Στην πρακτική του Coaching που ασκώ, είναι αρκετά σύνηθες να δουλεύω με πελάτες που βρίσκονται κοντά στο τέλος της καριέρας τους. Αυτή η μετάβαση από ένα στάδιο καθημερινής ενέργειας σε ένα στάδιο χαμηλότερων ρυθμών και νέων συνηθειών, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.
Όταν μάλιστα οι πελάτες μου βρίσκονται σε ρόλους που ασκούν εξουσία (π.χ. ανώτατα στελέχη επιχειρήσεων) και ηγεσία, η «συμφιλίωση» τους με την ιδέα ότι το πέρασμα σε μια νέα φάση ζωής θα τους στερήσει αυτά τα προνόμια, χαρακτηρίζεται πολλές φορές από ισχυρή άρνηση να δουν καθαρά την πραγματικότητα.
Κατά τη γνώμη μου, είτε πρόκειται για επαγγελματίες είτε για πολιτικούς, η διαχείριση της «εξόδου» δεν σημειώνει διαφορές.
Ας δούμε δύο από τις βασικές προδιαγραφές αυτής της διαχείρισης:
1.Η αντίληψη ότι όλα τα πράγματα στη ζωή, έχουν ένα τέλος
Η ζωή έχει κύκλους και αποτελεί μεγάλη κατάκτηση για έναν άνθρωπο να μπορεί να κλείνει ένα κύκλο και να ανοίγει τον επόμενο. Όπως κλείνει ο κύκλος στη μαθητική και φοιτητική ζωή μας, όπως κλείνει ο κύκλος της ανατροφής των παιδιών μας με το που γίνονται ανεξάρτητοι άνθρωποι, όπως κλείνει ο κύκλος σε μια δουλειά και ανοίγει ένας νέος κύκλος σε μια άλλη, έτσι πρέπει να κλείνει και ο κύκλος της ενεργού δράσης, επαγγελματικής και πολιτικής.
Η αυτογνωσία και η συνειδητοποίηση ότι και αυτός ο κύκλος φτάνει η ώρα να κλείσει και να αποσυρθούμε σε μια νέα φάση της ζωής μας, έχει τεράστια αξία. Γιατί, μόνον έτσι μπορούμε να προετοιμάσουμε σωστά τον εαυτό μας για μια «ομαλή» μετάβαση. Δυστυχώς, αυτό που συνήθως συμβαίνει, είναι μια απότομη μετάβαση, από την απόφαση που κάποιοι άλλοι παίρνουν για εμάς, π.χ. οι εργοδότες, ή οι πολίτες.
2. Η συμφιλίωση με την αντίληψη ότι όλα τα πράγματα στη ζωή έχουν ένα τέλος
Η διαδρομή από την αυτογνωσία στη συμφιλίωση, δεν είναι αυτόματη, χρειάζεται δουλειά με τον εαυτό μας αλλά και πλάνο.
Όταν υπάρχει αυτογνωσία ότι πλησιάζει το κλείσιμο του ενεργού κύκλου ζωής, δημιουργείται το κατάλληλο πλαίσιο για να χαρούμε ό,τι μπορέσαμε να δημιουργήσουμε. Να χαρούμε αυτό που στα αγγλικά λέμε με τη λέξη legacy. Ό,τι έχουμε καταφέρει, για τον εαυτό μας και για τους άλλους, ό,τι μας κάνει περήφανους για την πορεία που διαγράψαμε στα πολλά χρόνια που είναι πίσω μας.
Αν αυτό το πετύχουμε, τότε το να συμφιλιωθούμε ότι ανοίγει ο επόμενος κύκλος, είναι πολύ πιο εύκολο. Μπαίνουμε σε αυτόν με τη χαρά ότι αφήνουμε πίσω μας έργο που θα μείνει και με ψηλά το κεφάλι παραδίδουμε τη σκυτάλη. Ο νέος κύκλος δεν μας υποχρεώνει σε απραξία, μπορούμε να τον επενδύσουμε με πολλά ενδιαφέροντα, χρειάζεται όμως να συμφωνήσουμε με τον εαυτό μας ότι δεν θα έχει πια τα προνόμια της απόφασης για τους άλλους και της εξουσίας που ο προηγούμενος κύκλος περιείχε.
Όταν αυτές οι δύο προϋποθέσεις δεν συντρέχουν, όταν δηλαδή δεν βλέπουμε το τέλος και δεν συμφιλιωνόμαστε με αυτό, αρχίζουν τα προβλήματα που προκαλεί η άρνηση να δούμε την πραγματικότητα, που πολλές φορές εξελίσσεται σε ένα άκρατο εγωϊσμό και τελικά σε μια εμμονική θεώρηση ότι το δικό μας τέλος δεν έχει έρθει ακόμα και ότι εμείς είμαστε οι μόνοι που θα ορίσουμε πότε αυτό θα γίνει.
Αυτό το σύνδρομο της «καρέκλας όσο πάει» λειτουργεί αντίθετα στο legacy. Ευτελίζουμε τον εαυτό μας, ακυρώνουμε ό,τι έχουμε πετύχει και δεν καταλαβαίνουμε ότι η πραγματικότητα είναι άλλη και λειτουργεί με τη δική της δυναμική. Θωρακιζόμαστε πίσω από όσα έχουμε συνηθίσει, παύουμε να καταλαβαίνουμε τις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας, μιλάμε με όρους ενδόξου παρελθόντος και καταλήγουμε θλιβεροί θεατές του τέλους μας που απλά περιμένουμε την ώρα που κάποιος άλλος θα μας το ανακοινώσει.
Ο Σενέκας στις επιστολές προς Λουκίλιο, έγραψε: «Κάθε βασιλεία πρέπει κάποτε να τελειώσει. Ας τελειώσει λοιπόν με αξιοπρέπεια. Ο σοφός άνθρωπος δεν προσκολλάται στη σκηνή, όταν η παράσταση έχει πια τελειώσει».
Αφορμή για αυτό το άρθρο ήταν η πρόσφατη συνέντευξη ενός πολιτικού.
* O Μίνος Μωυσής είναι Executive Coach
