται.
Ωστόσο, σήμερα μέσα σε ένα κλίμα χρηματιστηριακής ευφορίας που πλησιάζει σε χρονική διάρκεια την εικοσαετία, οι επενδυτές εκτιμούν ότι οι χρηματιστηριακοί κύκλοι δύσκολα επαναλαμβάνονται. Και ότι αυτή τη φορά όλα θα είναι διαφορετικά. Αφού δεν έχουν βιώσει τίποτα άλλο εκτός από μια αέναη άνοδο των τιμών.
Η χρηματιστηριακή εμπειρία αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο. Κι αν θέλετε τη γνώμη μου, για να αντιληφθεί κάποιος τον τρόπο που λειτουργούν οι αγορές, καλό θα είναι να παρακολουθήσει ταινίες που καταγράφουν τις συμπεριφορές των χρηματιστών και των επενδυτών σε κορυφαία γεγονότα των κεφαλαιαγορών. Ταινίες που παρουσιάζουν τον ενθουσιασμό, τον παραλογισμό, τον επαγγελματισμό, την απληστία, τον εκμαυλισμό, τον φόβο, την επιτυχία, την καταστροφή, το χρηματιστηριακό έγκλημα, την εσωτερική πληροφόρηση και την μαζική εξαπάτηση.
Οπότε με δεδομένο ότι σχετικές ταινίες προβάλλονται μέσω των συνδρομητικών ψηφιακών πλατφορμών, έχουμε τη δυνατότητα να τις απολαύσουμε τα χειμωνιάτικα Σαββατοκύριακα που ακολουθούν. Είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να γνωρίσουμε μέσα από αυτές, πραγματικά χρηματιστηριακά γεγονότα, μαζί με τις ανθρώπινες αντιδράσεις που είτε τα προκάλεσαν, είτε τα συνόδευσαν.
Ακόμα και οι ενεργοί επενδυτές, αν παρακολουθήσουν αυτές τις ταινίες θα μπορέσουν να κατανοήσουν ακόμα καλύτερα τους κύκλους, τις τάσεις και τα γεγονότα που είναι καλά κρυμμένα, πίσω από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και τις αναρτήσεις των ιστοσελίδων, καθώς και πίσω από τις χρηματιστηριακές αναλύσεις και τις χρηματοοικονομικές εκτιμήσεις των επενδυτικών οίκων και των οίκων αξιολόγησης.
Οι πέντε καλύτερες χρηματιστηριακές ταινίες, που προτείνω να δούμε, όταν έχουμε αρκετό ελεύθερο χρόνο, είναι : η “Wall Street” (1987), η “Too Big to Fail” (2011), η “Margin Call” (2011), η “Big Short” (2015) και η “The China Hustle” (2017). Ταινίες που παρουσιάζουν την γυμνή πραγματικότητα, δίχως το παραμικρό στοιχείο υπερβολής. Καταγράφοντας με απόλυτο ρεαλισμό συνθήκες, καταστάσεις και γεγονότα, των οποίων τα απόνερα είναι τόσο ισχυρά ώστε να φτάνουν να επηρεάζουν ακόμα και τις δικές μας τις ζωές.
• «Wall Street» (1987)
Είναι ίσως η πλέον κλασσική χρηματιστηριακή ταινία που αναφέρεται στη Wall Street του 1980. Όταν ο «μυθικός» Gordon Gekko, χρησιμοποιεί την φιλοδοξία και την απληστία ενός νεαρού broker για να φτάσει στον στόχο του. Ο στόχος του είναι να συγκεντρώνει εσωτερικές πληροφορίες και να τις χρησιμοποιεί προς ίδιον όφελος. Ο broker αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ηθικό δίλημμα, καθώς ο άνθρωπος που του έδωσε την εσωτερική πληροφόρηση, είναι ο πατέρας του.
Η ταινία παρακολουθεί την άνοδο και την πτώση του χρηματιστηριακού broker, το στήσιμο της χρηματιστηριακής εξαπάτησης, την χειραγώγηση των αγορών και την ανηθικότητα όσων χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται εσωτερικές εταιρικές πληροφορίες. Και φυσικά στο τέλος δείχνει, ότι πριν από τους τίτλους τέλους, έρχεται η «καταδίκη» και «φυλάκιση».
