Εν μέσω μιας περιόδου αναταράξεων στην ευρύτερη περιοχή, η κυβέρνηση, στον απόηχο των τελευταίων εξελίξεων στο μεσανατολικό και το ρωσο-ουκρανικό, επιχειρεί να βάλει σε πρώτο πλάνο πρωτοβουλίες με αιχμή την εξωτερική πολιτική και να αναδείξει τον ρόλο, που η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει σε περιφερειακό επίπεδο, με άξονα την προβολή της χώρας ως πυλώνα σταθερότητας, στην οποία επενδύει.
Η Σύνοδος Κορυφής της MED9 στη Σλοβενία, με επίκεντρο τη Μέση Ανατολή και την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, στην οποία συμμετέχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και το παρών δίνει και ο βασιλιάς της Ιορδανίας, Αμπντάλα, επαναφέρει στην ατζέντα των ηγετών τις τελευταίες εξελίξεις, λίγες μέρες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας για την ειρήνευση στο Σαρμ Ελ Σέιχ και λίγα 24ωρα πριν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες.
Ο πρωθυπουργός υπογραμμίζει σε κάθε ευκαιρία τη σημασία της συνεργασίας των ευρωπαϊκών χωρών της Μεσογείου απέναντι σε κοινές προκλήσεις, ενώ πλέον στην ελληνική ατζέντα βρίσκεται η πρωτοβουλία 5Χ5 που ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής για μια συνάντηση των παράκτιων χωρών της περιοχής, που θα περιλαμβάνει την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Τουρκία και τη Λιβύη, χώρες που θα μπορούσαν να συνεργαστούν σε ζητήματα όπως το Μεταναστευτικό, η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, η συνδεσιμότητα, οι οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών και η πολιτική προστασία.
Είναι σαφές ότι στόχος της κυβέρνησης είναι να αποδώσει ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη περιφερειακών σχημάτων, σημειώνοντας ότι με αυτή τη στρατηγική αποδεικνύεται έμπρακτα η πρόθεση της χώρας για διάλογο στη βάση του διεθνούς δικαίου, εκπέμποντας το σήμα ότι αυτό καθίσταται πιο αναγκαίο από ποτέ λόγω των μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων της παρούσας συγκυρίας.
Από την κυβέρνηση σημειώνουν ότι η Ελλάδα ανέκαθεν στηρίζει τριμερή και πολυμερή περιφερειακά σχήματα συνεργασίας με χώρες με τις οποίες αντιμετωπίζει κοινές προκλήσεις, γεγονός που επιβεβαιώνει η πρόταση ενός Πολυμερούς Σχήματος 5Χ5, δηλαδή 5 χωρών για 5 θεματικές.
Ήδη, το Υπουργείο Εξωτερικών έχει αναλάβει να διερευνήσει τις δυνατότητες που υπάρχουν και τις προοπτικές ενός τέτοιου σχήματος, αποσκοπώντας, μάλιστα, να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά. «Η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στη νοτιοανατολική Ευρώπη και στην Ανατολική Μεσόγειο» υπογραμμίζουν κυβερνητικά στελέχη, επισημαίνοντας ότι «σε πνεύμα συνεννόησης και με γνώμονα το διεθνές δίκαιο επιδιώκουμε την ειρήνη και την ευημερία στην περιοχή μας».
Στο κυβερνητικό επιτελείο υπογραμμίζουν ότι «η Ελλάδα έχει αυτοπεποίθηση, έχει ισχυρό διεθνές και περιφερειακό διπλωματικό αποτύπωμα, ισχυρή οικονομία και ισχυρές ένοπλες δυνάμεις», στέλνοντας το μήνυμα ότι επιδιώκεται η συνεννόηση με όλα τα γειτονικά κράτη.
Οι τελευταίες δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, που από ορισμένους αναλυτές εκτιμήθηκαν και ως μετατόπιση της Άγκυρας από τη γραμμή του casus belli, σε ό,τι αφορά τα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, ερμηνεύονται από το Μέγαρο Μαξίμου και ως μία έμμεση επιβεβαίωση της θέσης, που ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατύπωσε, ερχόμενος σε αντιπαράθεση με την αντιπολίτευση, για τον καταλυτικό ρόλο της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Safe και τη συμμετοχή της Τουρκίας σε αυτό.
Όπως υπογραμμίζεται, οι δηλώσεις Φιντάν δείχνουν ότι η πορεία της Άγκυρας στα προγράμματα για την ευρωπαϊκή άμυνα, περνά από το χέρι της Αθήνας, διασφαλίζοντας πλήρως τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, κάτι, που όπως είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος «το είχε αμφισβητήσει η αντιπολίτευση και η ίδια η πραγματικότητα τους διέψευσε».
Στο κυβερνητικό επιτελείο επικρατεί ικανοποίηση και για την περίληψη των ελληνικών προτάσεων στον οδικό χάρτη της Κομισιόν για την Αμυντική Ετοιμότητα της ΕΕ μέχρι το 2030, που θα συζητηθεί σε επίπεδο Ευρωπαίων ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής στις 23 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες. Πρόκειται για τις προτάσεις που αφορούν στην ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής «ασπίδας» αεράμυνας και αντιμετώπισης απειλών όχι μόνο στα ανατολικά, αλλά και στα νότια σύνορα της Ευρώπης και που αποτελούν μέρος του εγγράφου που θα τεθεί υπόψιν των 27, αποτελώντας εφαλτήριο για τον προσδιορισμό στρατηγικών επενδύσεων στις αμυντικές δυνατότητες της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπεριλαμβάνει την ανάπτυξη μίας ευρωπαϊκής αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής «ασπίδας» στη λίστα των τεσσάρων εμβληματικών έργων για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης, πρόταση που πριν 17 μήνες Κυριάκος Μητσοτάκης και Ντόναλντ Τουσκ είχαν προτείνει, με την Κομισιόν να συντάσσεται ουσιαστικά με την επισήμανση του πρωθυπουργού, όπως και άλλων ηγετών του Νότου, ότι η «ασπίδα» αυτή θα πρέπει να είναι ικανή να αντιμετωπίσει «όλο το εύρος απειλών από αέρος» στο σύνολο των συνόρων.
Με βάση το χρονοδιάγραμμα που προτείνει η Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να υιοθετήσει την πρόταση για την ευρωπαϊκή αεράμυνα έως το τέλος του τρέχοντος έτος, και το έργο να αρχίσει το δεύτερο τρίμηνο του 2026. Στο Μέγαρο Μαξίμου επισημαίνουν ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κινείται στην ίδια κατεύθυνση με σταθερές ελληνικές θέσεις υπέρ του καλύτερου και βαθύτερου συντονισμού μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ για κοινές προμήθειες στρατιωτικού υλικού, κάτι που σήμερα συμβαίνει σε λιγότερο από το 20% των αμυντικών επενδύσεων των 27, που γίνεται μέσω κοινών παραγγελιών. Νέος στόχος, σύμφωνα με την Επιτροπή, είναι οι κοινές προμήθειες εξοπλισμού να φτάσουν τουλάχιστον στο 40% του συνόλου έως το τέλος του 2027.