• «Too Big to Fail» (2011)
H έκφραση "too big to fail" υιοθετήθηκε από τον Stewart McKinney στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, το 1984, όταν η Federal Deposit Insurance Corporation επενέβη για να διασώσει την Continental Illinois. Ουσιαστικά σημαίνει, ότι όταν ένας μεγάλος χρηματοοικονομικός ή γενικότερα επιχειρηματικός οργανισμός, με σημαντική και συστημική έκθεση, αντιμετωπίζει προβλήματα που θα έχουν επιπτώσεις σε ολόκληρο το σύστημα, τότε θα πρέπει οπωσδήποτε και με κάθε κόστος να διασώζεται.
Δηλαδή η έννοια αυτή, περιγράφει τη βούληση οργανισμών ή κρατών να διασώσουν μια μεγάλη επιχείρηση της οποίας η κατάρρευση, πιθανότατα θα ενεργοποιούσε μια αλυσίδα δυσάρεστων επιπτώσεων στην οικονομία, στην επιχειρηματικότητα, στους εργαζόμενους, στους καταναλωτές και τους φορολογούμενους.
Η ταινία είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που εξιστορεί τα κρυφά γεγονότα που εξελίχθηκαν στις αγορές των ΗΠΑ, από τον Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2008. Που οδήγησαν στην κατάρρευση της Lehman Brothers και στην μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση που ακολούθησε. Η ταινία ακολουθεί την προσπάθεια του Richard Fuld να διασώσει την Lehman Brothers. Παρουσιάζει με δραματοποιημένο τρόπο τις συζητήσεις και τις συναντήσεις του υπουργού Οικονομικών Hank Paulson, του προέδρου της FED Ben Bernanke και του προέδρου της FED της Νέας Υόρκης με σημαντικούς επενδυτές, όπως για παράδειγμα με τον Paulson και τον Warren Buffet.
Αποκαλύπτει το τι διαδραματίστηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες των γραφείων της Wall Street, με τους Κορεάτες επενδυτές, τον Lloyd Blankfein της Goldman Sachs, τον Jamie Dimon της JPMorgan Chase και τον John Mack της Morgan Stanley. Παρουσιάζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η Bank of America έσωσε μέσω εξαγοράς την Merrill Lynch και πως η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας απέτρεψε την Barclays, από το να εξαγοράσει και διασώσει την Lehman Brothers.
Όποιος θέλει να μάθει για την κρίση του 2008, δεν έχει παρά να παρακολουθήσει αυτήν την ταινία, για να αντιληφθεί τις πολυπληθείς παραμέτρους και τους αστάθμητους παράγοντες, που επηρεάζουν τον χώρο των χρηματιστηρίων.
• «Margin Call» (2011)
H ταινία παρουσιάζει ένα 24ωρο από τη ζωή μιας μεγάλης επενδυτικής τράπεζας της Wall Street, κατά τη διάρκεια του πρώιμου σταδίου της κρίσης 2007-2008. Η τράπεζα απολύει τον διευθυντή του risk management και το ίδιο βράδυ γίνεται αντιληπτό, ότι η εταιρεία βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης. Και αυτό, διότι μια πτώση των αγορών κατά -25%, θα αρκούσε ώστε η τράπεζα να απωλέσει το σύνολο των κεφαλαίων της και να πτωχεύσει. Με τεχνικούς όρους, αυτό θα συνέβαινε, διότι θα “χτυπούσε το margin” της μόχλευσης, που πολλαπλασίαζε γεωμετρικά τον κίνδυνο της τράπεζας.
Η τράπεζα αποφασίζει να ρευστοποιήσει όλες τις θέσεις της, πωλώντας τις θέσεις αυτές, σε πελάτες της και συνεργάτες της. Κι αυτό το επιτυγχάνει, πείθοντας τους χρηματιστές της, να παραβούν κάθε κώδικα δεοντολογίας και να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των πελατών τους. Προσφέροντας τους, μυθικές αμοιβές, αφού μετά από αυτήν τη μεθόδευση δεν θα μπορούσαν πλέον να ξαναδουλέψουν στη Wall Street. Και αυτό διότι θα είχαν παραβιαστεί όλοι οι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματισμού, αλλά και ταυτόχρονα θα είχαν διαρραγεί και όλοι οι κώδικες εμπιστοσύνης. Στην ταινία παρουσιάζονται οι εσωτερικές συγκρούσεις εντός της τραπέζης, η παράνομη μεθόδευση, ο σχεδιασμός, η ταχύτητα εκτέλεσης της απόφασης και η διάσωση της εταιρίας, εις βάρος των συμφερόντων τόσο των πελατών, όσο και των συνεργατών της τράπεζας.
• «Big Short» (2015)
Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο “The Big Short: Inside the Doomsday Machine” του Michael Lewis (2010), που αναφέρεται και αυτό στην χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008, στα τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια και στη φούσκα της αμερικανικής στεγαστικής πίστης. Η επιτυχία της ταινίας, είναι πως καταφέρνει να εξηγήσει με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο, σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα και εργαλεία, όπως είναι τα collateralized debt obligations (CDOs) και τα mortgage-backed securities (MBS). Επιπλέον, περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια, την φιλοσοφία και την εκτέλεση των κερδοσκοπικών κινήσεων πάνω στην πτωτική κατεύθυνση των αγορών.
Στην υπόθεση του έργου, ο διευθυντής της Scion Capital δημιουργεί ένα επενδυτικό εργαλείο “credit default swap” (CDS), το οποίο θα του επέτρεπε να κερδίσει σορτάροντας πάνω στην κρίση της στεγαστικής πίστης. Δηλαδή να κερδίσει από την κατάρρευση των χρηματιστηρίων. Στην ταινία παρουσιάζεται όλη η διαδικασία από την σύλληψη μέχρι και την εκτέλεση της συγκεκριμένης στρατηγικής. Η ταινία είχε προταθεί για αρκετά βραβεία Oscar.
• «The China Hustle» (2018)
Το επιχειρηματικό περιοδικό Forbes, είχε χαρακτηρίσει την ταινία, ως την σημαντικότερη του 2018. Είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που περιγράφει τη μεγάλη απάτη που αφορούσε στην είσοδο μικρών κινεζικών εταιριών στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης από το 2008 μέχρι το 2016. Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του «reverse merger», δηλαδή της αντίστροφης συγχώνευσης μιας κινεζικής εταιρίας, με μια «εταιρεία κέλυφος» που ήταν ήδη εισηγμένη στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης.
Στην ταινία, οι επενδυτικοί τραπεζίτες, οι χρηματιστές, οι ορκωτοί ελεγκτές, τα θύματα της απάτης και οι εμπλεκόμενοι που αποκάλυψαν την απάτη, παρουσιάζουν τον τρόπο με τον οποία σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε αυτή η απάτη. Μια απάτη κατά τη διάρκεια της οποίας, πωλήθηκαν στο επενδυτικό κοινό των ΗΠΑ, μετοχές ανύπαρκτων ή στην καλύτερη περίπτωση εταιριών φαντασμάτων από την Κίνα. Ένα κλασσικό παράδειγμα ήταν η Advanced Battery Technologies (ABAT), η οποία συγκέντρωσε $89 εκατ. και απέκτησε μια κεφαλαιοποίηση της τάξης $250 εκατ., μέχρι που διαγράφηκε από τον Nasdaq όταν διαπιστώθηκε η απάτη. Επίσης στις κινεζικές εταιρίες SCEI, CBEH, CCGY και CSGH, χάθηκαν συνολικά άλλα $200 εκατ.
Η ταινία, θα μας φέρει στο μυαλό και τις δήθεν ελεγκτικές εταιρείες, που έδιναν πιστοποιητικά για τους ισολογισμούς της δικής μας Folli Follie, με πλαστά αποθέματα προϊόντων και πλαστές πωλήσεις. Μέχρι που η Folli Follie «έσκασε» και χιλιάδες επενδυτές έχασαν τα κεφάλαια τους.
Η παρακολούθηση αυτών των ταινιών θα μας κάνει σίγουρα σοφότερους και πιο ρεαλιστές, καθώς θα αποκτήσουμε μια ευρύτερη και σφαιρικότερη εικόνα για το τι είναι αγορές, ποιες δυνάμεις συμμετέχουν, ποια συμφέροντα εκπροσωπούνται, ποιοι τις κινούν και ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν.
